Τον Αύγουστο του 1918, για τέσσερις μέρες, από
τις 2 ως τις 5 Αυγούστου,10.000 Καναδοί βετεράνοι του Α’ Παγκόσμιου
Πολέμου μαζί με ένα πλήθος 40.000 «πατριωτών» Καναδών, εξαπέλυσαν ένα ανελέητο
πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων μεταναστών του Τορόντο. Το αποτέλεσμα αυτού του
ρατσιστικού πογκρόμ ήταν ο θάνατος αρκετών μεταναστών, μεταξύ των οποίων 29 γυναίκες και 6 ανήλικα
παιδιά καθώς
και υλικές ζημιές πάνω από 1.000.000 δολάρια.
Από τη δημιουργία του
σύγχρονου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, το 1830, οι άθλιες οικονομικές
συνθήκες δημιουργούν τα πρώτα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα. Από την
Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου χιλιάδες Έλληνες
προσπαθούν να ξεφύγουν από την άθλια οικονομική κατάσταση και τις συνέπειες της
πρώτης πτώχευσης του 1827 και να βρουν καλύτερες συνθήκες ζωής κύρια προς τις
επαρχίες της …Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην Κωνσταντινούπολη και τις
μικρασιατικές ακτές.
Ακολούθησαν η δεύτερη
πτώχευση του 1843, η Τρίτη πτώχευση, του Τρικούπη, το 1893, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και οι Βαλκανικοί
πόλεμοι του 1912 – 1913 που συνοδεύτηκαν από τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα προς
την Ευρώπη και την Αμερική.
Η μικρασιατική καταστροφή
του 1922 οδήγησε πάνω από
1.500.000 Ελληνες πρόσφυγες στη χώρα μας από την Τουρκία, οι οποίοι
αντιμετώπισαν άθλιες συνθήκες επιβίωσης και την αντιπροσφυγική, ξενοφοβική
συμπεριφορά αρκετών Ελλήνων της «παλαιάς Ελλάδας».
Οι Ελληνες μετανάστες,
αντιμετώπισαν εχθρότητα, ρατσισμό, υποτίμηση. Αισθάνθηκαν ανεπιθύμητοι, πολίτες
δεύτερης κατηγορίας. Αυτές οι συμπεριφορές έφτασαν ακόμα και σε επίπεδα
πογκρόμ. Χαρακτηριστικά ήταν τα γεγονότα στις ΗΠΑ το 1909, και στην Αυστραλία
το 1935. Περισσότερα για αυτά πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων μεταναστών εδώ.
Καναδάς, Τορόντο
1918
Οι Ελληνες μετανάστες,
ήταν κυρίως ιδιοκτήτες εστιατορίων ή δούλευαν σαν μάγειροι, ψήστες, σερβιτόροι
ή υπάλληλοι εμπορικών καταστημάτων. Στο Τορόντο, στις αρχές του 20ου αιώνα, αν
και οι Ελληνες αποτελούσαν μόνο το 0,5% του πληθυσμού της πόλης, είχαν στην
ιδιοκτησία τους πάνω από το 35% από τα εστιατόρια και τις καφετέριες. Οι
ξενοφοβικοί και ρατσιστές Καναδοί τους αποκαλούσαν υποτιμητικά Slackers (τεμπέληδες),
επειδή ασχολούνταν με τον επισιτισμό και κατά τους ρατσιστές απέφευγαν τις
βαριές δουλειές του φορτοεκφορτωτή, του ξυλοκόπου ή του βιομηχανικού εργάτη.
Κατά τη διάρκεια
του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα ήταν επισήμως ουδέτερη για το μεγαλύτερο
μέρος του πολέμου, με αποτέλεσμα οι Ελληνες του Καναδά να μην κατατάσσονται
στον στρατό, η δε Καναδική κυβέρνηση ήταν εχθρική προς την ιδέα της
στρατολόγησης των Ελλήνων και της πρόσληψής τους στο δημόσιο από
φόβο μήπως τελικά η Ελλάδα μπει στον πόλεμο με τη πλευρά της Γερμανίας.
