Πεθαίνοντας μόνοι στο σπίτι ή σε εγκαταλελειμμένα κτίρια

kosmodromio

 

Πεθαίνοντας μόνοι στο σπίτι ή σε εγκαταλελειμμένα κτίρια  

Πάνος Δημητρίου

 

Μάριος Ατζέμης, συντονιστής προγραμμάτων μείωσης της βλάβης του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή»

Πεθαίνοντας μόνοι στο σπίτι ή σε εγκαταλελειμμένα κτίρια  

Πάνος Δημητρίου

 

Ο όρος θυμίζει πιασάρικο τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων αλλά περιγράφει με ακρίβεια την κατάσταση: «Σοκ» προκαλούν τα στοιχεία για τα πολύ υψηλά ποσοστά θνησιμότητας ανάμεσα σε χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών (ΧΨΟ) στην Ελλάδα, την ώρα που στην κοινότητα εξελίσσεται νέα επιδημία HIV. Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά τον περασμένο Ιούνιο και βασίζονται στα προγράμματα «Αριστοτέλης HIV/HVC» (Αθήνα) και «Αλέξανδρος» (Θεσσαλονίκη). Να κατανοήσουμε την κατάσταση και τα δεδομένα θα μας βοηθήσει ο Μάριος Ατζέμης, συντονιστής προγραμμάτων μείωσης της βλάβης του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή».

Πώς προέκυψε η νέα επιδημία HIV

Να θυμίσουμε αρχικά ότι η Αθήνα έζησε και τα προηγούμενα χρόνια μια επιδημία HIV, η οποία ξεκίνησε το 2010 και κορυφώθηκε την τριετία 2011-2013. Περιστατικό της ήταν και ο Μάριος Ατζέμης. Μάριε, υπάρχει όντως νέα επιδημία; «Σαφέστατα ναι, και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη και είχε αρχίσει να ανιχνεύεται ήδη από το 2018», λέει. Σύμφωνα με τον «Αριστοτέλη», το 2012-2013, περίοδος της προηγούμενης επιδημίας, το 14,2% των Χρηστών Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών (ΧΕΝ) ήταν θετικοί στον HIV. Την περίοδο 2018-2020 το ποσοστό αυτό σκαρφάλωσε στο 22%. Στη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, σύμφωνα με τον «Αλέξανδρο», από το 2018 όπου ο επιπολασμός σε HIV ανάμεσα τους ΧΕΝ ήταν λιγότερο από 1%, τη διετία 2019-2021 δεκαπλασιάστηκε, φτάνοντας στο 7,1%.

Για τις αιτίες της νέας επιδημίας ρωτάμε τον Μ. Ατζέμη: «Ένας παράγοντας είναι ότι οι ΧΕΝ δεν έχουν πρόσβαση σε αποστειρωμένο υλικό χρήσης (σύριγγες κ.λπ.) κι αυτό όχι κατ’ ανάγκη επειδή οι υπηρεσίες δεν φτάνουν στις πιάτσες, αλλά γιατί υπήρχαν και υπάρχουν πιάτσες που δεν πλησιάζονται, όπως το Μενίδι και το Ζεφύρι. Επίσης, άνθρωποι που κάνουν ενέσιμη χρήση δεν έχουν πρόσβαση σε αποστειρωμένο υλικό γιατί πρόκειται για έναν καταδιωκόμενο από την αστυνομία πληθυσμό, που δεν μπορεί πάντα να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες. Όσο για τη Θεσσαλονίκη, ο ΟΚΑΝΑ έχει δείξει εξαιρετικά αντανακλαστικά και σε συνεργασία και με τη “Θετική Φωνή” προσεγγίζει σημεία που συναθροίζονται χρήστες, με αποτελεσματικότητα».

Να και τα στοιχεία: Σύμφωνα με τον «Αριστοτέλη», στην έρευνα του οποίου συμμετείχαν 1.634 άνθρωποι, τους τελευταίους 12 μήνες μόλις το 43% είχε λάβει δωρεάν σύριγγες, ενώ στη Θεσσαλονίκη (Αλέξανδρος, συμμετοχή 1.101 ανθρώπων), το ποσοστό μειώνεται δραματικά και δωρεάν σύριγγες το τελευταίο 12μηνο είχε λάβει το 5%.

Ένας άλλος παράγοντας που συνέβαλε στην επιδημία HIV, σημειώνει ο Μ. Ατζέμης, είναι και η «έλλειψη εκπαίδευσης των ΧΕΝ στο σωστό τρόπο χρήσης», αλλά και το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες, για λόγους που έχουν να κάνουν με γενικότερα φαινόμενα ευαλωτότητας, όπως η ψυχική υγεία. Στην πρώτη επιδημία, αναφέρει ο Μάριος, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, κρατικοί και μη, συνεργάστηκαν σε πολλά επίπεδα, αλλά κυρίως στο δρόμο, και η επιδημία αναχαιτίστηκε. Θετικά, τότε, είχε δουλέψει και το πρόγραμμα του πρώτου “Αριστοτέλη”, ο οποίος λειτουργούσε έναν χώρο όπου οι χρήστες μπορούσαν να κάνουν τεστ HIV και όποιος ήταν θετικός, διασυνδεόταν με μονάδες υγείας. Ευεργετικό ήταν και το πρόγραμμα βάσει του οποίου, ως κίνητρο, δινόταν ένα μικρό χρηματικό ποσό σε όσους πήγαιναν να κάνουν τεστ – και αν έφερναν και κάποιον μαζί τους το ποσό διπλασιαζόταν κ.λπ. Όλα αυτά βοήθησαν στο να μαζευτεί ο πληθυσμός-στόχος, να ανιχνευθεί και να συνδεθεί με μονάδες υγείας. Τα επόμενα χρόνια, όμως, φαίνεται ότι υπήρξε ένας εφησυχασμός, σαν να είπαμε ότι “τελειώσαμε”, με αποτέλεσμα να βρεθούμε και πάλι μπροστά στο πρόβλημα». Τι θα πρέπει να γίνει σήμερα; «Πολλά είναι αυτά που μπορούν να γίνουν. Η αλήθεια είναι πως από την ώρα που έγινε γνωστό το πρόβλημα υπήρξαν καλά αντανακλαστικά και ειδικά από τον ΟΚΑΝΑ στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε εκτεταμένη διανομή αποστειρωμένων υλικών. Αναμένουμε, επίσης, την επαναλειτουργία χώρου ανίχνευσης HIV από τον “Αριστοτέλη”. Θα πρέπει οπωσδήποτε να ενισχυθούν οι Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων και το street work των οργανώσεων βάσης, όπως η Θετική Φωνή, που τα μέλη τους λειτουργούν σαν peer navigators και μιλάνε την ίδια γλώσσα και έχουν κοινές εμπειρίες με τους ανθρώπους που κάνουν χρήση στο δρόμο. Είμαστε πάντα η γέφυρα που διασυνδέει πολλαπλά αποκλεισμένους ανθρώπους με το σύστημα υγείας, με τα προγράμματα απεξάρτησης και υποκατάστασης και με πληθώρα άλλων υπηρεσιών όπως τα κοινωνικά ιατρεία, οι ξενώνες και τα υπνωτήρια και οι προνοιακές δομές».

