Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010

Η σημασία του να είσαι ό,τι δηλώσεις

Η αντιγραφή του Τισιανού»,  (1971)

    Το «στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις» που αποδίδεται στον Τσαρούχη έχει γίνει θέσφατον που χρησιμοποιείται συχνότατα διότι ταιριάζει με την σύγχρονη ελληνική κουτοπονηριά και δυσπιστία. Είναι η κομψότερη εκδοχή του «πώς το παιζεις», «τι μας παριστάνεις» και «ποιος νομίζεις ότι είσαι».

Το άκουσα πάλι προχθές κι αισθάνομαι πως ήρθε η ώρα να υπενθυμίσει κάποιος πρώτα-πρώτα ότι  ο Τσαρούχης δήλωνε πως ΔΕΝ ήταν δικό του αλλά του δηκτικότατου ηθοποιού Τζ. Καρούσου από όταν κάποτε στο Εθνικό τους έφεραν έναν νεόκοπο σκηνοθέτη εξ Αμερικής. 
Η φράση  χρησιμοποιήθηκε σκωπτικά, μιά φορά σε μιά περίπτωση κι είναι λιγάκι ειρωνεία αυτό ειδικά το ρητό να αποδίδεται στον Τσαρούχη, τον εύστροφο κι ετοιμόλογο σπουδαίο ζωγράφο που υπέφερε τα πάνδεινα στα νιάτα του από τις προκαταλήψεις του «πώς είσαι έτσι» και «από πού κι ως πού εσύ» εκείνων που φοβούνται κάθε τι που ξεφεύγει από ό,τι οι ίδιοι θεωρούν φυσιολογικό.
Όμως, καιρός να το ξανασκεφτούν διότι το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού είναι εδώ κι εξήντα χρόνια παγκόσμιο δικαίωμα του ανθρώπου (με αυτονόητη εξαίρεση την παράνομη παραπλάνηση, πλαστοπροσωπία κ.λ.)
Διότι στις 10 Δεκεμβρίου του 1948 στα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά την οποία «όλα τα ανθρώπινα πλάσματα γεννιούνται ελεύθερα και ίσα σε αξιοπρέπεια» «προικισμένα με λογική και συνείδηση» ανεξαρτήτως φυλής ή φύλου, χρώματος, ηλικίας, καταγωγής, ενδυμασίας, ή κάθε άλλης κοινωνικής θέσης ή κατάστασης».
Κι επίσης όλοι μας  είμαστε αθώοι μέχρι αποδείξεως του εναντίου και κανείς δε δικαιούται να υπονομεύσει την προσωπική μας ζωή, την τιμή ή τη φήμη μας. 
Η αμφισβήτηση του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού είναι η κορυφή ενός παγόβουνου που από κάτω κρύβει προκαταλήψεις και μηχανισμούς καταπίεσης και στη βάση του έχει το ρατσισμό, το φασισμό και τη δουλεία.
Μπορεί η λοταρία του σπέρματος να μας έφερε σ’ ένα τόπο που γκρινιάζουμε για οικονομική ύφεση και το ποιοι νομίζουμε πως είμαστε αλλά καλό είναι πού και πού να αναθεωρούμε τα χιλιοειπωμένα και να κρατάμε την ουσία.
Και η ουσία είναι πως είμαστε περίπλοκοι κι απρόβλεπτοι και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας αμφισβητεί εκτός κι αν έχει συγκεκριμένες αποδείξεις και λόγους να τις μεταχειριστεί.

_____________________________________________________

Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2010

Η Ζυράννα Ζατέλη και τα μάτια των ζώων




  «Έχω την εντύπωση πως θα κριθούμε τελικά από τα   μάτια των ζώων»
                                                                                                    Ζυράννα Ζατέλη