Στις 2 Αυγούστου χιλιάδες βετεράνοι του πολέμου είχαν
προγραμματίσει το συνέδριο του Μεγάλου Συνδέσμου Βετεράνων Πολέμου στο Τορόντο
για την αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν γυρνώντας από
το μέτωπο, ανάπηροι, ταλαιπωρημένοι και σε άθλια κατάσταση. . Επιστρέφοντας οι
χιλιάδες των βετεράνων Καναδών από τη σφαγή των χαρακωμάτων του Α’ παγκοσμίου
πολέμου, πολλοί απ’ αυτούς, ανάπηροι και σε άθλια οικονομική κατάσταση, βρήκαν
τους Ελληνες μετανάστες να ευημερούν έχοντας στην κατοχή τους το 35% των
μικρομεσαίων καταστημάτων. Για αυτή τους τη κατάσταση πολύ εύκολα
θεώρησαν υπεύθυνους τους Slackers Ελληνες.
Η κυρίαρχη αντίληψη μεταξύ του πληθυσμού, και των βετεράνων
ιδιαίτερα, ήταν ότι ενώ οι Άγγλο-Καναδοί συμμετείχαν στον Πόλεμο, οι
«Slackers, αντί να πολεμούν και αυτοί
όπως έπρεπε, κέρδιζαν χρήματα στο Τορόντο».
Η αφορμή
Το απόγευμα της 1ης
Αυγούστου, ένας από τους χιλιάδες απογοητευμένους βετεράνους , ο Κλόντ Κλιντερνάι (Claude Cludernay),
στρατιώτης πεζικού, οποίος είχε χάσει το ένα του πόδι στη μάχη, μεθυσμένος και
σε άθλια κατάσταση μπήκε στο ελληνικής ιδιοκτησίας White City Café, στην Yonge Street
του Τορόντο, προκάλεσε καυγά και χτύπησε έναν σερβιτόρο, ο οποίος αφού
τον πέταξε έξω από το μαγαζί, κάλεσε την αστυνομία.
Ο Κλιντερνάι συνελήφθη και
πέρασε το βράδυ του, μεθυσμένος, σε ένα κελί ενός κοντινού αστυνομικού
τμήματος. Την άλλη μέρα επέστρεψε στο White City Café, του οποίου ήταν τακτικός
θαμώνας, για
να ζητήσει συγγνώμη.
Το επεισόδιο όμως δεν
έληξε εκεί. Η αφορμή είχε βρεθεί. Το γεγονός ότι ο Κλιντερνάι δεν επέστρεψε σπίτι
του το προηγούμενο βράδυ, σε συνδυασμό με τις έντονες φήμες που κυκλοφόρησαν
ότι οι «βρωμο-Έλληνες» τον είχαν ξυλοκοπήσει,
απελευθέρωσε το ρατσιστικό μίσος. Ο «Βίαιος Αύγουστος» είχε ήδη ξεκινήσει. Την
επόμενη μέρα, Παρασκευή 2 Αυγούστου και για 4 μέρες (2 – 5 Αυγούστου 1918)
50.000 πολίτες του Τορόντο εξαπέλυσαν πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων και των
επιχειρήσεών τους. Η περιοχή που περικλείεται από τις οδούς Jarvis,
Yonge, Carleton και Dundas παραδόθηκε στους βάνδαλους που κατέστρεφαν ότι
έβρισκαν μπροστά τους.
Το ανθρωποκυνηγητό και ο
ξυλοδαρμός των Ελλήνων ξεκινούσε το πρωί και σταματούσε στις 3 τα ξημερώματα.
Το White
City Café καταστράφηκε
τελείως, δεκάδες άλλες επιχειρήσεις και σπίτια μεταναστών λεηλατήθηκαν και
καταστράφηκαν.
Η περιφερειακή εθνοφυλακή
και η αστυνομία όλο αυτό το διάστημα παρακολουθούσε χωρίς να επεμβαίνει, ενώ
δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου Καναδοί αστυνομικοί έπαιρναν ενεργά μέρος
στο πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων.
Το ανθελληνικό πογκρόμ, ο
«Βίαιος Αύγουστος» τέλειωσε τις πρώτες πρωινές ώρες της 6ης Αυγούστου,
αφήνοντας πίσω του αδιευκρίνιστο αριθμό νεκρών (ανάμεσά τους 29 γυναίκες και 6
ανήλικα παιδιά), εκατοντάδες τραυματίες και ζημιές σε ελληνικές περιουσίες και
σπίτια ύψους 1.250.000 δολαρίων, όταν ο δήμαρχος της πόλης αναγκάστηκε να
επιβάλλει απαγόρευση της κυκλοφορίας και την επέμβαση του στρατού για να
καθαρίσει τους δρόμους.
