Κρατική θρησκεία; Να πού ανήκουμε.

Πού ανήκουμε; Ως κράτος τι είμαστε;

 Κάποιοι θα μου απαντήσουν γεωγραφικά 'ανήκομεν εις την Δύσην', είμαστε Ευρωπαίοι. Κάποιοι, πιο διαβασμένοι, ίσως μου πουν Βαλκάνιοι κι άλλοι ίσως προσθέσουν το κατά Μαζάουερ, δηλαδή μέρος της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Η αλήθεια είναιότι ανήκουμε σε μια μικρή ομάδα κρατών με πολύ επικίνδυνους περιορισμούς στο σύνταγμά της. Έχουμε, δηλαδή, κρατική θρησκεία. Εμείς, το Ισραήλ μαζί με τα Αραβικά κράτη της Αραβικής Χερσονήσου και της Βόρειας Αφρικής. Ναι, αυτά που τα θεωρούμε τόσο μακρινά μας.

Ιστορικά  η Επανάσταση του 1821 είναι ο λόγος που φτιάχτηκε έτσι το Σύνταγμά μας. Από τότε όμως, και μετά από τους ρατσιστικούς διωγμούς του 20ου αιώνα, δεν έχουμε δικαιολογία που δεν το έχουμε αλλάξει.

Ο Χάρτης είναι αποκαλυπτικότατος και με μια ματιά σβήνει κάθε αυταπάτη για το πού ανήκουμε.

Ιδού και το ενδιαφέρον άρθρο του φίλου μου Δήμου Βοσινάκη:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ + ΕΚΚΛΗΣΙΑ = L.F.E.

Αφήνοντας πίσω μας τις συνθήκες και τα απαράδεκτα νούμερα των ελληνικών φυλακών, ήρθε η ώρα για κάτι ακόμα πιο δυσάρεστο και εξευτελιστικό. Ένα κρίσιμο θέμα, από αυτά που ξεχωρίζει τα πολιτισμένα κράτη και τις θεοκρατικές μπανανίες εδώ και πολλές δεκαετίες και δυστυχώς για την Ελλάδα αυτή κατατάσσεται συνειδητά και μεχαρακτηριστική άνεση στη δεύτερη κατηγορία.

Το, πολύ μακρινό, 1802 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον ανέφερε σε μία επιστολή του προς το Σύνδεσμο Βαπτιστών του Danbury:

«Πιστεύοντας, όπως κι εσείς, ότι η θρησκεία είναι ένα ζήτημα που αφορά αποκλειστικά τον κάθε άνθρωπο και το θεό του, ότι κανείς δεν χρωστάει λογαριασμό σε κανέναν για την πίστη ή τη θρησκεία του, ότι οι νομοθετικές εξουσίες της κυβέρνησης μπορούν να αφορούν πράξεις μόνο και όχι απόψεις, σέβομαι απόλυτα την απόφαση ολόκληρου του αμερικανικού λαού, που όρισε ότι οι νομοθέτες του δεν θα φτιάξουν κανέναν νόμο που θα στηρίζει την εγκαθίδρυση κάποιας θρησκείας ή θα απαγορεύει την ελεύθερη άσκησή της, χτίζοντας έτσι ένα τείχος διαχωρισμού ανάμεσα σε Εκκλησία και κράτος».

Το 1802 η Ελλάδα ήταν ακόμα τουρκοκρατούμενη και δεν είχε τέτοιου είδους ανησυχίες. Αντιθέτως, υπάρχει μία λογική εξήγηση στη μετέπειτα προσπάθεια των ηγετών του ελληνικού κράτους να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ταχύτατα και από το πουθενά μία «εθνική συνείδηση» γύρω από τη θρησκεία. Τα χρόνια όμως πέρασαν και έγιναν δεκαετίες, οι δεκαετίες έγιναν αιώνες, η Ελλάδα έγινε κάτι που μοιάζει με οργανωμένη χώρα, οι κοτζαμπάσηδες δημιούργησαν κάτι που μοιάζει με κράτος και οι πολίτες υποτίθεται πως θέλουν να βελτιώσουν την καθημερινότητα τους και να βαδίσουν μπροστά.

