«Καλό
κορίτσι είναι αυτό που ακούει το μπαμπά του.
Το
καλό κορίτσι δεν πάει σχολείο,
το
καλό κορίτσι πλένει πιάτα και δεν πάει σχολείο
άρα,
είμαστε
κακά κορίτσια.»
Μετά από χρόνια ταλιμπανικών
απαγορεύσεων της Μουσικής και της γυναικείας εκπαίδευσης, για πρώτη φορά εμφανίστηκε
στο Αφγανιστάν γυναικεία ορχήστρα τον περασμένο Μάρτιο.
Τριάντα κορίτσια μάχονται
το θρησκευτικό εξτρεμισμό με τη Μουσική. «Είμαι κακό κορίτσι γιατί σπουδάζω» λένε.
Η γενιά των γιαγιάδων τους
φορούσε κοντές φούστες και σπούδασε σε πανεπιστήμια, η γενιά των γιαγιάδων τους
γνώριζε τους πιο τολμηρούς ταξιδιώτες της εποχής που στο 'χίππικο προσκύνημα' έφταναν
ως την Καμπούλ και το Νεπάλ.
Η Καμπούλ δεν έχει πια λουλούδια,
δεν έχει δένδρα, δεν έχει κορίτσια που τραγουδούν. Δεκαετίες πολέμου τη στέρεψαν.
Οι περισσότεροι δυτικοί θυμήθηκαν
το Αφγανιστάν που ήξεραν απ΄το σχολείο, λίγο από Μεγαλέξανδρο και λίγο
από αποικιοκρατικές ιστορίες, όταν ταΐστηκαν με το κουτάλι τα παραμύθια για το Μπιν
Λάντεν, το νεφροπαθή που τάχα σε σπηλιές είχε στήσει οπλοστάσιο υπερσύγχρονο με
υπολογιστές και συσκευή αιμοκάθαρσης.
Πιο αμάσητα δε γίνεται, πιο
ιστορίες για cartoons δεν
υπάρχουν, αλλά το παραμύθι ήταν συναρπαστικό κι οριενταλίστικο, εικονογραφημένο
με το ιδιαίτερο γαλανό της μπούρκας και με πρασινομάτηδες οπλαρχηγούς.
Λίγοι έψαξαν στο χάρτη να
δουν μεγέθη και να καταλάβουν διαφορές από χωριά σε πόλεις, λίγοι θυμήθηκαν τον
εκσυγχρονιστή βασιλιά του Αφγανιστάν και το πανεπιστήμιο ή τα cocktail parties όπου
φοιτήτριες με μίνι έπιναν με τους άνδρες καθισμένες σε σκαμνιά του
μπαρ κι όχι στο πάτωμα. Εύκολο λάθος, σα να νομίζει ένας Αμερικανός ότι εδώ όλες
είμαστε μαυροντυμένες και γυρτές σαν τις γυναίκες της Πίνδου που είδε σε κάποια
φωτογραφία και να το βρίσκει κάπως φυσικό να μας νομίζει αγράμματες.
Όμως το Αφγανιστάν έχει μακριά ποιητική παράδοση
και ιδιαιτέρως θηλυκή. Είναι μάλιστα στα βορειοδυτικά μια ολόκληρη περιοχή, στην
πόλη Χεράτ, φημισμένη για τη γυναικεία ποίηση κι εκεί, επί Ταλιμπαν, μαρτύρησαν
οι μάνες για να μάθουν γράμματα οι κόρες τους, στήνοντας τα κρυφά σχολειά που τα ονόμαζαν
'συλλόγους πλεκτικής' για να κρατήσουν ζωντανή την παράδοση των Λαντάι.
Λαντάι (Landai) ονομάζεται
το δηλητηριώδες φιδάκι που έδωσε το όνομά του στα καυστικά, ερωτικά, παιχνιδιάρικα
ή μελαγχολικά δίστιχα ποιήματα των γυναικών. Σε
μια χώρα που τα κορίτσια παντρεύονται με προξενιό από την εφηβεία τους και που μόνο
το 5% τελειώνει το σχολείο ακόμα και σήμερα, τα Λαντάι είναι μια μυστική, περιφρονημένη μα αναγκαία
μορφή έκφρασης πόθων και πόνων ανομολόγητων.
