ΑΠΟΛΟΓ'ΙΑ: Γιά σένα Φίλε Ελβετέ Χρηματιστή

Μιά σκοτεινή νύχτα της περασμένης βδομάδας, καθόμασταν για ποτό με φίλους στην παραλία κάτω από τ΄αστέρια και  μισοαστεία-μισοσοβαρά σας ρώτησα τι θα κάνατε με τα χρήματά μου (αν είχα). Το ποτό σα να εξατμίστηκε ξαφνικά και σας βγήκε από τ΄αυτιά και, στα σωστά αγγλικά σας με την Τσερμανική, προφορά αρχίσατε το κήρυγμα επί τόπου. Μα δεν μ' αρέσει να χαλάω την παρέα. Είμαι πολύ ευγενική (παρότι Ελληνίδα, χρυσέ μου) οπότε κάθισα ήσυχη κι υπέστην ένα κήρυγμα  που μου απευθυνόταν σα να ήμουν μικρό άτακτο παιδί και ολόκληρη χώρα ταυτόχρονα.

Πράγμα που συμβαίνει συχνά τελευταία και δε βοηθά καθόλου διότι δεν πολυ-παίζει σ’ εμάς αυτό των ενοχών, των τύψεων ή της μετάνοιας. Κουράζει όμως  το εδώλιο· βαρέθηκα να βλέπω να τα βάζουν μαζί μας τα μεγαλύτερα παιδιά ιδίως επειδή δεν έχουμε ελπίδα να τους φτάσουμε και μιά φορά να επιτεθούμε κι εμείς (στο παιχνίδι εννοώ).

Διότι έχω κι εγώ κάτι να πω σ’ εσάς  Ελβετέ μου  Χρηματιστή, σ’ εσάς σωφρονιστή μου,  ακόμα και σ’ εσάς Πρωθυπουργέ μου, καθώς και σε όλους εσάς που μας αντιμετωπίζετε σα πρωτόγονα Ζορμπαδάκια που τσαλαβουτάμε στους χορούς, τα μεθύσια και κάθε παρανομία που φτάνει το μαυρισμένο μας χέρι. Και ίσως να έχετε δίκιο. Ίσως κάποιοι πιο έξυπνοι από μένα να μην πληρώνουν φόρο. Και κάποιοι ακόμα πιο έξυπνοι να βγάζουν εκατομμύρια (στο εξωτερικό π.χ.). Και πολύ καλά κάνουν μου φαίνεται.

Να γιατί: Οι Έλληνες έχουν μιά πολύ ιδιαίτερη νοοτροπία, κι αιτία είναι συγκεκριμένοι ιστορικοί λόγοι. Γιατί να πληρώσω φόρο, γιατί να εμπιστευτώ το νόμο, γιατί να σχεδιάσω δημόσια έργα όταν κάθε τρεις και λίγο εδώ και πάνω από 2000 χρόνια έρχεται ένας τύραννος ή ένας κατακτητής και τα αλλάζει όλα.

Η εθνική νοοτροπία είναι περίπλοκη υπόθεση. Δεν  αλλάζει διά νόμου (κρίμα ίσως). Μεταδίδεται μέσα από τη  γλώσσα, τα ήθη, την κουζίνα, την αρχιτεκτονική. Μεταδίδεται με τα γονίδιά μας που μπορεί να διαιωνίζουν την κακή μας μοίρα επηρεάζοντας τη συμπεριφορά μας σα να ήμασταν μιά ράτσα σκύλου δύσκολου κι απαιτητικού και εντελώς άχρηστη στην εποχή μας, που κανείς δεν έχει λόγο να την εκτρέφει πια  (και μιλάμε για ράτσα ολόκληρη, διότι ο μόνος θεσμός εδώ είναι η Οικογένεια).  Δεν αλλάζουμε, όσο κι αν το θέλουμε. Παραείμαστε blasės.

Αυτή είναι η θεωρία μου.

Ως απόδειξη, κι επειδή τα πρόσφατα συμβάντα μπορεί να σας διαφεύγουν, ακολουθεί πρόχειρη λίστα εισβολέων των τελευταίων χιλίων ετών:

Ακόμα και τη εποχή που άκμασε το Βυζάντιο από αυτή τη γη πέρασαν για λίγο ή πολύ Γενοβέζοι, Ενετοί, Φράγκοι, Οθωμανοί και, αναπόφευκτα, Πειρατές. Και Σλάβοι. Αυτοί σε πόλεμο. Εν ειρήνη άλλοι τόσοι, όπως λ.χ. οι Σεφαρδίτες Εβραίοι που έσωσε ο Σουλτάνος από την Ισπανική Ιερά Εξέταση αλλά και οι Αρμένηδες που έρχονταν να σωθούν από σφαγές και διακρίσεις.