Κάπως έτσι, έχουμε φτάσει στο 2015 και η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα σε όλη την Ευρώπη όπου (ακόμα) δεν έχει γίνει ο αυτονόητος διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας. Με λίγα λόγια, νάτοι οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη. Όπως μπορείτε να δείτε στην παραπάνω φωτογραφία, δεν είναι μόνο οι χώρες της Ευρώπης, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Ουκρανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Πορτογαλία, που δεν έχουν επίσημη κρατική θρησκεία. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε μακρινές χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Αυστραλία, οι ΗΠΑ, το Μεξικό, ο Καναδάς, η Κολομβία, η Βενεζουέλα, η Χιλή, η Βολιβία και το Περού. Ακόμα και στην Αφρική, χώρες όπως η Ναμίμπια, η Αγκόλα, η Αιθιοπία και η Σομαλία δεν έχουν κρατική θρησκεία.

Το καλύτερο όλων είναι ότι σε μία χρονική περίοδο που σχεδόν όλοι έχουν συμφωνήσει ότι η χώρα χρειάζεται σαρωτικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, αυτό το θέμα δεν συζητιέται καν! Να μην αλλάξει η παντοδυναμία της εκκλησίας, να μην αλλάξει (προς το προοδευτικότερο) η νομοθεσία, να μην αλλάξει η πολιτική για τα ναρκωτικά που γεμίζει τις φυλακές με χρήστες, αλλά γενικά «χρειάζονται να αλλάξουν πολλά»… Υπάρχει άραγε κάτι πιο λογικό από την ξεκάθαρη ουδετερότητα του κράτους απέναντι στις θρησκείες, την ουσιαστική κατοχύρωση της ανεξιθρησκίας και την οριστική εξαφάνιση της εκκλησίας από την κοινωνική ζωή; Για πόσο ακόμα θα τρώμε στη μάπα τη μεσαιωνική ηθική του παπαδαριού και την εμετική προσπάθεια της εκκλησίας να λειτουργεί σαν κράτος εν κράτει που δηλητηριάζει την πολιτική ατζέντα;

Ακόμα και αν οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, ακόμα και αν οι Έλληνες έχουν μία ανεξήγητη αγάπη για τους μύθους και ένα εξηγήσιμο μίσος για την πρόοδο, οφείλουμε να μιλήσουμε με τη γλώσσα της αλήθειας: Η εκμάθηση ενός συγκεκριμένου θρησκευτικού δόγματος, όσο δημοφιλές και αν είναι αυτό στην κοινωνία, μαζί με τα υπόλοιπα μαθήματα στο σχολείο είναι το θεμέλιο κάθε τριτοκοσμικού κράτους. Για παράδειγμα, η Τουρκία μπορεί να είναι γεμάτη με μουσουλμάνους, αλλά δεν έχει επίσημη κρατική θρησκεία.

Σήμερα, υπάρχει μία κυβέρνηση που αυτοπροσδιορίζεται σαν αριστερή. Επιπλέον, έχει εκφράσει πολλάκις τη δέσμευση της για μεταρρυθμίσεις. Το ζήτημα είναι να ξεκινήσει από τα βασικά και να προχωρήσει εδώ και τώρα στον οριστικό διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας, κάτι που είναι ένα διαρκές αίτημα του κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου. Όσες/όσοι θέλουν μπορούν να λατρεύουν και να προσκυνάνε το Θεό που θέλουν. Έχουν κάθε δικαίωμα να προσκυνάνε κόκαλα, άλογα, παπούτσια, σερβιέτες, σώβρακα και προφυλακτικά. Δεν έχουν όμως κανένα δικαίωμα να μολύνουν την παιδική ψυχή με τις ιστοριούλες ενός συγκεκριμένου θρησκευτικού δόγματος, που έχει το θράσος να παρουσιάζεται σαν διαχρονική αλήθεια, μέσω της σχολικής εκπαίδευσης.

Η Γαλλία μέσω της περιβόητης «λαϊσιτέ», προϊόν της γαλλικής φιλοσοφίας, προβλέπει από το 1905 το διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους, δηλαδή το διαχωρισμό της θρησκείας από την πολιτική εξουσία. Στην Ιταλία ο διαχωρισμός εκκλησίας και Κράτους είναι κατοχυρωμένος από το 1948 στο άρθρο 7 του Συντάγματος που εξασφαλίζει ότι «Η Πολιτεία και η καθολική εκκλησίαείναι ανεξάρτητες και κυρίαρχες, η καθεμία εντός της δικής της σφαίρας». Στη Γερμανία, το γερμανικό κράτος θεωρεί τον εαυτό του ουδέτερο σε ζητήματα θρησκευτικών πεποιθήσεων, με αποτέλεσμα να μη μπορεί κάποιος δάσκαλος να εξαναγκασθεί να διδάξει θρησκευτικά.

