Αφγανική Λογοτεχνία; Ρωτάτε;

 

Σε ιντερνετική ομάδα με θέμα την Ανάγνωση τίθεται η ερώτηση

«Τι ξέρουμε από αφγανική Λογοτεχνία;»

και προς μεγάλη μου φρίκη βλέπω από κάτω 28 emojis χάχανου, εκ των οποίων ουκ ολίγες οι χαχανούλες, θηλυκές δηλαδή.

 

Έτσι γρήγορα ξεχάσαμε τα κρυφά σχολιά που ονόμαζαν οι γυναίκες ‘λέσχες ραψίματος’ για να μάθουν γράμματα στα κορίτσια ή την επίθεση στο σχολικό λεωφορείο από το οποίο σώθηκε η Μαλάλα Γιουσαφάι, έτσι ξεχάσαμε την επιτυχημένη ποιήτρια Νάντια 'Αντζουμαν που όταν έγινε γνωστή τη δολοφόνησε ο ίδιος της ο άνδρας (συγγραφέας κι αυτός), έτσι ξεχάσαμε τους 'Χαρταετούς Πάνω στην Καμπούλ' που έγινε και ταινία που θίγει το σημαντικό ζήτημα καταπίεσης των Χαζάρων, έτσι ξεχάσαμε τη μακρύτατη πλούσια ιστορία του Αφγανιστάν ή τα χρόνια τα χίππικα με τις μίνι φούστες στο Πανεπιστήμιο της Καμπούλ όταν, πριν την επέλαση του ακραίου Ισλάμ, το Αφγανιστάν ήταν νεανικός προορισμός του ξεχειμωνιάσματος στην Ινδία (βοήθησε και το καλό πιπεράτο χασίσι και το όπιο που φύτρωναν αυτοφυή μέχρι και στα ρείθρα των δρόμων). 

Για σας που νοιάζεστε, μα και ως χαστούκι στους χαχανούληδες του κόσμου αυτού, έφτιαξα μια λίστα προτάσεων ανάγνωσης (βιαστικά, ομολογώ, κι από μνήμης κι από απαντήσεις στην ερώτηση στην  εν λόγω Ομάδα). 

Μυθοπλασία, Ποίηση  και δημοσιογραφικά βιβλία αι αναμνήσεις ξένων και, ένα βιβλίο σπαρακτηκή επιστολή από τη Μόρια.

Κι ακόμα συστήνω για ψάξιμο κάτι ιδιαίτερο που δεν το έχω βρει ελληνικά μα θυμάμαι είχα κάνει εκπομπή γι αυτό: τα landay, ζωντανή παράδοση γυναικείας έκφρασης σε  φιδάκια συμπυκνωμένου πόνου, στίχους αγάπης κι εμπειρίας που αξίζει να  να αγαπηθούν.

 

Καλή μας ανάγνωση
με ενσυναίσθηση και φαντασία:

Νάντια Άντζουμαν

 

Νάντια Ατζουμαν: Nadia Anjuman (τη βάζω πρώτη τιμητικά): «Το κόκκινο  σκούρο λουλούδι» (Ποίηματα, μετάφραση Γιάννη Σουλιώτη)

 

Ατίκ Ραχίμι (Atiq Rahimi, Αφγανός που ζει στη Γαλλία):
«Στάχτες στο Χώμα» και

«Η πέτρα της Υπομονής», βραβείο Γκονκούρ (έγινε και ταινία και θεατρικό).
 

Γιασμίνα Χάντρα (θηλυκό είναι ψευδώνυμο Αλγερινού στρατιωτικού που έτσι καλύφθηκε από τις αρχές της χώρας του):

«Τα χελιδόνια της Καμπούλ» που έγινε και ταινία animation

Καλεντ Χοσεινι  (Khalid Hosseini):

«Χαρταετοί πάνω από την πολη»  (το οποίο έχει γίνει και πολύ καλή ταινία) εξίσου συγκλονιστικό είναι το «Στη Χώρα των χρυσών ήλιων» που  περιγράφει τη ζωή των γυναικών σε μια ανελέητη εποχή.