Τα πολύ υψηλά ποσοστά θνησιμότητας

Υψηλότερα από χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης, τη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία ήταν τα ποσοστά θνησιμότητας στη χώρα μας στον πληθυσμό ΧΕΝ, φτάνοντας την περίοδο 2018-2020 τους 3,5 θανάτους ανά 100 χρήστες ετησίως. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας που έχει καταγραφεί στις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και στην Αυστραλία τον 21ο αιώνα, με τον Μάριο Ατζέμη να το χαρακτηρίζει «τρομακτικό». Η θνησιμότητα, όπως λέει, αφορά σε κίρρωση του ήπατος, σε καρκίνο του ήπατος, σε περικαρδίτιδες και σε overdose. «Ο κόσμος», αναφέρει, «κυρίως πεθαίνει μόνος του στο σπίτι του, στο κρεβάτι του, αλλά και σε εγκαταλειμμένα κτίρια απροσπέλαστα στις υπηρεσίες και όχι στον δρόμο». Οι αιτίες εν μέρει είναι ίδιες με την επιδημία HIV: «Οι αδιάγνωστοι HIV εξελίσσονται σε ασθενείς με AIDS, οι διαγνωσμένοι που δεν έχουν διασυνδεθεί με μονάδα ειδικών λοιμώξεων δεν παίρνουν την αντιρετροϊκή αγωγή, το ΕΣΥ δεν περνάει και τις καλύτερες ημέρες του, πολλοί χρήστες είναι κοινωνικά αποκλεισμένοι για τους λόγους που αναφέραμε και νωρίτερα, οι οργανώσεις βάσεις δεν έχουν αρκετούς πόρους για να πλησιάσουν και να βοηθήσουν τον πληθυσμό ακόμα πιο αποτελεσματικά».

Η ναλοξόνη στην κοινότητα 

Ειδικά σε ό,τι αφορά τον θάνατο από υπερβολική δόση (overdose), υπάρχει αντίδοτο και αυτό είναι η ναλοξόνη (σε ενέσιμη και εισπνεόμενη μορφή). Να σημειώσουμε ότι μόλις από τον Φεβρουάριο του 2022 η ναλοξόνη μπορεί πλέον να χορηγείται από όσους εργάζονται σε φορείς απεξάρτησης, διασώστες, εργαζομένους σε ΧΕΧ, σε ξενώνες φιλοξενίας αστέγων χρηστών, σε καταστήματα κράτησης. Να φανταστείτε ότι μέχρι πρόσφατα ούτε διασώστες του ΕΚΑΒ δεν μπορούσαν να χορηγήσουν ναλοξόνη σε κάποιον που υπέφερε από overdose στο πεζοδρόμιο, θα έπρεπε να τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο, με όποια συνέπεια θα μπορούσε να φέρει ο χαμένος χρόνος. «Αυτό είναι το προβληματικό», λέει ο Μάριος Ατζέμης, «ότι η ναλοξόνη χαρακτηρίζεται ως ναρκωτικό και η χορήγησή της θεωρείται ιατρική πράξη». Ο Μάριος υπογραμμίζει ότι «όπως γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, πρόσβαση στη ναλοξόνη θα πρέπει να έχουν όλοι. Οι ίδιοι οι χρήστες, το περιβάλλον τους (φίλοι, συγγενείς κ.λπ.), οι οργανώσεις που δρουν στο πεδίο. Το έχω δει να εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία σε ευρωπαϊκές χώρες. Οι ίδιες οι οργανώσεις βάσεις και οι συλλογικότητες των χρηστών, όπως το Δίκτυο Ομοτίμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών, θα μπορούσαν να παρέχουν εκπαίδευση στην κοινότητα».

Info:

Το πρόγραμμα «Αριστοτέλης HCV/HIV» υλοποιείται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικών Μεταδιδόμενων Νοσημάτων και τον Σύλλογο Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας».

Αντίστοιχα, ο «Αλέξανδρος» από το Αριστοτέλειο Πανεπις΄τημιο Θεσσαλονίκης, το ΕΚΠΑ, την την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικών Μεταδιδόμενων Νοσημάτων και τον Σύλλογο Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας».

 ___________________________________________________

από  https://kosmodromio.gr/2022/11/16/πεθαίνοντας-μόνοι-στο-σπίτι-ή-σε-εγκατ/

'Γάμος της Γης και του Ουρανού' ―από την Μαριάννα Παπαγεωργίου

 

Παντρεύονται η γη κι ο ουρανός, το πάνω και το κάτω, το πριν και το μετά. Κι εμείς, στιγμές θνησιγενείς αιωρούμαστε με τα σκυλιά και τα γατιά μας απεικονισμένοι σε εύθραυστα κεραμικά.

Σε ένα πιάτο βλέπω την παλιά μου φίλη. Κουλουριασμένη γάτα, πλούσια φτέρη, γαλανά νερά και μπλε του κοβαλτίου. Λευκές γραμμές πάνω στο χρώμα του κεραμιδιού. Γαρύφαλλα και κυπαρίσσια και πέρα από τις θάλασσες μικρά αχνά νησιά.

Σκυλιά πιστά, πουλιά, ταξίδια θάλασσες.

Και το όνειρο και ο θάνατος.

Ανοίγουν οι ουρανοί και κατεβαίνουν να παντρευτούν τη γη

 

Στην έκθεση της Μαριάννας Παπαγεωργίου, ξαναβρήκα μέσα στα κεραμικά της την παλιά μου φίλη.

Στη γκαλερί της επίσης παλιάς φίλης Έλενας Παπαδοπούλου.

 

Το πιάτο το δικό μου θα το δείτε μετά τα Χριστούγεννα όταν έρθει στο παντοτινό του σπίτι.

Μα εν τω μεταξύ
Υπερσυστήνω. Και συνοδεύω με το’ Marriage of Heaven and Earth

συνοδευτικό της έκθεσης κείμενο της Μαριάννας.

RADIO ATHÈNES

Πετράκη 15, στο Σύνταγμα

________________________________________________

Marriage of Heaven and Earth

 

Once upon a time, we used to daydream for pleasure. But at some point, we came to regard this as an escape from reality. Taking a break. So, we were split in two: Into the person experiencing Life (on Earth) and the person experiencing the Dream. And every now and then, these two occasions would fleetingly meet up. 

 

Meanwhile, we are constantly assaulted by earthly matters. We  only have to look at an animal or tree, be it an urban stray or a jungle creature, a bush or  a rainforest canopy, to be fearful for its certain unfortunate demise. The dread and desperation set in only to be followed by a wish to escape. 

 

This is so troubling, that  we  turn to authorities for a solution. These days,  everybody is telling everybody what to do and think. What’s wrong, how to fix it, how to get from over here to over there. Even being in the present, which is great advice, is not really useful because by the time you are in the present, it’s already in the past. We want to be told how to reach the wanted and avoid the unwanted. In the end,  we form strong convictions not quite sure which belong to us and which are adopted but we defend them anyway like sleepwalkers and move on to the next problem.