Ακόμα και στην Ισπανία, μια χώρα που γνώρισε εμφύλιο πόλεμο και μακρόχρονη δικτατορία, δηλαδή έχει κάποια κοινά στοιχεία με την Ελλάδα, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Ναι μεν η θρησκευτική ελευθερία εξασφαλίστηκε μόλις το 1966, αλλά από το 1978 το ισπανικό Σύνταγμα προβλέπει ότι «καμία θρησκεία δεν θα είναι κρατική. Οι δημόσιες αρχές θα λαμβάνουν υπόψη τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της ισπανικής κοινωνίας και συνεπώς θα διατηρούν τις κατάλληλες σχέσεις συνεργασίας με την καθολική εκκλησία και άλλα δόγματα».

Σε τελική ανάλυση, λίγη σοβαρότητα δεν βλάπτει: Ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας είναι ένα από αυτά τα θέματα που πραγματικά μας χωρίζουν με τα απομεινάρια της “προηγμένης Ευρώπης” και όχι οι συντελεστές του ΦΠΑ στις τηγανητές πατάτες, τα Πόρσε Καγιέν και τα τάμπλετ.

ΥΓ: Η μεγαλύτερη βλακεία της εποχής μας είναι να βλέπεις τους ελληνοχριστιανούς καθυστέρακες – θιασώτες τη χούντας – τηλεβιβλιοπώλες να λανσάρονται σαν πρεσβευτές του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

_________________

Τσινάρι του Βαρδάρη, Σεφαρδίτες και Σουλτάνοι του Αξιού

Ρόζα Εσκενάζι με οικογένεια στη Σαλονίκη

'Φύσηξε Βαρδάρης' γράφει η Άννα Δαμιανίδη στο άρθρο της γιά το Νίκο Παπάζογλου κι αναθυμάται φοιτητική της απορία τι είναι αυτός ο Βαρδάρης. Που ναι, άνεμος είναι, το ξέρουμε.

Αλλά και ποταμός που, παρότι εκχύνεται στο Θερμαϊκό ως Αξιός, επειδή πηγάζει στα σερβοαλβανικά σύννορα υπήρξε γιά χρόνια εθνικώς ανεπιθύμητος.

Και όχι μόνο τότε μα ακόμα, σκέφτηκα το περασμένο καλοκαίρι  που ταξιδεμένος κύριος με κοίταξε συγκαταβατικά όταν ανέφερα ποτάμι και γέλασε κι επέμενε πως χρόνια έχω να πάω, μιά γειτονιά είναι μόνο ο Βαρδάρης, κι άντε κι ο αέρας του άσματος.

Έχω να πάω στη Θεσσαλονίκη χρόνια μα η νοσταλγία κι ο πόθος μού ήρθε πρόσφατα από ―τι άλλο;― δυό βιβλία. Ή τρία ή τέσσερα διότι τελευταία ευτυχώς ήρθε η ώρα να καταγραφεί η μακριά ιδιαίτερη ιστορία αυτής της πόλης με τη μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, από τον 15ο αιώνα  που  ο Σουλτάνος έδωσε άδεια να καταφύγουν εκεί οι Σεφαρδίτες που έδιωξε βλακωδώς η Ισπανία κι ύστερα το θρηνούσε που έμεινε δίχως καλούς τεχνίτες και σαράφηδες. Οι εκ Ισπανίας βρήκαν εκεί τους ελληνόφωνους Ρωμανιώτες, φανατικά οπισθοδρομικούς ορθόδοξους Εβραίους της Ανατολής, εγκατεστημένους από αρχαιοτάτων.

Και άκμασε μιά πόλη κοσμοπολίτικη με σπουδαίο λιμάνι, εμπόριο κι όλες τις φορεσιές και τις πρεσβείες ανατολής και δύσης με Αρμένηδες και Ενετούς και Γενοβέζους κι ύστερα Φράγκους, όπως οι της Πύλης έλεγαν κάθε Ευρωπαίο κάνοντας, επί Ναπολέοντα, τους Αυστριακούς να τρέμουν μη σφαγιαστούν από παρεξήγηση.