 

Γιασαν Καναφάνι: «Ανθρωποι στον ήλιο»

Λατίφα: «Το απαγορευμένο μου πρόσωπο»

 

Ασλάμ Ναντίμ «Σβησμένες ψυχές»

 

Μαλάλα Γιουσαφζάι «Με λένε Μαλάλα»  

 

Προχάνωφ: «Ένα δέντρο στην καρδιά της Καμπούλ»

Αντρέι Βόλος: «Καταιγίδα στην Καμπούλ» (Ρώσου συγγραφέα με ήρωα Ρώσο στρατιώτη. Το βιβλίο που παρουσιάζει το Ρωσοαφγανικό ζήτημα).

Μοχάμεντ Χουμαγιόν Καγιούμι

‘Once upon a time in Afghanistan’ (Mια φορα κι έναν καιρό στο Αφγανιστάν) 

Ταξιδιωτικό οδοιπορικό:

 Rory Stewart "The places in between" Βρετανός διπλωμάτης και πολιτικός, ταξίδεψε στο Αφγανιστάν το 2008. 

 ΨΥΡΡΑΣ ΘΩΜΑΣ

Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΧΑΛΙΦΑΤΟ

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΙΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ISIS

 

Και για τα αγαπημένα μου Landay  Στίχοι των κοριτσιών, φίδια μικρά και δηλητηριώδη _ Τέχνη με το αίμα μας [#landai Nάντια Αντζουμαν]

https://daphnechronopoulou.blogspot.com/2017/10/landai-n.html#axzz73yuUa2lS

 

 Επίσης

Parwana Amiri Η πένα μου

tvx Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια

Φωτεινή Λαμπρίδη

Την ώρα που οι συνομήλικές της, διαβάζουν, ερωτεύονται, βγαίνουν βόλτες με τους φίλους τους, η Parwana Amiri, η 17χρονη ακτιβίστρια, ζει πίσω από το τείχος των 3 μέτρων που σήκωσε η κυβέρνηση στο στρατόπεδο προσφύγων της Ριτσώνας και μετατρέπει τις πληγές της σε δημιουργία και ακτιβιστική δράση. Εκείνη έγραψε το σύνθημα Build Schools, Not Walls, πάνω στο τείχος αυτό.  Η δεκαεφτάχρονη Αφγανή  βρέθηκε το 2019 στην Λέσβο με την οκταμελή οικογένεια της, την κυνηγημένη από τους Ταλιμπάν. Με την συγκλονιστική της πένα, τη δίψα για ζωή και ελευθερία και την αστείρευτη ενέργειά της, κατάφερε μέσα σε δύο χρόνια να μεταφέρει με τον δικό της τρόπο σε όλο τον κόσμο το τι συμβαίνει στο κολαστήριο της Μόριας, να οργανώσει κινητοποιήσεις για το δικαίωμα των προσφύγων στο σχολείο, να συσπειρώσει τα κορίτσια και τις γυναίκες του camp, ώστε να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, να προστατεύσει γυναίκες και τρανσέξουαλ που δέχονταν καθημερινές επιθέσεις, να φτάσει η κραυγή αγωνίας μέσω των διεθνών δικτύων και των βιβλίων της, σε όλο τον κόσμο. 

 

Ήρθαμε μονάχα για να αναπνεύσουμε έστω μία μέρα γαλήνια

«Η πένα μου δεν σπάει, τα σύνορα είναι που θα σπάσουν. Γράμματα στον κόσμο από την Μόρια». Αυτός είναι ο τίτλος του βιβλίου της που μεταφράστηκε στα ελληνικά και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις  Ακυβέρνητες πολιτείες. 