 

But we still remember the Daydream and wish it was just that: A Dream that appears while you are awake. A way to connect the in between of these two worlds. 

 

The first lockdown gave some people hope because it felt a lot like an in between with clear skies, silence, community, peace. The space not to do. But then it was over and, though we remember it, it’s like all those other moments of connection to loving and pleasure and sorrow. You say: this is it! I will remember it! And then it ebbs away and, as it washes out of your body, you say oh well, and go back to the frustration of feeling that something vital  is missing.

 

But the atmosphere of these experiences remains. This is the Marriage of Heaven and Earth; a place where everything fits, even when it is upside down; no longer allergic to existence or struggling to find harmony all the time. There is comfort and beauty and play and worry and anger and depression. 

 

What is it like to look at this, to like this, to ignore directions, recipes and advice giving? To be in this extraordinary, luminous world, to be of this world and to enjoy it or be grief stricken by it and to say: Yes this is it. There isn’t somewhere else where I should be and I’m left out and how do I get there? I’ve arrived. I’ve awoken to my Daydream. 

 

For W who was such a star

 ________________________________________________

 

 

 

RADIO ATHÈNES http://www.radioathenes.org

RADIO ATHÈNES

×

Radio Athènes institute for the advancement of contemporary visual culture is a non profit organization registered in Athens with vat id # EL997216854.

Flexible, independent, nomadic, interdisciplinary, Radio Athènes works together with local and international artists and institutions to present exhibitions, lectures, screenings, and readings in the fields of contemporary art, literature, philosophy, dance, and the applied arts. 

The centre of operations that doubles as a bookstore is on 
15 Petraki Street in Athens, Greece, zip code 10563, near Mitropoleos Square.

Opening hours during exhibitions are Wednesday 4-8 pm, Saturday 12-4 pm and by appointment.

The nearest metro stops are Syntagma and Monastiraki.

You can reach us at wave@radioathenes.org

If you want to see what we are up to you can follow us on Facebook, Instagram

Founding Director Helena Papadopoulos
Founding members Andreas Melas, Ion Constas

 

Κλαίνε οι μικροί θεοί του σπιτικού ― κι εγώ μαντεύω...

 

«Όλοι οι μικροί σπιτικοί θεοί

άρχισαν το κλάμα και λένε

.. τώρα, βγες στη θάλασσα…»

Όταν μαζεύονται πολλά, όταν μπλοκάρω,

έχω ένα τρικ. Επιδίδομαι στη στιχομαντεία.

 

Ανοίγω σε τυχαία σελίδα ένα αγαπημένο ποιητή, συνήθως τα σονέτα του Σαίξπηρ, ή τον Εκκλησιαστή ή άλλα πολυδιαβασμένα μου και βαρυσήμαντά μου

Και με κλειστά τα μάτια ακουμπάω το δάχτυλο στη σελίδα.

Ό,τι πει είναι οδηγός μου.

 Χθες ήταν ο W.H. Auden:

‘All the little household gods*

Have started crying, but say

Good bye now, and put to sea.

Farewell dear friend, farewell…..

 

Και μου είπε ότι είναι ώρα να γυρίσω στο νησί.

 

Το τρικ δουλεύει. Διότι βέβαια τούτο το «τυχαία ακουμπάω το δάχτυλό μου» καθόλου τυχαίο δεν είναι στα χιλιοδιαβασμένα ποιήματα αλλά του υποσυνειδήτου υπόδειξη. Κι ακόμα κι αν μου λέει ό,τι θα ήθελα να ακούσω και όχι τι θα έπρεπε, ποιος θα μου πει τι έπρεπε και ποιος μας λέει πως σωστό δεν είναι αυτό που θέλω;

Κι όσο για Θεούς και φούμαρα,

θα το προσέξατε, ο Auden  μας τους δίνει δίχως το κεφαλαίο αρχικό του σεβασμού ή όπως λέει ο Γιάννης Ευσταθιάδης:

«Όταν συχνά γράφω ‘θέ μου’

Παρακαλώ να εκλαμβάνεται απλώς 

σαν επιφώνημα.» 

 

 _____________________________________

W.H. Auden ‘Atlantis’  από τη συλλογή Selected Poems Faber & Faber

Γιάννης Ευσταθιάδης «ΕΝΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ», Αθήνα 1985

εικόνα: Mε τον W.H. Auden ανεστραμμένοι- Μεσ'  τον καθρέφτη και τι είδε η Αλίκη εκεί.. Και πίσω το πορτραίο μου από Άντζελα Μπρούσκου

Καταραμένη!

                

                Πιστεύετε στις κατάρες; Τη γκαντεμιά;

Ναι, ναι, ούτε κι εγώ.. Ακούστε λοιπόν και πείτε μου.

        Είχαμε ένα συνέδριο στην Αθήνα που κάθε χρόνο κάπου γίνεται και το είχαμε τιμή και έγνοια να το φροντίσουμε που θα γινόταν στον τόπο μας. Σκοτώθηκε να προετοιμάζει ο συνεργάτης μου, ήρθα κι εγώ απ’ τη Μύκονο στην Αθήνα εγκαίρως κι όλα καλά -παρά την αφραγκία και το να βάζουμε (ως συνήθως) από δικά μας για τα ακτιβιστικά.

Έρχομαι λοιπόν και πρώτη μέρα κολλάω ένα φρικτό ιό με βήχα-πονοκέφαλο-πυρετό, της κατηγορίας «δεν είναι covid, έκανα τεστ κι είμαι εμβολιασμένη». Ανησύχησε ο συνεργάτης μου και τον διαβεβαίωνα πως δε θα τον άφηνα ακόμα κι αν με πήγαιναν στο φέρετρο. Και… σχεδόν έτσι έγινε.

Φεύγοντας από το διαμέρισμά μου στην Αθήνα το πρώτο πρωί άκουσα κάποιον να φωνάζει ‘ΔΕΗΗΗΗ’. Δεν έδωσα σημασία παρότι κάτι υποψιάστηκα όταν ξαφνικά έσβησαν τα φώτα καθώς κλείδωνα την εξώπορτα. 

Είχα πυρετό, μα έφτασα στο συνεδριακό χώρο με μικρή καθυστέρηση. Κι όλα καλά. Για λίγο.

Μέχρι το μεσημέρι- 2^η γκαντεμιά, ο συνεργάτης μου που είχε σκοτωθεί να οργανώνει, έπεσε ετοιμοθάνατος με πέτρα στο νεφρό. Τι πέτρα- κοτρόνα δηλαδή.

Ευτυχώς μου είχαν δωμάτιο στο ξενοδοχείο  (σας το ‘χω πει πως είμαι η εκλεγμένη Πρόεδρος των Ευρωπαίων πρεζάκηδων- κι ως επικεφαλής όλων των οργανώσεων χρηστών είχα δωμάτιο να ξεκουράζομαι, το οποίο σκόπευα να χρησιμοποιήσουμε με τον εδώ Επικεφαλής του Δικτύου Χρηστών ως γραφείο μας. Εκεί ξάπλωσε για λίγο και – δεν τον έχω ξαναδεί να πονά έτσι, κατέληξε στο νοσοκομείο με συνέπεια, (μαζί με την τρελή μου έγνοια για το συνεργάτη και φίλο μου  κι άνθρωπό μου έξι χρόνια που μαζί στήνουμε το πρώτο και μόνο στη χώρα σύλλογο ανθρώπων που μιλούν ανοιχτά για τη χρήση παράνομων ουσιών) να πέφτει σ' εμένα να καλύψω και τις δικές του ομιλίες- απροετοίμαστη βεβαίως, που σημαίνει έξτρα δουλειά και άγχος.