Η Ελληνική Επανάσταση  διέλυσε την ελληνική κοινότητα με διωγμούς, μεταναστεύσεις, προσφυγιά όπως κι αργότερα η ελληνική πολιτική αποδεκάτισε τους 'Ελληνες της Μικράς Ασίας· κι ύστερα οι Γερμανοί εξολόθρευσαν και τους Εβραίους.

Κι έτσι η μοναδική Θεσσαλονίκη με το όνομα της αδελφής του Μεγαλέξανδρου, γενέτειρα του Κεμάλ Ατατούρκ και προσωρινός τόπος εξορίας τού Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίντ, έγινε άλλη μιά πόλη ελληνική όπως τόσες. Στην επιφάνεια όμως.

Κι όχι μονάχα ιστορικά ή επειδή δεν την ξεχνούν οι ανά τη γη απόγονοι των διωγμένων (από το Σαρκοζί ως την αγαπητή σχεδιάστρια των φορεμάτων μου Diane von Fürstenberg) αλλά επειδή έτσι γίνεται.

Διότι οι πόλεις δεν «ακολουθούν η μιά την άλλη στον ίδιο χώρο με ίδιο όνομα... ούτε γεννιούνται και πεθαίνουν δίχως να ξέρουνε η μιά την άλλη... Και κάποιες φορές ακόμα και τα ονόματα των κατοίκων μένουν ίδια κι οι προφορές τους και των προσώπων τους τα χαρακτηριστικά· μονάχα οι θεοί, που ζουν κάτω από ονόματα και πάνω από τόπους έφυγαν σιωπηλά κι άλλοι ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη θέση τους» όπως θαυμάσια λέει ο Ίταλο Καλβίνο στις 'Αθέατες Πόλεις'.

Έτσι κι εκεί. Που χρόνια πριν πέρασα δύο μήνες. Πολύ μικρή, φιλοξενούμενη κάποιου Μπούφη που είχε το Δον Κιχώτη στην Προξένου Κορομηλά και κάθε πρωί έβραζα κατσαρόλες με νερό διότι εκείνος γιά μπάνιο πήγαινε στο χαμάμ και όταν έβγαινε κλείδωνε τις εισπράξεις στη ντουλάπα μην τον κλέψω. Και καλά έκανε, πλήθη περνούσαν από το φιλόξενό του σπίτι.

Εκεί λοιπόν που πρωτοείδα την πυκνή ομίχλη να κρύβει σα γυάλινος τοίχος κατακόρυφα τη θάλασσα, εκεί ήταν που πρωτοάκουσα γιά το Βαρδάρη. Όχι τον άνεμο ή τον ποταμό αλλά τη γειτονιά, όταν σε μιά σκηνή άτοπης ζηλοτυπίας άκουσα ότι είχα βγει σ' ένα άλλο μπαρ με ένα 'τσινάρι απ' το Βαρδάρη'. Κι η έκφραση, ομολογώ, ήταν ταιριαστή και μου έμεινε μαζί με μιά νοσταλγία γιά την πόλη που δεν έτυχε να με ξανακαλέσει.

____________________________________❦

               Διαβάστε: Χριστιανόπουλο, Πεντζίκη ή τους γνωστούς και άξιους σύγχρονους  Θεσσαλονικιούς

    Αλλά  σας δίνω και:

 εκτός του άρθρου της Άννας Δαμιανίδη στο blog της ή από 'ΤΑ ΝΕΑ'

 λίγες πηγές των ανωτέρω από τις πάμπολλες αγαπητές μου:

Salonica, City of Ghosts by Mark Mazower

Έλληνας, Εβραίος και Αριστερός του Μωησή Μιχαήλ Μπουρλά (1918-2011)
   Οι Σουλτάνοι: List of sultans of the Ottoman Empire

                         Δείτε: 

           Τη Θεσσαλονίκη

Το καταπληκτικό φιλμ 'Salonica' του Ιταλού Πάολο Πολόνι 
                                                                        (απόσπασμα: youtube)

                        Ακούστε:

Durme Durme,  παλιό σεφαρδίτικο νανούρισμα (ladino)  

                              Κοιμήσου, κοιμήσου μικρό της μάνας σου, Κοιμήσου, κοιμήσου δίχως ένοια και πόνο

Durme, durme iziko di madre     

Durme, durme sin ansja i dolor.
Sijenti djoja palavrikas de tu madre
Las palavras di Sema Israel.

Durme, durme izziko de madre
Kon ermozura di Sema Israel.

Αμπντούλ Χαμίντ

❦