Την ακούω στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, γελαστή, πρόθυμη να μιλήσουμε για όλα. Δεν ήταν πάντα έτσι, όπως μου αφηγείται. Στα 15 της βρέθηκε  στην Μόρια, αφού είδε το σπίτι του παππού της να καίγεται από τους Ταλιμπάν και σύντομα κατάλαβε πως δεν έκαναν το μαρτυρικό ταξίδι για να έρθουν για διακοπές στην Ευρώπη. «Δεν ήρθαμε στην Ευρώπη για τα χρήματα ούτε για να γίνουμε Ευρωπαίοι πολίτες.  Ήρθαμε μονάχα για να αναπνεύσουμε έστω μία μέρα γαλήνια» λέει. Μόνο που παρά τα όσα έχει καταφέρει, η γαλήνη αυτή ακόμα αργεί, εξαιτίας της αδυσώπητης μεταναστευτικής πολιτικής της κυβέρνησης και της ΕΕ. 

«Δεν ήξερα ότι θα φύγουμε για πάντα, δεν μας το είπαν οι γονείς μου. Αγαπούσα το σχολείο ήθελα να πάω στο πανεπιστήμιο έκανα προετοιμασία».

Η Parwana βρήκε παρηγοριά στο γράψιμο. Ήταν ο μόνος τρόπος για να επικοινωνήσει με τους έξω, όπως μου λέει Δεν ήταν τόσο εύκολη υπόθεση αυτό στην Μόρια. «Την μέρα ήταν αδύνατο να γράψω. Περιμέναμε ατέλειωτες ώρες σε ατέλειωτες ουρές. Για να φάμε, να πλυθούμε, να πάμε τουαλέτα, να μας δει γιατρός. Το βράδυ, όταν ησύχαζε η ατμόσφαιρα και οι γονείς και τα αδέρφια μου είχαν ήδη κοιμηθεί, έγραφα. 

Τα μάτια σου με ενοχλούν 

Η δεκαπεντάχρονη τότε Parwana, δεν έστρεφε τον φακό στο προσωπικό της δράμα μόνο. «Ξεκίνησα γράφοντας για μια γυναίκα, που πουλούσε προϊόντα λαδιού για να σώσει τον άνδρα της.  Σε κάποια γράμματα μιλώ για μένα, για τις σκέψεις μου την αγωνία μου. Σε άλλα, γράφω για άλλους ανθρώπους για το τι έζησαν. Για τις ανυπέρβλητες δυσκολίες, για τα κορίτσια, για το θέμα των ταυτοτήτων. Γράφω για όλους, δίνω χώρο σε όλες τις εκφράσεις της ζωής μας στο στρατόπεδο».

Όσο τα γράμματά της αποκτούσαν όλο και περισσότερους αναγνώστες που έμπαιναν στο blog Welcome to Europe για να διαβάσουν νέα της, εκείνη εργαζόταν υπομονετικά στην κοινότητα των 13.000 προσφύγων του Hot Spot.

«Τα κορίτσια και οι γυναίκες, δεν μπορούσαμε να πάμε τουαλέτα τη νύχτα χωρίς συνοδεία από έναν άνδρα. Γινόντουσαν επιθέσεις. Ο κόσμος εκεί έξω δεν γνωρίζει πόσο αβάσταχτο είναι να είσαι γυναίκα η τρανς, σε έναν τέτοιο χώρο. Τα σώματά μας είναι εκτεθειμένα όλη την ώρα σε απειλητικά βλέμματα. Οι τρανς εκφοβίζονται. Γυναίκες που θέλουν να πάρουν διαζύγιο κακοποιούνται συνεχώς» λέει προσθέτοντας, ότι το κεφάλαιο στο οποίο μιλάει γι’αυτό το θέμα με τον τίτλο «Τhese eyes bother me» είναι το αγαπημένο της. 