Βράδυ της πρώτης ημέρας (με πυρετό λόγω του ιού που λέγαμε) και με το συνεργάτη μου στο νοσοκομείο συνειδητοποιώ ότι είχαν κόψει το ηλεκτρικό στο διαμέρισμά μου. Ουφ είπα, καλή στιγμή έπεσε η γκαντεμιά: είχα όλη την εβδομάδα δωμάτιο στο ξενοδοχείο.

Πλήρωσα λοιπόν- μα … είπαμε, όταν πάνε στραβά τα πράγματα κάνουμε βλακείες: 1. Δεν είχα λογαριασμό οπότε νομίζοντας πως κερδίζω χρόνο έβαλα αμέσως €400 πληρώνοντας από την τράπεζα και την επομένη, Τρίτη, αφού μίλησα με τη ΔΕΗ κι έμαθα τι ποσό χρωστούσα, κατέθεσα ηλεκτρονικά τα υπόλοιπα €235.

Από Τρίτη και για μια βδομάδα μιλούσα καθημερινά με τη ΔΕΗ (στα διαλείμματα του συνεδρίου, την ώρα που άλλοι έτρωγαν ή έπαιρναν μια ανάσα) εγώ ήμουν στο «περιμένετε στο ακουστικό σας»  ή σε επικοινωνία με εργαζόμενους της ΔΕΗ που όταν τους υπαγορεύεις το email σου και λες το ‘.com’ εκείνοι πληκτρολογούν  «ντοτ κομ» κι επιμένουν να γράφουν το daphne ‘dafni’παρά τις εηγήσεις τύπου ‘d dελφοί/ α αυγό / pπιπί/ h ήτα όπως Ήρα…’/

Βλέπετε έχοντας βλακωδώς πληρώσει ηλεκτρονικά από την τράπεζά μου όπως κάνω πάντα έπρεπε να περιμένουμε τις ‘δύο εργάσιμες’ να ‘φανεί στο σύστημα και μου ζητούσαν από τη ΔΕΗ να στείλω απόδειξη πληρωμής με email.

Εν τω μεταξύ ο  πυρετός και το συνάχι μου χειροτέρευαν, το ξενοδοχείο είχε το χειρότερο φαγητό που έχω συναντήσει εδώ και χρόνια με αποτέλεσμα να έχουμε και στομαχικές διαταραχές (κι όχι μόνο εγώ) , ενώ, για να πάρω κάποια ρούχα και καλλυντικά από το σπίτι μου  η απόσταση Στήλες Ολυμπίου Διός- Λεωφόρος Αλεξάνδρας έπαιρναν 45’ με ταξί (και €15).

2^η μέρα συνεδρίου μαθαίνω το θάνατο της αγαπημένης μου Έλνας Κλεώπα.

Η Έλνα, μια πανέξυπνη και διασκεδαστικότατη αντιστασιακή που είχε απολυθεί επί χούντας κι αργότερα με τον Κούνδουρο άνοιξαν το ‘Βρούτο’ στου Στρέφη, ήταν οικογενειακή φίλη, του πατέρα μου ως τα τελευταία του, ενώ είχε σχέση μέχρι το θάνατό του με το συνέταιρό του το σκηνοθέτη Ηρακλή Παπαδάκη κι ήταν μητέρα του Γιώργου Παπακωνστατίνου, υπουργού οικονομικών της κρίσης επί  Γ. Παπανδρέου (β’) . Πολύ αγαπημένος άνθρωπος με την οποία πρόσφατα είχα μιλήσει κι ο θάνατός της αν και αναμενόμενος με ξάφνιασε και με σόκαρε.

 

Εν τω μεταξύ το συνέδριο πήγαινε καταπληκτικά καλά μα εγώ υπέφερα με συνεχή δέκατα και αγωνία για το συνεργάτη μου που στο τηλέφωνο η φωνή του ακουγόταν να βγαίνει από τα τάρταρα.

Και σπίτι ακόμα χωρίς ηλεκτρικό που σημαίνει ότι αντί να ανασάνω στα διαλείμματα για καφέ εγώ μιλούσα με τη ΔΕΗ ή το ‘δεδυε’  στο οποίο που μοιάζει να νοιάζονται μόνο να σε γράψουν πελάτη αν είσαι γραμμένος αλλού ( η αλήθεια να λέγεται όμως: εκτός μιας αγενέστατης όλοι ακόμα κι οι ανεπαρκείς ήταν ευγενέστατοι κι έχω μια κυρία που πραγματικά η γλυκειά φωνή της ενδείκνυται για τηλέφωνο ενώ ήταν από τους λίγους συναδέλφους της που καταλάβαινε πώς να χειριαστεί ηλεκτρονικό υπολογιστή και δεν τα έριχνε στο «σύστημα» που  « πέφτει» κατά τους άλλους που πληκτρολογούν το «ντοτκόμ».

 

Παράλληλα, δε θα σας κουράσω με λεπτομέρειες. Έμαθα ότι τράκαραν το αυτοκίνητό μου στη Μύκονο και, εκτός που πρέπει να πληρώσω τον τοίχο στον οποίο έπεσε, δεν έχω πλέον αυτοκίνητο.  Και οφείλω και ευχέλαια και Δόξα σοι ο θεός που δε χτύπησαν άνθρωπο ή γατάκι- σκυλάκι και που ο Κύριος Kastell ζει και βασιλεύει.

 

Σ αυτή την ατμόσφαιρα (κι ο πυρετός συνεχίζεται ενώ το συνάχι έγινε βήχας) αρχίσουν τα τηλέφωνα πως πέθανε η  Ελένη, πρώην γυναίκα του πατέρα μου, με τη οποία ηλικιακά είμαστε κοντά, κι ήταν με τον πατέρα μου από όταν ήμασταν πολύ νέες οπότε μαζί μεγαλώσαμε και την αγαπώ σαν αδελφή. 

Κάποιες ιστοσελίδες είχαν κάνει λάθος- επρόκειτο για την επίσης αγαπημένη Μαρία Κοκκίνου (παντρεμένη με τον αδελφό της Ελένης  Ανδρέα Κούρκουλα). Η Μαρία ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος που, για όσους τη γνωρίζαμε πέρα από σπουδαία αρχιτέκτων και πανέμορφη γυναίκα ξεχώριζε για τη λεπτότητα, τη διακριτικότητα την ποιότητα του χαρακτήρα της. Χρόνια και χρόνια της ζωής μου κι εκείνη, μάρτυρας ότι κι όσων ζήσαμε κι- ευτυχώς- μαζί με τον Ανδρέα- άφησαν το χνάρι τους στο εξοχικό πέτρινο σπίτι στην Αχαΐα που είχαν εκμοντερνίσει και το μοιράζομαι με πολλή αγάπη  με τις αδελφές μου.