Μόνο τον περασμένο αιώνα έχουμε κατακτηθεί από τη Βουλγαρία, την Ιταλία, την Αλβανία, τη Γερμανία (δις). Επίσης έχουμε λάβει βοήθεια (διά φιλικού βομβαρδισμού και διαπλοκής) από τις Βρετανικές Δυνάμεις· κι είχαμε και δυό δικτατορίες που άλλαξαν ακόμα και τη γραπτή γλώσσα. Οι φυλακές ήταν γεμάτες από πολιτικούς κρατουμένους. Οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις υποτίμησαν το νόμισμά μας (θυμάστε ίσως τη φθηνή δραχμή από τα φοιτητικά σας καλοκαίρια) πράξη που κλόνισε την εμπιστοσύνη μας και απαξίωσε την αποταμίευση. Αποταμίευση για πότε; Για τα γεράματά μας; Δεν το βλέπω.. τόσο μακροχρόνια σχέδια δε γίνονται έτσι που είναι η κατάσταση.

Οι σοσιαλιστές υπουργοί έγιναν πάμπλουτοι σε  λίγα χρόνια. Ήταν ανακουφιστικό να έχεις σκέτους κλέφτες μετά τους παρανοϊκούς δολοφόνους. Ουσιαστικά 2-3 οικογένειες μας κυβερνούν εδώ και 60 χρόνια. ΕΣΕΙΣ, δηλαδή, θα τους δείχνατε εμπιστοσύνη; ΕΣΑΣ, δηλαδή, αυτή η κατάσταση δε θα σας διέφθειρε; ΕΣΕΙΣ, δηλαδή, θα χτίζατε σπίτι από πέτρα σε τέτοιο τόπο; Ή μήπως θα στήνατε μιά σκηνή και θα βγαίνατε γιά ψάρεμα ώσπου να έρθει το διαβατήριό σας μέσω Μαύρης Αγοράς;

Τέτοιο παρελθόν τέτοια νοοτροπία γεννά, μεταδιδόμενη σα κληρονομική ασθένεια που βρίσκει ευνοϊκές συνθήκες (και μέσω  γλώσσας και παρόμοιων οικογενειακών εμπειριών διαιωνίζει μιά βαθύτατη έλλειψη εμπιστοσύνης στην εξουσία, που πηγάζει από αγωνιώδη ανασφάλεια) και κάνει, στα μάτια σας, κάθε Έλληνα απείθαρχο αντάρτη (αν όχι κλέφτη και κατεργάρη). Και ίσως δίκιο έχετε. Ίσως ως έθνος αρχαίο με κράτος νέο δεν είμαστε αρκετά ώριμοι κι εξελιγμένοι ώστε να είμαστε άξιοι να σταθούμε πλάι σας (σε καιρούς ευημερίας και ειρήνης). Σας ρίχνουμε, σας τραβάμε μαζί μας στο βούρκο της κακομοιριάς και της  κακοδαιμονίας μας σαν το φτωχό συγγενή τον όλο παρελθόν και δίχως μέλλον.

Αλλά ―ή είναι ιδέα μου;― αυτή δεν ήταν η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δημιουργία μιάς σύγχρονης πολιτισμένης κοινοπολιτείας κρατών η οποία (με κοινά ιδανικά όπως της προσωπικής ελευθερίας, της εξάλειψης κάθε μορφής βίας κ.α.) όχι μόνο θα σέβεται,  αλλά θα ενθαρρύνει την ιδιαιτερότητα της κάθε χώρας ξεχωριστά με τη νοοτροπία και τις ειδικές ανάγκες της, κάτω από μιά κοινή ταυτότητα.

Στην πραγματικότητα φαίνεται πως (όσο κι αν δεν οφείλονται μόνο σε δικά του λάθη) οι ειδικές ανάγκες του έκαναν αυτό το συγκεκριμένο συγγενή ανυπόφορο. Οι χρόνιες απαιτήσεις μας έχουν προκαλέσει δίκαιη αγανάκτηση αλλά μόνο καταλαβαίνοντάς μας θα μπορέσετε να μας δεχθείτε, όχι ουτοπικά και θεωρητικά όπως τον καιρό της Ένταξης μα ρεαλιστικά ώστε κι εσείς να συνεχίσετε να απολαμβάνετε τα μπάνια σας κι εμείς να σταθούμε στα πόδια μας.

Γι αυτό, πλούσιε Φίλε, την επόμενη φορά που θα σε κεράσω ένα ποτό, δείξε διακριτικότητα και μη μου θυμίσεις πόσο ακριβά θα μου κοστίσει και, δέξου το ή μην το δεχθείς, αλλά παρακαλώ, άσε το κύρηγμα.

________________________

Η Apologia (των Ελλήνων που δεν παίρνουν από λόγια) της MmeKastell είναι μετάφραση του Apologia (το πρωτότυπο αγγλικά για να με καταλάβει ο Ελβετός Χρηματιστής)
εικόνα: Άνδρας σε Συμπόσιο παίρνει κρασί από οινοχόη, 480-490 π.Χ.Λούβρο