Λέει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος στην αυτοβιογραφία του ότι όταν συζητούσαν τι δέντρα να φυτέψουν στο κέντρο της Αθήνας επέλεξαν τις νεραντζιές διότι κάποιος έφερε το επιχείρημα ότι αν επέλεγαν πορτοκαλιές και μανταρινιές ο κόσμος θα έτρωγε τα φρούτα. Λες κι είναι κακό να δροσίζεσαι με ένα φρουτάκι περπατώντας κι είναι καλύτερο να σαπίζουν νεράντζια στα πεζοδρόμια. Και καταλήγει ότι τέτοια είναι η νοοτροπία, τέτοια η μικρόνοια των Ελλήνων πολιτικών κι η στάση τους απέναντι στον πολίτη.*
Θυμάμαι κάτι τέτοια αυτές τις μέρες που περπατάω στη χειρότερη Αθήνα που έζησα ποτέ, βρώμικη, παρατημένη, γεμάτη στεγανά, ενόπλους αστυνομικούς που χαζογελούν ή περνούν τροχάδην (όπως προχθές μπροστά στα καφενεία των Εξαρχείων), με κατεστραμμένα πεζοδρόμια και σπασμένα άβαφτα παγκάκια, μυστηριώδη εργοτάξια και, ανεξήγητα, κομμένα δέντρα ακόμα και στο λόφο του Λυκαβηττού.
Αποφεύγω την ψυχολογιοποίηση μα, ομολογώ πως, το σκέφτομαι συχνά ότι κάποιο ζήτημα θα έχει ο Δήμαρχος με τα δέντρα κι ίσως πρέπει να το κοιτάξει.
Διότι, εμείς οι Αθηναίοι, μεγαλώνοντας σε μια από τις ασχημότερες μα και ιστορικότερες πόλεις του κόσμου, από μικροί μαθαίνουμε να απολαμβάνουμε τη θέα μας επιλεκτικά. Μαθαίνουμε περπατώντας αλλά κι από τα παράθυρά μας να χαιρόμαστε με τα μικρά, να καμαρώνουμε το τελευταίο νεοκλασικό της γειτονιάς αγνοώντας το διπλανό τσιμεντένιο τερατούργημα ή την τρύπα που άφησε ένα γκρέμισμα, να χαιρόμαστε μισή Ακρόπολη ή το μικρό κομματάκι ουρανού με ένα φεγγάρι που εμφανίζεται μέσα από ταράτσες με κεραίες και, πιο πολύ και παντού, να απολαμβάνουμε τα δέντρα. Δέντρα που μάχονται με οξυγόνο το καυσαέριο, δέντρα που δροσίζουν τις βεράντες, δέντρα φωλιές πουλιών που κελαηδούν πριν ξημερώσει και πριν δύσει ο ήλιος και κάνοντας τη ζωή λίγο πιο υποφερτή σ’ αυτή την εξαίσια, δύσκολη πόλη.
Είμαι Αθηναία κι έχω ζήσει την Αθήνα σε πολλές φάσεις της. Πρόλαβα χωματόδρομους στο Κολωνάκι, κατήφορους που κατέβαζαν χειμάρρους όλο πέτρα και λάσπη με τις βροχές, πρόλαβα εκείνα τα σφυρήλατα υποπόδια (μάκτρα;) έξω από τα μαρμάρινα σκαλιά των σπιτιών στα οποία οι κάτοικοι καθάριζαν τη λάσπη από τα παπούτσια πριν μπουν.
Πρόλαβα χούντες και μεταπολιτεύσεις, πτωχεύεις και μνημόνια. Μα αυτό το χάλι, τέτοιο ξεπούλημα, τόση από πάνω προς τα κάτω αθλιότητα δεν έχω ξαναδεί.
*Συγχωρέστε με αν οι λέξεις είναι άλλες. Γράφω από μνήμης. Αν ήμουν στη Μύκονο που έχω το βιβλίο θα σας έδινα το απόσπασμα.
Για τις νεραντζιές της Αθήνας πολλές οι ιστορίες μου μα βρήκα και στη Lifo σχόλιο με την αντίθετη άποψη από τη δική μου (και του παλιού πολυμαθούς ταξιδεμένου πολιτικού) τ οποί μάλιστα εκφέρει και θαυμασμό για τη λέξη «διαγούμιζαν»: «διαγούμιζαν τις πορτοκαλιές». Δε ντρεπόμαστε.. :
«Η επιλογή των δενδροφυτεύσεων ήδη από τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα και κυρίως στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, όταν διαμορφωνόταν το αστικό τοπίο της πρωτεύουσας, γινόταν με γνώμονα την αντοχή των δένδρων στο κλίμα της Αθήνας και τη χαμηλή ή σχεδόν μηδαμινή ανάγκη τους για νερό » εξηγεί ο επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης κ. Γιώργος Σφήκας. Κάπως έτσι, το άγονο αττικό τοπίο, « που ήταν κυρίως βοσκότοποι στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια », απέκτησε συστοιχίες νεραντζιών, μουριών και ελιών. Οι νεραντζιές επελέγησαν και με ένα ακόμη κριτήριο. « Στις αρχές του αιώναοι δενδροφυτεύσεις γίνονταν κυρίως με δένδρα όπως πορτοκαλιές ή λεμονιές. Σύντομα όμως διαπιστώθηκε ότι οι κάτοικοι της Αθήνας διαγούμιζαν τα δένδρα την περίοδο της καρποφορίας.
Διαγούμιζαν! Καταπληκτική λέξη. Οι Αθηναίοι είναι ικανοί να διαγουμίσουν τα πάντα και αυτό που τους κρατάει από το να διαγουμίσουν και τις νεραντζιές είναι η τεμπελιά τους: αφού δεν τρώγεται έτσι όπως είναι, ας το να κάθεται.» https://www.lifo.gr/tropos-zois/gefsi/pente-diloseis-agapis-gia-ti-nerantzia
Οι φωτογραφίες από το Λυκαβηττό, τη Δεξαμενή, τη Λ. Αλεξάνδρας και τα Δικαστήρια στην Ευελπίδων είναι όλες από σημεία που πάντα ήταν καταπράσινα, με πυκνά όμορφα δέντρα, πουλιά, καθαρά παγκάκια.
Το παγκάκι, ακριβώς στην είσοδο των Δικαστηρίων λέει πολλά, είτε για την πολιτική των ‘τραπεζοκαθισμάτων’, είτε για την αδιαφορία. Κι είναι τέτοιος ο τρόμος μου για τον τρόπο σκέψης του Δήμου των ημερών μας που το σκέφτηκα να το κοινοποιήσω από φόβο μη βάλω ιδέες και το αντικαταστήσουν κι αυτό με κάποιου φίλου τους τσιμεντένιες ή πλαστικές εμπνεύσεις. Πού μυαλά στην Αθήνα μας για σεβασμό της ηλικίας των παγκακιών όπως στη Βρετανία που υμνούν και σέβονται τα γέρικα βικτωριανά παγκάκια μετρώντας νοσταλγικά πόσοι ξεκουράστηκαν, πόσοι αγάπησαν, πόσοι εμπνεύστηκαν σ' αυτά. Άλλοι κόσμοι….
_______
12 Ιουνίου προσθέτω:
Τώρα και στη Θεσσαλονίκη. Από το Θωμά Κοροβίνη