 

ΚΙ η εβδομάδα έφτανε στο τέλος της: 

Το συνέδριο έφτασε στο τέλος του, ο συνεργάτης μου που το είχε στην καρδιά του το έχασε, ο πυρετός κι ο βήχας μου συνεχιζόταν, ο απολογισμός ήταν 2 θάνατοι κι ένα αυτοκίνητο παλιοσίδερα, ενώ εγώ με τα μπογαλάκια μου, από Σάββατο πρωί που έπρεπε να φύγω από το ξενοδοχείο, ήμουν στο δρόμο.

 

Bag woman αισθανόμουν- μα συγκινήθηκα που και η αδελφή μου μα και μια φίλη παιδική μου πρόσφεραν στέγη. Η Μαρία Χαρτο- μου άνοιξε το σπίτι και την αγκαλιά της και με φιλοξένησε στη γειτονιά που μεγάλωσα δίχως να νιώσω λεπτό βάρος και πάντα θα την ευγνωμονώ, όπως και την αδελφή μου που προσφέρθηκε να με στεγάσει.

Αντίθετα, μέσα σ όλη μου τη δυστυχία βρήκε ευκαιρία φίλος από τον οποίο άλλα περίμενα, να μου βγάλει λογύδριο «σκληρής αγάπης» ωρυόμενος μεθυσμένος κατηγορίες απ’ αυτές  με τις οποίες αυτομαστιγωνόμαστε σε βασανιστικές νύχτες αϋπνίας μα από τους ανθρώπους που (νομίζαμε πως) μάς αγαπούν άλλα περιμένουμε.

Βάλτε λοιπόν στον απολογισμό και μείον ένα καλό φίλο διότι για κάτι τέτοια μ΄’ εμένα οι γραπτές – sms- συγγνώμες δε μετρούν και θα μου πάρει χρόνια να το ξεπεράσω, διότι δεν ξεπερνιέται το  να δεις πόσο φρικτή σε θεωρεί κάποιος που εσύ νόμιζες πως σε θαυμάζει. Κι από τους φίλους μου αυτό ζητάω: κατανόηση και θαυμασμό– την επικριτικότητα και το μαστίγωμα τα κάνω και μόνη μου.

Και φτάνουμε Σαββατοκύριακο λοιπόν, ακόμα άρρωστος ο συνεργάτης μου, η μύτη μου ακόμα τρέχει κι έρχεται κι άλλος θάνατος: Η Κατερίνα Ιατροπούλου, μια σπουδαία γυναίκα που πλάι στα πολιτικά της στάθηκε πλάι στους χρήστες ουσιών όσο λίγοι στον τόπο μας.

 

Πείτε μου τώρα, μετά από αυτά-

Θανάτους, αυτοκίνητα, υγεία, φιλίες στην πυρά και να μένεις άστεγη (αν και προσωρινά) μέσα σε 7 μέρες,

τι λέτε;

Πόσες συμπτώσεις χρειάζονται για να πιστέψουμε στη μοίρα ή στις κατάρες; Και πόσο λέτε ότι κρατά τούτη η γκαντεμιά;

Καλού κακού πάντως συστήνω να με αποφύγετε- δεν ξέρουμε, μπορεί να είναι και κολλητικό.

ΕΙΚΟΝΕΣ

Ο πατέρας μου κι  Ηρακλής Παπαδάκης συνέταιρος  και φίλος του στη Μύκονο ένα καλοκαίρι πριν χρόνια πολλά που ήρθαν έρθει με την Έλνα Κλεώπα. Στην Παράγκα η Έλνα είχε μπλαβίσει μαζεύοντάς μας αχινούς.

Στον Ιπποπόταμο στην  οδό Δελφών, χθες.

___________________________________ 

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

#cehrnathens22 - 3 & 4 /11/22

https://daphnechronopoulou.blogspot.com/2022/11/cehrnathens22-1st-day-local-partners.html

https://daphnechronopoulou.blogspot.com/2022/11/cehrnathens22-3-4-1122.html

 

Έλνα Κλεώπα https://www.olympia.gr/1514021/ellada/efyge-apo-tin-zoi-i-elna-kleopa/

Μαρία Κοκκίνου https://daphnechronopoulou.blogspot.com/2022/11/rip.html#axzz7kNAnRKf3

PeerNUPS  https://www.facebook.com/drug.peers.net

EuroNPUD https://www.euronpud.net/who-we-are

Κατερίνα Ιατροπούλου #rip

 

«Τα Εξάρχεια παίξανε σπουδαίο ρόλο μεταπολιτευτικά, έφτιαξαν συνειδήσεις. Ήταν επίσης –κι εν μέρει παραμένουν– καταφύγιο και άσυλο κάθε διαφορετικού. Αντικατέστησαν, επίσης, την Αριστερά σε μια σειρά ζητήματα που εκείνη σνόμπαρε (φυλακές, σεξουαλικότητα, πορνεία, αποποινικοποίηση ουσιών, ψυχασθένεια, άρνηση στράτευσης κ.λπ.).»

Κατερίνα Ιατροπούλου

Καλό ταξίδι Κατερίνα!

#rip 7 Νοεμβρίου 2022

___________________________________________________________________

LIFO

Η Κατερίνα Ιατροπούλου αφηγείται τη ζωή της

Γεννήθηκα στην Τρίπολη. Ήμουν κόρη διευθυντού Τραπέζης, οι οποίοι τότε ήταν κάτι σαν προύχοντες, ειδικά στις μικρές πόλεις – κι αλλάξαμε αρκετές, οπότε έχανα διαρκώς τα σημεία αναφοράς μου. Σε κάποια, έτυχε να μένουμε στο ίδιο κτίριο και νόμιζα, πιτσιρίκα ούσα, πως η Τράπεζα ήταν δική μας, κανονικά.

Όσο μεγάλωνα, τώρα, τόσο πιο πολύ πνεύμα αντιλογίας γινόμουν. Στο σχολείο, στη γραμμή μάς έλεγαν «στρίψτε δεξιά», «στρίψτε αριστερά» κι εγώ πάντα μπερδευόμουν, έστριβα ανάποδα. Επιπλέον, δεν άντεχα με τίποτα το άδικο. Ένστικτο αυτοσυντήρησης μηδέν, ακόμα κι ένα γατί να έβλεπα ότι πάει να το πατήσει ένα αμάξι έμπαινα στη μέση, πόσο μάλλον άνθρωπο. Παρότι μικροκαμωμένη,ένιωθα πάντα πως, για κάποιον λόγο, έπρεπε πάση θυσία να προστατεύω τον αδύναμο και να αποκαθιστώ τη δικαιοσύνη. Οι δικοί μου με προόριζαν επίσης για την Τράπεζα ήδη από τα 17 μου κι εγώ έφριττα. Φοβούνταν επιπλέον ότι, αν ερχόμουν στην Αθήνα να σπουδάσω, θα έτρεχα συνέχεια σε πορείες.