 Η Τέχνη δεν είναι Επιστήμη (παρότι ενίοτε την έχει μεγάλη ανάγκη) διότι το έργο τέχνης δε φτιάχνεται με συνταγή.
    Κι ο αναγνώστης κρίνει, αναλύει, αποτιμά κι εκτιμά μα η άποψή του είναι συχνά δυνατόν να μην ταυτίζεται με προτίμηση.
  Το παλιότερό μου παράδειγμα είναι ο James Joyce, που δεν είναι πως δεν προσπάθησα. Και πιέστηκα από φανατικούς που δε γινόταν να δεχθούν πως εγώ δεν. Όμως Δεν που σημαίνει: τον εκτιμώ αλλά δε με πιάνει, δε μου κάνει αυτό το χιλιοψαγμένο απροσδιόριστο που είναι η μετάλλαξη της πληροφορίας σε εμπειρία μέσω της τέχνης.
   Το ίδιο έχω και με τη «νεραϊδούλα» της ελληνικής λογοτεχνίας όπως ονομάζουν οι φανατικοί θαυμαστές, αναγνώστες και φίλοι της τη Ζυράννα Ζατέλη, αστείρευτη δημιουργό του έργου και της εικόνας της, αυτόφωτη κι ανεπηρέαστη από τα κοινά, εύθραυστη υφάντρα ονείρων.
  Το ομολογώ, δεν είμαι του Φανταστικού Ρεαλισμού. Το αστείο για τα «100 Χρόνια Μοναξιάς» του Μαρκές (πως άλλα τόσα ανίας θέλεις γιά να τα τελειώσεις) δεν το είχα ακούσει δίχως να χαμογελάσω. Επέμεινα όμως. Μαρκές, Αλλιέντε και, ισότιμη κι ισάξια: Ζατέλη.
    Στην «Οδό Πανός»  του φίλου και πρώτου εκδότη της Γιώργου Χρονά έχει ένα αφιέρωμα που άνοιξε μιά μικρή χαραμάδα στα άδυτα της μωβ οπτασίας που ως παιδί θυμάμαι να γυρνά σα χορεύτρια ανάμεσα στα χαλκοστρωμένα τραπέζια της Ράτκας με κατακόκκινα μαλλιά και πράσινα μποτίνια. Ύστερα χάθηκε γιά να εμφανιστεί ξανά σε ασπρόμαυρη κάρτα και εξώφυλλα η γατόφιλη «Περσινή Αραβωνιαστικιά» του Λυκόφωτος, η κλειστή, ερμητική βορειοελλαδίτισσα της ομίχλης.
 Το είπα, δε με αγγίζει ο Φανταστικός Ρεαλισμός και τα όνειρα των άλλων. Αλλά αναγνωρίζω το ταλέντο της και χαίρομαι που καταλαβαίνω τι εννοεί όταν, ας πούμε, λέει εκείνη η ονειροπόλα αγνωστικίστρια ότι «το βλέμμα ενός ζώου είναι σαν το βλέμμα του Θεού». 
Παρασκήνιο, ΕΡΤ

Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2010

Κακλαμάνης, γιατί τον λένε Δημαρχάρα



Μεγάλη απορία με βασάνιζε τα τελευταία χρόνια στη Αθήνα. Πώς γίνεται κι όποτε το φέρνει η κουβέντα (ή και όποτε δεν το φέρνει) οι άνθρωποι που εκτιμώ δηλώνουν οργή κι απέχθεια γιά τη «Δημαρχάρα», όπως λένε, το  Νικήτα Κακλαμάνη.
‘Ωσπου μου έστειλαν και διάβασα και είδα.  Κι αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας. Αν τον ψηφίζετε ίσως αλλάξετε γνώμη. Κι αν δεν τον ψηφίζετε ίσως γελάσετε λιγάκι παρά το φόβο σας μην ξαναβγεί.
Δε θα πω πολλά, θα αφήσω να μιλήσει η αλαζονεία κι η έπαρση του ανδρός.
Που θεωρεί πως όποιος διαφωνεί μαζί του είναι «μπαχαλάκης» ή «κατ’ επάγγελμα μίζερος» μέλος «περιοδεύοντος θιάσου» και πως όσοι έχουν «μακριά μαλλιά και κοτσίδες» δε θα ‘ναι υπήκοοί του άρα δεν έχουν δικαίωμα λόγου.
Δε θα μιλήσω εγώ.  Ακούστε και διαβάστε τον ίδιο και γιά τον ίδιο παρακαλώ κι I rest my case.

Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010

Φιλίες και Χρήμα (Μιά αληθινή ιστορία)










