Σήμερα με τον καλό καιρό μαζέψαμε τις ελιές μας. Στις χειμωνιάτικες ζέστες απολαμβάνω το μάζεμα πλάι στους ανθισμένους ναρκίσσους ('αβιόλες' στα Μυκονιάτικα, στα οποία αβιόλες λέγονται κι οι πασχαλινές βιολέτες).
Ένα δέντρο έχουμε που βγάζει τις μικροσκοπικές ελιές που πρωτοείδα στο Αιγαίο και ως μεζέ της τσικουδιάς στην Κρήτη. Δεν τις μαζεύω πολύ προσεκτικά, πολλές χάνονται, γίνονται λίπασμα ή τροφή των πουλιών που φιλοξενούμε μόνιμα στον κήπο. Κι όμως, παρά τη φύρα των άσχετων παιδιών της πόλης που δεν έχουν μάθει στην οικονομία, οι ελιές που φτιάχνουμε κάθε χρόνο κρατούν για μάς και για αμέτρητα δώρα σε φιλικά τραπέζια.
Αέναοι ρυθμοί αυτοί της γης που επαναλαμβάνουμε κρατώντας επαφή με τους αιώνες. Και φέρνει θλίψη να τους σπάμε.
Τι έχουν πάθει οι άνθρωποι και καταστρέφουν την κληρονομιά μας; Έτυχε μήπως να συναντήσετε κι εσείς το νέο ρεύμα γερο-Κρητικών που ξεριζώνουν ελιές για να βάλουν αλόη; Ναι, αλόη: Αυτοφυές κακτοειδές που δε θέλει κόπο και ―λένε― θα τους δίνει €40.000 το χρόνο. Δεν πάει ο νους τους όμως πως δεν τρώγεται και θα τα δίνει όχι το ίδιο μα συγκεκριμένη βιομηχανία που μόλις βρει φθηνότερα θα τους αφήσει με την αλόη τους σε γυμνές αναβαθμίδες που δε θα συγκρατούν ούτε το χώμα από τη βροχή.
Τι έχουν πάθει οι άνθρωποι και καταστρέφουν την κληρονομιά μας; Έτυχε μήπως να συναντήσετε κι εσείς το νέο ρεύμα γερο-Κρητικών που ξεριζώνουν ελιές για να βάλουν αλόη; Ναι, αλόη: Αυτοφυές κακτοειδές που δε θέλει κόπο και ―λένε― θα τους δίνει €40.000 το χρόνο. Δεν πάει ο νους τους όμως πως δεν τρώγεται και θα τα δίνει όχι το ίδιο μα συγκεκριμένη βιομηχανία που μόλις βρει φθηνότερα θα τους αφήσει με την αλόη τους σε γυμνές αναβαθμίδες που δε θα συγκρατούν ούτε το χώμα από τη βροχή.
Πριν λίγα χρόνια, δεν το ξέρουν, αντίστοιχη μανία παρατηρήθηκε στη Σικελία. Δεν ήταν η βιομηχανία αλλοο-ούχων εκεί αλλά πλούσιοι του Μπέβερλυ Χιλς που αγόραζαν γέρικες ελιές για τους κήπους τους. Κι αποδεκάτισαν αρχαίους ελαιώνες που σήμερα είναι ξερά οικόπεδα.
Το προσπαθώ πολύ να μην πέσω στη συνομωσιολογία. Βλέπω όμως να μοιράζονται καρποί δίχως σπόρο ενώ την ίδια ώρα ξεριζώνονται οι παλιές ελιές κι οι αμπελώνες και νιώθω πως κάτι στραβό συμβαίνει.
Δεν το περίμενα πως θα χρειαζόταν ποτέ μου να το εξηγώ ότι η Ελιά, 'του ήλιου η θυγατέρα' κατά τον Παλαμά, είναι η ευλογία της Μεσογείου που έσωσε τους ανθρώπους από λιμούς πολέμων και δυσβάστακτες φορολογίες τυράννων.
Δεν πίστευα πως θα χρειαζόταν ποτέ να υπενθυμίσω πως μιά Ελιά και μιά Λεμονιά ισοδυναμούν με βάσεις επιβίωσης και πως συμβολικά ή πρακτικά όποιος ξεριζώνει ελιά ξεριζώνει τη ρίζα, δηλαδή το μέλλον του.