• Στην Κρήτη και στα σχολεία των καλογραιών υπέφερα, αλλά ευτυχώς τα τελευταία γυμνασιακά χρόνια τα πέρασα στην περισσότερο προοδευτική και κοσμοπολίτικη Λέσβο. Γνωρίστηκα με έναν κύκλο καλλιτεχνών και διανοουμένων που σύχναζαν στην κινηματογραφική Λέσχη του Κούνδουρου και που με «υιοθέτησαν». Κοντά τους κιόλας πολιτικοποιήθηκα – οι γονείς μου τους χρέωναν την καταστροφή μου κι εγώ έκανα το παν να τους δικαιώσω!

Πέρασα στη Νομική δίνοντας εξετάσεις σχεδόν κρυφά, εγκαταστάθηκα στα Άνω Πατήσια αρχικά, έμαθα και τα Προπύλαια διαδηλώνοντας με τη Νεολαία Λαμπράκη. Μέχρι και σε μια «παράτυπη» –δίχως καν κομματική έγκριση– πορεία για το Βιετνάμ είχα κατέβει. Μ' έβρισκες στην Tropicana, απέναντι από τη Νομική, στα πατάρια των γύρω καφέ όπου συνεδριάζαμε, στα γραφεία της ΕΔΑ στην Αριστείδου, στην κινηματογραφική Λέσχη Μητροπούλου –ήταν, βλέπεις, πεδία διαπαιδαγώγησης τότε αυτές οι Λέσχες–, αλλά και σε Εξάρχεια, Πλάκα, Θησείο, παντού όπου υπήρχε ζωή και κίνηση ανθρώπων και ιδεών.

Ξημερώματα της 21ης Απριλίου '67 κι ενώ είχαμε διαγώνισμα για τις ατομικές ελευθερίες στον Γάφο, αυτές ήδη είχαν καταλυθεί το προηγούμενο βράδυ. Τα τανκς στο δρόμο, συλλήψεις. Κατεβαίνουμε με κάτι συμφοιτητές στα Εξάρχεια να δούμε τι γίνεται, το κέντρο αποκλεισμένο, στην Καλλιδρομίου βλέπω να συλλαμβάνουν τον Κιάο.

Η καθοδήγηση μάς παραμύθιαζε πως αποκλειόταν να γίνει χούντα γιατί ο λαός θα πλημμύριζε, λέει, τους δρόμους και θα την απέτρεπε. Καμία σχέση. Κάποια μπουλούκια που έκαναν να συγκεντρωθούν στον ΟΤΕ και αλλού διαλύθηκαν άμεσα. Παράδοση άνευ όρων. Άκυρη εννοείται η εξέταση, ποια δικαιώματα και ποιες ελευθερίες.

 

• Λίγοι παλέψαμε τη χούντα. Εγώ εντάχθηκα στο Πατριωτικό Μέτωπο ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Ρήγα Φεραίου και κάποιων ακόμα υποτυπωδών αντιστασιακών πυρήνων. Συγκεντρώναμε πληροφορίες και έντυπα, έκανα τη διανομή. Η εν γένει εμφάνισή μου βοηθούσε να περνώ απαρατήρητη, ώσπου τον Ιούνιο του '68, δίχως να πολυκαταλάβω πώς, βρίσκομαι δαρμένη στην απομόνωση της Μπουμπουλίνας.

Πλήρης οπτικοακουστική απομόνωση σε ένα στενό υπόγειο κελί για 25 μέρες. Παραδίπλα άλλοι λιανισμένοι σύντροφοι. Ύπνος στο νοτισμένο τσιμέντο, απανωτές ανακρίσεις στο Σπουδαστικό με πρωταγωνιστές τους Καραπαναγιώτη, Καλύβα, Κραββαρίτη. Τα χρειάστηκα, είναι η αλήθεια. Η καθωσπρέπει μητέρα μου στέλνει ένα τάπερ με ζελέ φρούτων για επιδόρπιο, δεν διανοείται καν πως μας κρατάνε νηστικούς. Απελευθερώθηκα χάρη στις οικογενειακές γνωριμίες, ωστόσο μέχρι τέλους επέμεναν να υπογράψω, να ταπεινωθώ.

• Επιστρέφοντας σπίτι, οι γονείς συμφωνούν με την εντολή του διοικητή Λάμπρου να με ελέγχουν ασφυκτικά, αναφέροντας κάθε μου κίνηση. Οι περισσότεροι φίλοι μου φυλακή ή φευγάτοι εξωτερικό. Θέλουν και να με προξενέψουν. Ασφυξία. Το σκάω εντέλει κι εγώ στο Λονδίνο. Είναι καλοκαίρι του '69, ο κόσμος έξω αλλάζει ραγδαία, αναστάτωση παντού, είναι σαν να είχαμε επιτέλους κυριαρχήσει στον πλανήτη οι νέοι. Διαδηλώσεις για Βιετνάμ, Ιρλανδία, Ελλάδα, νέες ιδέες, κοινωνικά κινήματα...

Οι Έλληνες έχουν δημιουργήσει σχήματα εκτός παραδοσιακών κομμάτων. Κυριαρχεί η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, μια και ο γαλλικός Μάης είχε αναβιώσει την επαναστατική προοπτική. Γνώρισα από διανοούμενους μέχρι πολιτικούς πρόσφυγες. Έκανα διάφορες δουλειές, από σερβιτόρα μέχρι μεταφράστρια. Ταυτόχρονα, διεύρυνα τους πνευματικούς μου ορίζοντες σε τέχνη, λογοτεχνία, μουσική. Αλλάξαμε πολύ όλοι μας μέσα από αυτές τις εμπειρίες.

• Με τη Μεταπολίτευση επιστρέφω στην Αθήνα. Ενθουσιασμός, πανηγύρι, εκδοτικός οργασμός και μια απέραντη –δικαιολογημένη, ωστόσο– πολυλογία. Σε πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, καφέ, πλατείες, παρέες, παντού. Μόλις, βέβαια, καταλάγιασαν οι ζητωκραυγές, αναδύθηκαν τα πραγματικά ζητήματα της κοινωνίας. Ξεκινούν μεγάλες απεργίες, διαδηλώσεις, κινητοποιήσεις. Ξημεροβραδιαζόμαστε στα εργοστάσια, συμπαραστεκόμενοι στους εργαζόμενους.

Το '76 αρχίζω τη δικηγορία, μετακομίζω στα Εξάρχεια κι ανοίγω γραφείο στη Ναυαρίνου. Αστυνομικές αγριότητες εναντίον των διαδηλωτών και των εξωκοινοβουλευτικών, κυρίως, πολιτικών ομάδων. Μαζικές δίκες και καταδίκες. Ψηφίζονται οι πρώτοι τρομονόμοι με θύματα τον Σκανδάλη (ομάδα γιατρού Τσιρώνη), τους Κυρίτσηδες, τον Σερίφη, διώκονται οι Άσιμος, Μπαλής, Κωνσταντινίδης, Πρωτοψάλτης, το '77 δολοφονείται ο Κασίμης στην AEG, το '80 οι Κουμής-Κανελλοπούλου στο Πολυτεχνείο. Οι υποθέσεις αυτές με έφεραν κοντά στον κόσμο και στα κινήματα των φυλακών, μια πορεία που με καθόρισε στο εξής. Σανταρόζα - Αρσάκειο - Ομόνοια -Αίγινα - Κορυδαλλός - Ευελπίδων - Αλεξάνδρας ήταν ο άξονας που κινούμουν επί 36 χρόνια. 