«Οργάνωσα πολλές διαμαρτυρίες κι έτσι έγινα σιγά σιγά ακτιβίστρια και η ποιήτρια της κοινότητας. Η πατριαρχία είναι δεδομένη. Όλοι πιστεύουν ότι τα κορίτσια δεν πρέπει να κάνουν θόρυβο. Είδαν όμως ότι εργάζομαι για τα αιτήματά τους κι άρχισαν να με υποστηρίζουν. Σήμερα λένε ότι είναι περήφανοι και τυχεροί που με έχουν. Το κατέκτησα αυτό» λέει στο tvxs.gr η 17χρονη που κατάφερε να δημιουργήσει ακτιβιστική ομάδα στο camp, με το όνομα Team in Ritsona, η οποία αποτελείται κυρίως από νέα κορίτσια. 

«Ψάχνω λύσεις να αλλάξουν οι συνθήκες για τους πρόσφυγες. Να τους πω ότι οι κοινότητες εδώ μπορούν να ζήσουν αλλιώς να διεκδικήσουν δικαιώματα, να συμμετέχουν στην εκπαίδευση στη ζωή στην κανονική ζωή με τους άλλους ανθρώπους. Αυτός είναι ο πιο σημαντικός λόγος που λέω ότι η κοινότητα των προσφύγων δεν πρέπει να είναι αποκομμένη»

Νιώθω πιο γερασμένη από τις συμμαθήτριες μου

Η Παρβάνα διαβάζει πολύ. Θέλει να σπουδάσει φιλοσοφία και πολιτικές επιστήμες. Το πρωί ξυπνάει με όρεξη γιατί την περιμένει ο μοναδικός χρόνος ελευθερίας, το σχολείο. 

«Νιώθω ελευθερία στο σχολείο στην Χαλκίδα. Είναι οι μόνες ώρες που νιώθω φυσιολογική. Μιλάω με ανθρώπους, παίρνω από τους καθηγητές μου γνώση. Μετά επιστρέφω και νιώθω σαν να μπαίνει το πουλί στο κλουβί του. Σαν να επιστρέφω στην φυλακή. Και το χειρότερο είναι ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι και αυτό είναι επώδυνο».

Πριν λίγες μέρες, οργάνωσε κινητοποίηση για να επιστρέψουν τα προσφυγόπουλα στα θρανία. «Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που μας είχε εκτός σχολείου για έναν χρόνο. Αυτό περιμένουμε. Σκέφτηκα: Μα είναι δυνατόν; Ούτε στην Ευρώπη δεν μπορώ να πάω σχολείο;». 

Την ρωτάω για τους συμμαθητές της: «Είναι καλές οι σχέσεις μας. Αισθάνομαι όμως μεγαλύτερη από όλους και όλες. Πιο γερασμένη... δεν μπορούν να διανοηθούν ούτε τι έχουμε περάσει, ούτε σε τι συνθήκες ζούμε».

Γιατί σήκωσαν τείχος; Έτσι κι αλλιώς φυλακισμένοι είμαστε

Μετά τα «Γράμματα στον κόσμο από την Μόρια» γράφει τα γράμματα από την Ριτσώνα. 

«Νόμιζα ότι μετά την Μόρια μόνο καλύτερη θα μπορούσε να είναι η ζωή μου. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Δεν έχουμε δικαίωμα σε βασικά πράγματα όπως η μεταφορά. Η πιο κοντινή στάση λεωφορείου είναι στα δέκα λεπτά με το αυτοκίνητο, το πλησιέστερο σούπερ μάρκετ στα δέκα λεπτά με τα πόδια. Απορώ γιατί έχτισαν το τείχος, αφού είχαν φροντίσει μια χαρά για τη φυλακή μας. Δεν μπορείς να πας πουθενά!»

Η Parwana παραδέχεται ότι δεν υπάρχουν στην Ριτσώνα οι ατέλειωτες ουρές της Μόριας, αλλά...«στα σπιτάκια μένουμε πολλές οικογένειες μαζί και αυτό ήταν ένας εφιάλτης στην πανδημία. Κολλούσε ένας και μπαίναμε όλοι σε καραντίνα ή το μετέδιδε ταυτόχρονα σε πολλούς άλλους».