Πάνω από 300 μέλη αριθμεί
η Λέσχη Mirman Baheer της Καμπούλ μα 8 στις 10 Αφγανές ζουν απομονωμένες σε
περιοχές αγροτικές και οι γυναίκες χύνουν το αίμα τους για την Τέχνη, όπως η
ποιήτρια Ζαρμίνα Σεχάντι [Zarmina Shehadi], μέλος της Λέσχης, που
αυτοπυρπολήθηκε. Η οικογένειά της το αρνείται, επιμένουν πως άναψε φωτιά για να
ζεσταθεί, «Ήταν καλό κορίτσι, αμόρφωτο. Τα δικά μας κορίτσια δε θέλουν να πάνε σχολείο»
λέει η μητέρα της.
Μια απ' αυτές τις ανώνυμες ηρωίδες της Ποίησης είναι πιο γνωστή.
Διότι γνωστή ήταν κι όσο ζούσε, διάσημη, φημισμένη για το ταλέντο της.
Η Nadia Anjuman [Νάντια
'Αντζουμαν] γεννήθηκε το 1980 και δολοφονήθηκε από τον άνδρα της 4 Νοεμβρίου 2005.
Η Νάντια ρίσκαρε τη ζωή της για τη Ποίηση, έγραφε υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν.
Το 'Σκοτεινό Λουλούδι', το
βιβλίο της την είχε κάνει διάσημη.*
Η Νάντια 'Αντζουμαν λοιπόν
ήταν επιτυχημένη και ταλαντούχα κι ο Φαρίντ
Αχμάντ Ματζίντ Νέια που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο της Χεράτ την είχε ερωτευθεί. Παντρεύτηκαν.
Κι η φήμη της μεγάλωνε ανεξαρτήτως Ταλιμπάν. Η φήμη της πέρασε και τα σύνορα της
χώρας, έρχονταν γράμματα, προσκλήσεις από το εξωτερικό. Οπότε επήλθε το αναπόφευκτο
μοιραίο. Ζήλευε ο άνδρας της πολύ την επιτυχία της και τη δολοφόνησε. Πλήρωσε με
ένα μήνα φυλακή και ελευθερώθηκε. Τόσο αποτιμήθηκε το έγκλημά του.
Σας
Φέρνω video της γυναικείας ορχήστρας
κι
ένα μικρό video για τη δολοφονημένη ποιήτρια (αγγλόφωνα έχει πολλά, έχω δει
ακόμα και τον άνδρα της, που επέστρεψε στη θέση του στο Πανεπιστήμιο, να λέει
πως ναι τη έδερνε μα εκείνο το
βράδυ όχι, μόνη της αυτοτραυματίστηκε γιατί ήταν στις κακές της).
Νάντια 'Αντζουμαν
Ρίζωσα εδώ- σε σιδερένια χώρα με μολύβδινα μπλε σύννεφα
σε σιδερένιο ουρανό που ουρλιάζει.
___________
Είμαι εγκλωβισμένη σ' αυτή τη γωνιά
όλο μελαγχολία και θλίψη.
Κλειστά τα φτερά μου και δε μπορώ να πετάξω.
Είμαι Αφγανή, να θρηνώ πρέπει.
_______________
Μια μέρα τα χέρια μου θα γίνουν αργαλειοί
και στης ζωής το απογυμνωμένο σώμα
θα υφάνουν φορεσιά με στάρια και άνθη.
_________________
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
*(Για μας που σχετιζόμαστε με τα εκδοτικά – επιτρέψτε μου μια παρένθεση: λέει πολλά για την κουλτούρα των Αφγανών και την αγάπη τους για την Ποίηση το ότι έγινε διάσημη απ' το έργο της μια 20χρονη ποιήτρια. Υπενθυμίζω πόσο ο μέσος Έλληνας νιώθει ανώτερος πνευματικά από τους Αφγανούς, ο μέσος Έλληνας που Ποίηση δε διαβάζει και, εννοείται δεν αγοράζει, μέχρι του σημείου τα βιβλία Ποίησης, με εξαίρεση τα Νόμπελ, ακόμα και την πρώτη μέρα που θα εκδοθούν να μη μπαίνουν στις προθήκες ή σε πάγκους των βιβλιοπωλείων μα, αν είναι από τα λίγα τυχερά στο ράφι κατ΄ευθείαν, αλλιώς πωλούνται μόνο 'κατόπιν παραγγελίας' δηλαδή ποτέ.
Αυτό έχει το βλαβερό αποτέλεσμα να περνά για Ποίηση κάθε σειρά λέξεων που δεν έχει μορφή πεζού με βλαβερές συνέπειες για τον πολιτισμό όλων μας καθώς φαύλος κύκλος συσκοτίζει την κρίση του κοινού.)
_______________________________________________
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
(via Humankind)