• Με τον Ρολφ Πόλε γνωριστήκαμε το '82. Είχε μόλις απελευθερωθεί κι επιστρέψει στην Ελλάδα για να δει τους ανθρώπους που αντιτάχθηκαν στην έκδοσή του το '77. Πίστευε κιόλας ότι εδώ θα ζούσε πιο ανθρώπινα. Είχα επίσης συμμετάσχει ενεργά στο κίνημα συμπαράστασης, οπότε παρευρέθηκα στην υποδοχή του. Υπήρξε μια ψυχική συγγένεια που μας έφερε κοντά. Δικηγόρος επίσης, διέθετε απίστευτη διορατικότητα και τεράστια εμπειρία κινηματική, πράγματα που είχε πληρώσει ακριβά – η γερμανική καταστολή δεν αστειευόταν.

Μου φαινόταν αστείο, αλλά εκείνος πίστευε σοβαρά ότι κάποια στιγμή θα τον εκδικηθώ για την εκτέλεση της θείας μου από τους ναζί το '43 στην Τρίπολη, ήταν πολύ ενοχική η γενιά του! Παντρευτήκαμε το '84, προκαλώντας το διεθνές αστυνομικό ενδιαφέρον. Βέβαια και μου λείπει, σε όλους μας λείπει. Φοβόταν διαρκώς, ξέρεις, ότι αν καταλάβουν πως απέκτησε συναισθήματα για κάποιον άνθρωπο θα τον χτυπήσουν μέσω αυτού, όπως κι έγινε – ήταν η βασική αφορμή της σκευωρίας για όπλα και ναρκωτικά που στήθηκε το '86 σε βάρος μου.

• Τα Εξάρχεια παίξανε σπουδαίο ρόλο μεταπολιτευτικά, έφτιαξαν συνειδήσεις. Ήταν επίσης –κι εν μέρει παραμένουν– καταφύγιο και άσυλο κάθε διαφορετικού. Αντικατέστησαν, επίσης, την Αριστερά σε μια σειρά ζητήματα που εκείνη σνόμπαρε (φυλακές, σεξουαλικότητα, πορνεία, αποποινικοποίηση ουσιών, ψυχασθένεια, άρνηση στράτευσης κ.λπ.).

Άσε που και ως γειτονιά είναι πολύ ιδιαίτερα, με γωνιές μοναδικές. Αλλάξανε, βέβαια, πια, όπως όλα, ίχνη όμως του παλιού χαρακτήρα τους συναντάς ακόμα Σάββατα στην Καλλιδρομίου στη λαϊκή, στη Μουριά, στον Ηριδανό, στην πλατεία και στα στέκια ολόγυρα. Θυμάμαι τη νύχτα της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου, οπότε έσμιξαν αι γενεαί των Εξαρχείων πάσαι. Τίποτα δεν χάνεται τελικά, η μνήμη παραμένει ζωντανή σε αυτή την πόλη και στα δύσκολα αφυπνίζεται. Όχι, δεν νιώθω τελικά πως υπήρξα κάποιο ιδιαίτερο άτομο. Απλώς αντιστάθηκα.

Μαρία Κοκκίνου #rip

 

Για τη Μαρία Κοκκίνου ήδη γράφονται πολλά.

Πλάι στα επιφανή έργα της, όπως το Μουσείο Μπενάκη, είναι και το εξοχικό που έχω με τις αδελφές μου στον Πλάτανο της Αχαΐας το οποίο, μέσα στους τέσσερις πέτρινους τοίχους παλιού σπιτιού, ανακαίνισαν και δημιούργησαν με τον Ανδρέα Κούρκουλα.

Πολλά θα γραφτούν, πολλοί θα τη θυμούνται. Μα πάνω από τη φαντασία και το λαμπρό μυαλό της, τη διακριτικότητα, τη ζεστή ομορφιά της και το αστραφτερό χαμόγελο, αυτό που μένει σ’ εμάς που τη γνωρίσαμε είναι η σπάνια λεπτότητά της. 

 #rip Μαρία αγαπημένη, 

Καλό ταξίδι!

______________________

iefimerida

Μαρία Ανέστη

Η αρχιτεκτονική κοινότητα συγκλονισμένη άκουσε το μεσημέρι της Κυριακής την είδηση του θανάτου της Μαρίας Κοκκίνου. Μια απώλεια που άμεσα αφορά στο αστικό τοπίο, στη συλλογική μας πρόσληψη της πόλης, ακόμα και για όσους δεν είχαν ακούσει ποτέ το όνομά της.

Εχεις πολλούς λόγους να μην προσπεράσεις μια είδηση που φέρει τον τίτλο «έφυγε από τη ζωή η αρχιτεκτόνισσα Μαρία Κοκκίνου». Πολλούς και μάλιστα αυστηρά προσωπικούς. Είτε γνώριζες το όνομά της, είτε όχι, είναι σχεδόν σίγουρο ότι φέρεις στη ζωή σου, στο βλέμμα σου, στην οπτική σου μνήμη κάτι δικό της που πλέον είναι δικό σου, μέρος της εικονογραφίας σου και της προσωπικής σου αφήγησης στην πόλη.

Σκέψου: Το ντυμένο με κόκκινο μάρμαρο από το Ιράν -που μοιάζει με παλαιωμένο ξύλο- Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, ένα ολόκληρο τετράγωνο στον ιστορικό βιομηχανικό δρόμο που ενώνει την Αθήνα με τον Πειραιά. 

Νύχτα, στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη

To Moυσείο που έζησες και ζεις στην αγκαλιά του

Οι περιπτώσεις είναι δυο: είτε το γνωρίζεις ως σημάδι στην πόλη, ως τοπόσημο, με τα γλυπτά του Takis να γυρίζουν με τη φορά του ανέμου και το βλέμμα σου στο φανάρι να τρυπά τη μεγάλη διαφάνεια και να φτάνει ως το αίθριό του. Είτε -και εδώ η έννοια της απώλειας γίνεται ακόμα πιο προσωπική- έχεις επισκεφθεί το Μουσείο Μπενάκη. Είσαι από τα εκατομμύρια των πολιτών που βρέθηκαν μέσα στις αίθουσές του για να δουν κάποιες εκθέσεις -από αυτές του Τσαρούχη, ή του Μόραλη, ως του ΔΕΣΤΕ, της Μαρίνα Αμπράμοβιτς, της Μικράς Ασίας. Από αυτούς που έκατσαν στο αίθριο και κάπως μαγεμένοι είδαν την ροή των ανθρώπων που ανεβαίνουν και κατεβαίνουν την μεγάλη ράμπα του μουσείου, σαν μια διαρκή περφόρμανς όπου ο πολίτης γίνεται το  έκθεμα.