Θέλω να το διαβάσει η κοινωνία και οι πολιτικοί, αν και δεν ελπίζω να αλλάξουν κάτι
Ποιοι θέλει να είναι οι αποδέκτες των γραμμάτων της; «Θέλω να το διαβάσουν όλοι και  να σκεφτούν τι περνάμε. Πιο πολύ η κοινωνία. Μιλάω για παιδιά, νέους, γέρους, διαφορετικών εθνοτήτων. Θέλω να σπάσω τα σύνορα, να επικοινωνήσουμε»

Θέλει να φτάσει και στα χέρια των πολιτικών, ιδιαίτερα εκείνων που παίρνουν τις αποφάσεις για τη ζωή τους, όμως «...δεν έχω την ελπίδα πως θα μας νιώσουν και θα κάνουν κάτι. Θέλω να ακούσετε ότι είμαστε αληθινοί άνθρωποι με όνειρα ελπίδες... έτοιμοι να δημιουργήσουμε όχι, να είμαστε κλειδωμένοι στα τείχη.

Θέλω να δείτε πόσα μάτια μανάδων, βλέπουν τα παιδιά με συγκίνηση τα παιδιά να να φεύγουν για το σχολείο, τα πρωινά στη Ριτσώνα. Πόσα νέα παιδιά αγωνιούμε να φτιάξουμε ένα μέλλον που θα μας δώσει χαρά και ελπίδα». 

Όσο για το που ονειρεύεται να ζήσει ... «... όπου μπορώ να είμαι ελεύθερη. Η αδερφή μου είναι στη Γερμανία. Είτε εκεί είτε εδώ... μόνο ελευθερία θέλω για να δημιουργήσω». 
 
Απόσπασμα από ποίημα της P. Amiri
 
Μπορώ να γίνω η γειτόνισσά σου;
Ή η φίλη που θα μιλάει μαζί σου;
Mπορείτε να δοκιμάσετε να μη μας βλέπετε ως αντικείμενα;
Mπορούμε να αφήσουμε πίσω τις σάπιες σκέψεις;
Να τις ανταλλάξουμε με ανθρώπινες νόρμες;
Mπορεί το παιδί μου να κρατήσει το χέρι του δικού σου παιδιού;
 _________________________________

αγγλικά-γαλλικά

1. Abdul Salama Zaeef

My Life with the Taliban

ISBN 9781849041522

2. "Love and War in Afghanistan" by Alex and Gulchin Klaits. It is a brilliant collection of interviews of seven Afghan couples.

3 Landay  https://static.poetryfoundation.org/o/media/landays.html

4 Σπάνιο: Γαλλικά το λεύκωμα "En Afghanistan" των Roland et Sabrina Michaux, οι τελευταίοι ίσως που είδαν τη χώρα πριν τους πολέμους, το 1973.

____________________

Nelly Stefanakou

Το να είσαι ανίδεος για την ιστορία πολιτισμών που κάποτε ανήκαν στην Περσική αυτοκρατορία (στη μετέπειτα χώρα των Αρίων) είναι κατανοητό αν και λυπηρό. Το να κάνεις και πλακιτσα είναι απελπιστικό κι όχι βέβαια για τους Αφγανους.

_________________________________________________________________________

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

https://m.tvxs.gr/mo/i/341788/f/news/ellada/aktibistria-kai-poiitria-sto-camp-tis-ritsonas-eton-17.html

Στίχοι των κοριτσιών, φίδια μικρά και δηλητηριώδη _ Τέχνη με το αίμα μας [#landai Nάντια Αντζουμαν]
https://daphnechronopoulou.blogspot.com/2017/10/landai-n.html#ixzz73yxhN82H

Εικόνα πάνω, του Μωχάμεντ Χουσείν βραβευμένου με Πούλιτζερ που εξαιρετικές φωτογραφίες του (και από Ελλάδα) ανεβάζει στο Instagram: mmuheisen @everydayrefugees 

_________
Η Ομάδα, αν ενδιαφέρεστε: 

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ https://www.facebook.com/groups/diavazontas/posts/4563711163662851/

 

 

 

mmuheisen