Κανένας Ελληνας δεν
αποζημιώθηκε ποτέ για τις ζημιές με πρόσχημα τις διαφορές που υπήρχαν ανάμεσα
στην ελληνική την καναδική και την βρετανική κυβέρνηση.
Οι μνήμες του ρατσιστικού
πογκρόμ της πόλης του Τορόντο έχουν μετατραπεί σήμερα σε φιέστα όπου
αντιρατσιστές συγκεντρώνονται στις συνοικίες των ελληνόφωνων και τρώνε μαζικά
greek souvlaki, tzatziki, mousaka κλπ μεσογειακά εδέσματα.
Ένα ντοκιμαντέρ για τα πογκρόμ
εναντίον των Ελλήνων μεταναστών στο Τορόντο το 1918.
Τον Αύγουστο του 1918 ένα πλήθος 50.000 καναδών
"πατριωτών" επιδόθηκε για μέρες σε ένα ανελέητο πογκρόμ σε βάρος των ελληνόφωνων
μεταναστών της πόλης. Το αποτέλεσμα αυτού του ρατσιστικού πογκρόμ ήταν ο θάνατος
αρκετών μεταναστών, μεταξύ των οποίων 29 γυναίκες και 6 ανήλικα παιδιά καθώς και
υλικές ζημιές 1.000.000 δολαρίων.
Η αφορμές ήταν πολλές. Για χρόνια οι ελληνόφωνοι
μετανάστες, μικροιδιοκτήτες και εργαζόμενοι κυρίως στον επισιτισμό (greek
restaurants) αποκαλούνταν από τους ντόπιους "slackers", δηλαδή "τεμπελχανάδες"
επειδή κατα τους ρατσιστές απέφευγαν τις βαριές δουλειές του φορτοεκφορτωτή, του
ξυλοκόπου ή του βιομηχανικού εργάτη και δούλευαν σαν μάγειροι, ψήστες, σερβιτόροι
ή υπάλληλοι εμπορικών καταστημάτων.
Ακολούθησε μια σειρά από γεγονότα όπως οι καλές σχέσεις
του τότε πρωθυπουργού Βενιζέλου με το γερμανό Κάιζερ, η ουδετερότητα της χώρας προέλευσής
τους κατα τις αρχές του Α' παγκοσμίου πολέμου και η άρνηση των ελληνόφωνων μεταναστών
να καταταγούν στον Καναδικό στρατό που όξυναν τις ρατσιστικές αντιλήψεις σε βάρος
τους.
Επιστρέφοντας οι χιλιάδες των βετεράνων καναδών από
τη σφαγή χαρακωμάτων του Α' παγκοσμίου πολέμου, πολλοί απ'αυτούς ανάπηροι και σε
άθλια οικονομική κατάσταση, βρήκαν τους ελληνόφωνους μετανάστες που αποτελούσαν
το 0,5% του πληθυσμού της πόλης να ευημερούν έχοντας στην κατοχή τους το 35% των
μικρομεσαίων καταστημάτων.
Τον Αύγουστο του 1918, 10.000 βετεράνοι διαδήλωσαν
στους δρόμους συνεπικουρούμενοι από 40.000 καναδούς πολίτες. Οι πολυήμερες διαδηλώσεις
συχνά εξετράπησαν σε πογκρόμ σε βάρος μαγαζιών και σπιτιών μεταναστών με την αστυνομία
στην καλύτερη περίπτωση θεατή ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου καναδοί αστυνομικοί
έπαιρναν ενεργά μέρος στο πογκρόμ σε βάρος των ελληνόφωνων.
Οι μνήμες του ρατσιστικού πογκρόμ της πόλης έχουν
μετατραπεί σήμερα σε φιέστα όπου "αντι"ρατσιστές συγκεντρώνονται στις
συνοικίες των ελληνόφωνων και τρώνε μαζικά greek souvlaki, tzatziki, mousaka κλπ
μεσογειακά εδέσματα.
Οι συγκρίσεις με τα σημερινά πογκρόμ μεταναστών σε
αθήνα και πάτρα με την ανάλογη στάση της αστυνομίας και κάποιων "πολιτών"
είναι αναπόφευκτες.
Για το γεγονός έχει γυριστεί ντοκυμανταίρ με βίντεο
από σκληρές εικόνες της εποχής που κυκλοφορεί σε dvd με υπότιτλους στα ελληνικά
με τον τίτλο "violent august".
________________________________________________________________________