_________________________
εικόνες
Aπό τον κήπο μου, σήμερα.
Νύχτωσε και δεν έχω βγάλει την Αλόη που όπως όλοι οι ελληνικοί κήποι έχει κι ο δικός μας. Τη χρησιμοποιώ πολύ για τσιμπήματα κι εγκαύματα και ―δε θα σας πω λεπτομέρειες αλλά είναι δοκιμασμένα θαυματουργή για ουλές μετά από εγχείριση. Θαυματουργή ναι, αλλά όχι και σημαντικότερη της Ελιάς ή του αμπελιού όμως.
Κάτω: σχέδια του Πικάσο με κλαδί ελιάς και περιστέρι. Σας Ισπανός της είχε μεγάλη αδυναμία και χρησιμοποίησε πολύ το συμβολισμό με την αγαπημένη του paloma blanca.
Κάτω: σχέδια του Πικάσο με κλαδί ελιάς και περιστέρι. Σας Ισπανός της είχε μεγάλη αδυναμία και χρησιμοποίησε πολύ το συμβολισμό με την αγαπημένη του paloma blanca.
___________
Λίγα από τα πολλά:
Λίγα από τα πολλά:
Υπολείμματα λαδιού ελιάς βρέθηκαν στο σπήλαιο Γερανίου (Ρέθυμνο), ηλικίας 6000 ετών.
Οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν ευρέως το λάδι ελιάς.
Αγλαόκαρπος, χλοερά τηλεθόωσα και τανύφυλλος χαρακτηρίζεται η Ελιά από τον Όμηρο και λέγεται 'Ιερή', εκείνη που στη ρίζα της κάθισε ο Οδυσσέας με την Αθηνά.
Η ελαιοστεφής θεά φυτεύει ελιά στην Ακρόπολη και σηματοδοτεί ένα νέο στάδιο πολιτισμού που μετατρέπει τον άνθρωπο από τροφοσυλλέκτη σε γεωργό με μόνιμη εγκατάσταση και ενασχόληση με την καλλιέργεια.
Στην Ακαδημία ήταν οι 12 ιερές ελιές αι μορίαι και ο ιερός ελαιώνας από τον οποίο προερχόταν το λάδι που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές των Παναθηναίων.
Με κλαδί ελιάς ήταν στεφανωμένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Ολυμπίου Διός του Φειδία.
Με κλαδί ελιάς ήταν στεφανωμένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Ολυμπίου Διός του Φειδία.
Με τις αποικίες τους οι Αρχαίοι Έλληνες μετέδωσαν την καλλιέργεια της ελιάς στην υπόλοιπη Μεσόγειο μέχρι την Ιβηρική.
Τις ελιές των Αθηναίων κατέστρεψαν οι Σπαρτιάτες στον Πελοποννησιακό πόλεμο.
"Φωτιά και τσεκούρι" στους ελαιώνες διέταξε κι ο Ιμπραήμ για να καταπνίξει την ελληνική επανάσταση.
'Καλλιστέφανος' η ελιά των Ολυμπιονικών.
Κλαδί ελιάς ως σύμβολο ειρήνης, Λάδι και στα μυστήρια της Εκκλησίας.
«…….Σαν γαληνός αστερισμός από σπίτι ο λυχνοστάτης και το τραπέζι με λινών ευωδιαστών εστρώθη,
επάνω του χλωρός κρασί και απάνω του η κερήθρα
Κι η ελιά γλυκιά στα στόματα καθώς το φως στα μάτια…»
(Άγγελος Σικελιανός)
κι ακόμα Ρίτσος, Λορέντζος Μαβίλης, Ελύτης, Πρεβελάκης, Μυριβίλης και όποιος έζησε και αγάπησε στη Μεσόγειο.
Αιωνόβιες τις λέμε αλλά μιά ελιά μπορεί να ζήσει και 1.500 χρόνια.
Αιωνόβιες τις λέμε αλλά μιά ελιά μπορεί να ζήσει και 1.500 χρόνια.
___________________