Και στις δυο περιπτώσεις, η Μαρία Κοκκίνου αποτελεί μέρος της μήτρας που γέννησε αυτού που βιώθηκε και βιώνεται στην πόλη, αφού μαζί με τον σύζυγό της και σύντροφό της από τις σπουδές στο ΕΜΠ Ανδρέα Κούρκουλα είναι η αρχιτεκτόνισσα που δημιούργησε το Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς. «Ένα κτήριο αγκαλιά» μου λέει συγκλονισμένος από την είδηση του θανάτου της ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Γιώργος Μαγγίνης. Δεν μπορεί να πει πολλά. Κανένας από αυτούς που την γνώρισαν δεν μπορούν να αρθρώσουν πολλά αφού η απώλειά της είναι δραματική για όσους συνεργάστηκαν μαζί της και κυρίως για την αρχιτεκτονική κοινότητα της Ελλάδας. «Αυτό που μπορώ να πω ότι αν το Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς αγαπήθηκε τόσο, αυτό οφείλεται κατά πολύ στην αρχιτεκτονική του, στη Μαρία και τον Ανδρέα».

To χαρακτηριστικό κόκκινο μάρμαρο τoy Μουσείου Μπενάκη

Η φροντίδα της στην οικία Πάτρικ Λι Φέρμορ

Η Μαρία και ο Ανδρέας. Η Κοκκίνου που αντιπαθούσε της συνεντεύξεις, έκανε σπανιότατα ομιλίες, ελάχιστες φωτογραφίες της κυκλοφορούν. Ο Κούρκουλας που αναγκαστικά πήρε πάνω του μεγάλο μέρος της δημόσιας επικοινωνίας των έργων τους -με εξαίρεση τα κείμενά που τα συνυπέγραφαν. Ένα από τα τελευταία μεγάλα έργα που επιμελήθηκε, συντόνισε, αγάπησε ήταν η αποκατάσταση της οικίας του Πάτρικ Λι Φέρμορ στην Καρδαμύλη/Η Μαρία Κοκκίνου αυτή που έκανε όλο τον συντονισμό για λογαριασμό του γραφείο τους, αν και ποτέ δεν εμφανίστηκε να μιλήσει στην παρουσίαση του στους δημοσιογράφους.

Ηταν πάντα η Μαρία Κοκκίνου όχι η Μαρία Κούρκουλα, όσο και αν επέλεξε να βρίσκεται μακριά από τα φώτα. Οσο και αν οι φωτογραφίες που σήμερα συνοδεύουν την είδηση του θανάτου της, είναι οι κροπαρισμένες από την περίφημη ασπρόμαυρη φωτογραφία του ζευγαριού που κοιτάζεται γελώντας. Η Μαρία, αποσπάστηκε.

Αρχιτεκτονικά σχηματοποιήθηκε και καθορίστηκε ταυτόχρονα με τον Ανδρέα Κούρκουλα ήδη από τις σπουδές τους στο Πολυτεχνείο, στη συνέχεια στις σπουδές στο Λονδίνο και αμέσως μετά με τη δημιουργία του γραφείου τους στην Αθήνα το 1987. Ακριβώς 35 χρόνια λειτουργίας με πλήθος έργων: το Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, το κτίριο Shop and Trade λίγα μέτρα παραπέρα στην Πειραιώς, το κτίριο Folli Follie στον Αγιο Στέφανο, του Cosmote στην Παιανία, μέρος της πλατείας της Νέας Σμύρνης, το νέο ξενοδοχείο Moxy City Athens Hotel και τόσα άλλα. Με έδρα πια τον Λυκαβηττό, το πιο αγαπημένο τους σημείο στην Αθήνα, ίσως γιατί πάνω στο λόφο έχουν μια πανοπτική θέα στο τοπίο και τους κατοίκους του.

Στο σαλόνι της οικίας Πάτρικ Λι Φέρμορ

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η αρχιτεκτονική

Δεν ήταν όμως τα μεγάλα πρότζεκτ, τα δημόσια κτίρια, οι οικοδομικές προκλήσεις όπου όλα τα μέσα ήταν διαθέσιμα αυτά με τα οποία μόνο ασχολήθηκε. Σαν δερβίσης στροβιλίζεσαι στο αίθριο του 8.500 τ.μ. κτίριο του Μουσείου Μπενάκη στο Πειραιώς, με την υφή της τελετουργικής εμπειρίας μπαίνεις και στα μόλις 130 τ.μ. της γκαλερί Καλφαγιάν στον οδό Χάριτος. Ενας χώρος μικροσκοπικός που επιχειρεί μια έξοδο, σαν να βγάζει το κεφάλι έξω στον δρόμο, στον δημόσιο χώρο.

Ναι, την ενοχλούσε την Μαρία Κοκκίνου το γεγονός ότι στην Ελλάδα το όνομα του αρχιτέκτονα δεν ενδιαφέρει και τόσο, ότι η πολιτεία δεν έχει στην αρχιτεκτονική την θέση που της αξίζει. Ότι δεν δίνεται η σημασία που πρέπει στην έννοια του δημόσιου κτιρίου. Με έκπληξη διάβασα στη συνέντευξη που έδωσε πριν τρία χρόνια στην Εφη Φαλίδα, στα Νέα, να λέει κάτι που πάει εντελώς κόντρα στην κυρίαρχη αντίληψη, στο κυρίαρχο μότο ότι «ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατέστρεψε την Ελλάδα με την αντιπαροχή». Η Μαρία Κοκκίνου λέει «μόλις πρόσφατα λοιπόν συνειδητοποίησα ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ο τελευταίος Ελληνας πολιτικός με όραμα, ανοιχτόμυαλος, που τον ενδιέφερε η αρχιτεκτονική. Βλέπουμε το έργο της πολιτικής του: το Χίλτον, τις παραλίες της Αττικής. Εκείνος έβαλε στον ΕΟΤ τον Αρη Κωνσταντινίδη, τον πιο σημαντικό αρχιτέκτονα εκείνης της εποχής.»

Πετρόν αρμέ...

Στις ελάχιστες -δυο εντόπισα- διαλέξεις της που υπάρχουν στο διαδίκτυο, άκουσα μια γυναίκα που δεν είχε χειμαρρώδη λόγο, που κάποιες στιγμές μπορεί να κόμπιαζε, μία αίσθηση ότι δεν είναι το καλύτερό της να βρίσκεται μπροστά από μία γιγαντοοθόνη, πίσω από ένα μικρόφωνο. Όμως ο τρόπος σκέψης της, οι λέξεις της, είχαν το συντακτικό των μαθηματικών των διαποτισμένων από την ποίηση της εμπειρίας των υλικών και του τοπίου.

«Πετρόν Αρμέ» ήταν ο τίτλος μιας ομιλίας. Συνέκρινε το -ίσως πιο αγαπημένο της- σπίτι που δημιούργησε στην Κέα με το «κινηματογραφικό» Shop and Trade στην οδό Πειραιώς. «Το μπετόν αποθεώθηκε από τους αρχιτέκτονες του 20 αιώνα αν και μισήθηκε από τους πολίτες», λέει. «Είναι μια γκρι ζύμη με νερό που η εξάτμιση του νερού το σταθεροποιεί και όπως κάνει ζύμη δίνει φόρμα, υφή και χαρακτήρα».