Ανέβηκε πάλι ο Χρυσός, μετά τη νέα πτώση των ελληνικών μετοχών. Τι σας νοιάζει θα μου πείτε και για ποιο λόγο η Mme Κastell τρώει το χώρο και το χρόνο μας με τέτοιες ανοησίες σε τόσο δύσκολους καιρούς. Όμως στα δύσκολα δοκιμάζονται οι φιλίες όπως στα δύσκολα ήταν που ράβαμε τα κοσμήματα και τις χρυσές λίρες   στα στριφώματα, γι αυτό ας την ακούσουμε:
Έχω μιά ιστορία να σας πω. Διδακτική, διότι επειδή βγήκα κερδισμένη χάρη στη συμβουλή άσπονδης Φίλης, θα ήθελα να μοιραστώ την εμπειρία, έτσι μήπως μπούμε στο πνεύμα πώς κάνουν κάποιοι περιουσίες (με δόλο κι εκμετάλλευση αισθημάτων) και πώς τις χάνουν (υποτιμώντας τον αντίπαλο).
Toν περασμένο Μάιο με κάλεσε για καφέ η κοσμική Φίλη κα Κ...η (της οποίας ο σύζυγος είναι οικονομικός παράγων με συμφέροντα στο τζόγο και τον αθλητισμό κι εξοχικό σε ακρωτηριάκι της Μυκόνου). Οι δυό μας. Ήθελε είπε να με δει μυστικά και να με συμβουλέψει. Μην πάρω χρυσό, είπε, με τίποτε. Φούσκα μεγάλη, σαν τότε με το Χρηματιστήριο. Επειδή όσοι έχουν πληροφορίες ξέρουν (είπε) πως  όλο το καλοκαίρι θα τυπώνονται δραχμές. Σεπτέμβριο θα αλλάξει το νόμισμα. «Είδες το Σημίτη;» (μπλόφαρε, σίγουρη πως δε βλέπω ειδήσεις μα και να έβλεπα τα μάτια θα κοίταζαν αλλά ο νους θα ταξίδευε). «'Οποτε κατεβάσουν το Σημίτη..» πρόσθεσε με νόημα. Εμπιστευτικά, με όρκισε, να προσέξω. Να βγάλω ό,τι ευρώ έχω έξω, ξανάρχεται η δραχμή, επ’ ουδενί να μην πάρω χρυσό.
Έχω πολλές τέτοιες φίλες κι έπραξα αναλόγως.
Επειδή το ξέρω πως το ξέρει η Φίλη πως μιά τέτοια πληροφορία, κατ’ ευθείαν από τον άνδρα της τον οικονομικό παράγοντα, δε γινόταν να την κρατήσω μυστική, έκανα ακριβώς ό,τι περίμενε από εμένα. Τρέχοντας (τρόπος του λέγειν) πληροφόρησα όλους μου τους φίλους κι άλλος λίγο άλλος πολύ από την πληροφορία βγήκαμε κερδισμένοι.
Τι συμφέρον είχε ο κ Κ...ης να πιστεύω εγώ κι  ο κύκλος μου πως επιστρέφουμε στη δραχμή δεν το ξέρω και δεν έχει και τόση σημασία. Ενδιαφέρον όμως  έχει ο τρόπος που διαρρέουν τάχα κατά λάθος οι φήμες κι ο τρόπος που κάποιοι μεταχειρίζονται τους αφελείς που θεωρούν φιλία τα χαμόγελα στα πάρτυ και τις γκαλερί.
Μην το ξεχνάτε, αυτοί οι άνθρωποι κάνουν περιουσίες χάρη στην πονηριά, τις φήμες, την πληροφορία, τα λαδώματα. Δεν πλούτισαν επειδή διέσπασαν το άτομο. Ίσως γι αυτό τους είναι δύσκολο να κρατηθούν στην ψηλή τους θέση όταν αλλάζουν οι συγκυρίες. Ίσως γι αυτό να πέφτουν σε τέτοια λάθη κρίσεως, υποτιμώντας το Φίλο που σκοπεύουν να εκμεταλλευτούν και χάνοντας… ό,τι έχασαν―που ιδέα δεν έχω τι ήταν στην προκειμένη περίπτωση, πέραν της παράπλευρης απώλειάς τους της (ασήμαντης προφανώς γι αυτούς)  κατ’ επίφασιν Φιλίας μας, που δεν τη βλέπω να αντέχει παρά την εξαργύρωση των κερδών που χρωστάω στην εμπιστευτική πληροφορία εκείνου του Μαγιάτικου απογεύματος.
Τα ανωτέρω τα μεταφέρω παραδειγματικά με τις ευχές να γίνουν μάθημα σε όλους μας ώστε (όσο υπάρχουν ασυνείδητοι που προσπαθούν να μας μεταχειρισθούν) να έχουμε Καλά Κέρδη..
_________
Οι εξελίξεις:  Banks' News, 10 Νοεμ. 2010 (10 μέρες μετά την ανάρτηση,  και ανεβαίνει ..)
―Το πορτραίτο της Μαντάμ ντε Πομπαντούρ είναι του Μπουσέ.


Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010

ΑΠΟΛΟΓ'ΙΑ: Γιά σένα Φίλε Ελβετέ Χρηματιστή



Μιά σκοτεινή νύχτα της περασμένης βδομάδας, καθόμασταν για ποτό με φίλους στην παραλία κάτω από τ΄αστέρια και  μισοαστεία-μισοσοβαρά σας ρώτησα τι θα κάνατε με τα χρήματά μου (αν είχα). Το ποτό σα να εξατμίστηκε ξαφνικά και σας βγήκε από τ΄αυτιά και, στα σωστά αγγλικά σας με την Τσερμανική, προφορά αρχίσατε το κήρυγμα επί τόπου. Μα δεν μ' αρέσει να χαλάω την παρέα. Είμαι πολύ ευγενική (παρότι Ελληνίδα, χρυσέ μου) οπότε κάθισα ήσυχη κι υπέστην ένα κήρυγμα  που μου απευθυνόταν σα να ήμουν μικρό άτακτο παιδί και ολόκληρη χώρα ταυτόχρονα.
Πράγμα που συμβαίνει συχνά τελευταία και δε βοηθά καθόλου διότι δεν πολυ-παίζει σ’ εμάς αυτό των ενοχών, των τύψεων ή της μετάνοιας. Κουράζει όμως  το εδώλιο· βαρέθηκα να βλέπω να τα βάζουν μαζί μας τα μεγαλύτερα παιδιά ιδίως επειδή δεν έχουμε ελπίδα να τους φτάσουμε και μιά φορά να επιτεθούμε κι εμείς (στο παιχνίδι εννοώ).
Διότι έχω κι εγώ κάτι να πω σ’ εσάς  Ελβετέ μου  Χρηματιστή, σ’ εσάς σωφρονιστή μου,  ακόμα και σ’ εσάς Πρωθυπουργέ μου, καθώς και σε όλους εσάς που μας αντιμετωπίζετε σα πρωτόγονα Ζορμπαδάκια που τσαλαβουτάμε στους χορούς, τα μεθύσια και κάθε παρανομία που φτάνει το μαυρισμένο μας χέρι. Και ίσως να έχετε δίκιο. Ίσως κάποιοι πιο έξυπνοι από μένα να μην πληρώνουν φόρο. Και κάποιοι ακόμα πιο έξυπνοι να βγάζουν εκατομμύρια (στο εξωτερικό π.χ.). Και πολύ καλά κάνουν μου φαίνεται.
Να γιατί: Οι Έλληνες έχουν μιά πολύ ιδιαίτερη νοοτροπία, κι αιτία είναι συγκεκριμένοι ιστορικοί λόγοι. Γιατί να πληρώσω φόρο, γιατί να εμπιστευτώ το νόμο, γιατί να σχεδιάσω δημόσια έργα όταν κάθε τρεις και λίγο εδώ και πάνω από 2000 χρόνια έρχεται ένας τύραννος ή ένας κατακτητής και τα αλλάζει όλα.
Η εθνική νοοτροπία είναι περίπλοκη υπόθεση. Δεν  αλλάζει διά νόμου (κρίμα ίσως). Μεταδίδεται μέσα από τη  γλώσσα, τα ήθη, την κουζίνα, την αρχιτεκτονική. Μεταδίδεται με τα γονίδιά μας που μπορεί να διαιωνίζουν την κακή μας μοίρα επηρεάζοντας τη συμπεριφορά μας σα να ήμασταν μιά ράτσα σκύλου δύσκολου κι απαιτητικού και εντελώς άχρηστη στην εποχή μας, που κανείς δεν έχει λόγο να την εκτρέφει πια  (και μιλάμε για ράτσα ολόκληρη, διότι ο μόνος θεσμός εδώ είναι η Οικογένεια).  Δεν αλλάζουμε, όσο κι αν το θέλουμε. Παραείμαστε blasės.
Αυτή είναι η θεωρία μου.
Ως απόδειξη, κι επειδή τα πρόσφατα συμβάντα μπορεί να σας διαφεύγουν, ακολουθεί πρόχειρη λίστα εισβολέων των τελευταίων χιλίων ετών:

Ακόμα και τη εποχή που άκμασε το Βυζάντιο από αυτή τη γη πέρασαν για λίγο ή πολύ Γενοβέζοι, Ενετοί, Φράγκοι, Οθωμανοί και, αναπόφευκτα, Πειρατές. Και Σλάβοι. Αυτοί σε πόλεμο. Εν ειρήνη άλλοι τόσοι, όπως λ.χ. οι Σεφαρδίτες Εβραίοι που έσωσε ο Σουλτάνος από την Ισπανική Ιερά Εξέταση αλλά και οι Αρμένηδες που έρχονταν να σωθούν από σφαγές και διακρίσεις.
Μόνο τον περασμένο αιώνα έχουμε κατακτηθεί από τη Βουλγαρία, την Ιταλία, την Αλβανία, τη Γερμανία (δις). Επίσης έχουμε λάβει βοήθεια (διά φιλικού βομβαρδισμού και διαπλοκής) από τις Βρετανικές Δυνάμεις· κι είχαμε και δυό δικτατορίες που άλλαξαν ακόμα και τη γραπτή γλώσσα. Οι φυλακές ήταν γεμάτες από πολιτικούς κρατουμένους. Οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις υποτίμησαν το νόμισμά μας (θυμάστε ίσως τη φθηνή δραχμή από τα φοιτητικά σας καλοκαίρια) πράξη που κλόνισε την εμπιστοσύνη μας και απαξίωσε την αποταμίευση. Αποταμίευση για πότε; Για τα γεράματά μας; Δεν το βλέπω.. τόσο μακροχρόνια σχέδια δε γίνονται έτσι που είναι η κατάσταση.
Οι σοσιαλιστές υπουργοί έγιναν πάμπλουτοι σε  λίγα χρόνια. Ήταν ανακουφιστικό να έχεις σκέτους κλέφτες μετά τους παρανοϊκούς δολοφόνους. Ουσιαστικά 2-3 οικογένειες μας κυβερνούν εδώ και 60 χρόνια. ΕΣΕΙΣ, δηλαδή, θα τους δείχνατε εμπιστοσύνη; ΕΣΑΣ, δηλαδή, αυτή η κατάσταση δε θα σας διέφθειρε; ΕΣΕΙΣ, δηλαδή, θα χτίζατε σπίτι από πέτρα σε τέτοιο τόπο; Ή μήπως θα στήνατε μιά σκηνή και θα βγαίνατε γιά ψάρεμα ώσπου να έρθει το διαβατήριό σας μέσω Μαύρης Αγοράς;
Τέτοιο παρελθόν τέτοια νοοτροπία γεννά, μεταδιδόμενη σα κληρονομική ασθένεια που βρίσκει ευνοϊκές συνθήκες (και μέσω  γλώσσας και παρόμοιων οικογενειακών εμπειριών διαιωνίζει μιά βαθύτατη έλλειψη εμπιστοσύνης στην εξουσία, που πηγάζει από αγωνιώδη ανασφάλεια) και κάνει, στα μάτια σας, κάθε Έλληνα απείθαρχο αντάρτη (αν όχι κλέφτη και κατεργάρη). Και ίσως δίκιο έχετε. Ίσως ως έθνος αρχαίο με κράτος νέο δεν είμαστε αρκετά ώριμοι κι εξελιγμένοι ώστε να είμαστε άξιοι να σταθούμε πλάι σας (σε καιρούς ευημερίας και ειρήνης). Σας ρίχνουμε, σας τραβάμε μαζί μας στο βούρκο της κακομοιριάς και της  κακοδαιμονίας μας σαν το φτωχό συγγενή τον όλο παρελθόν και δίχως μέλλον.
Αλλά ―ή είναι ιδέα μου;― αυτή δεν ήταν η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δημιουργία μιάς σύγχρονης πολιτισμένης κοινοπολιτείας κρατών η οποία (με κοινά ιδανικά όπως της προσωπικής ελευθερίας, της εξάλειψης κάθε μορφής βίας κ.α.) όχι μόνο θα σέβεται,  αλλά θα ενθαρρύνει την ιδιαιτερότητα της κάθε χώρας ξεχωριστά με τη νοοτροπία και τις ειδικές ανάγκες της, κάτω από μιά κοινή ταυτότητα.
Στην πραγματικότητα φαίνεται πως (όσο κι αν δεν οφείλονται μόνο σε δικά του λάθη) οι ειδικές ανάγκες του έκαναν αυτό το συγκεκριμένο συγγενή ανυπόφορο. Οι χρόνιες απαιτήσεις μας έχουν προκαλέσει δίκαιη αγανάκτηση αλλά μόνο καταλαβαίνοντάς μας θα μπορέσετε να μας δεχθείτε, όχι ουτοπικά και θεωρητικά όπως τον καιρό της Ένταξης μα ρεαλιστικά ώστε κι εσείς να συνεχίσετε να απολαμβάνετε τα μπάνια σας κι εμείς να σταθούμε στα πόδια μας.
Γι αυτό, πλούσιε Φίλε, την επόμενη φορά που θα σε κεράσω ένα ποτό, δείξε διακριτικότητα και μη μου θυμίσεις πόσο ακριβά θα μου κοστίσει και, δέξου το ή μην το δεχθείς, αλλά παρακαλώ, άσε το κύρηγμα.

________________________


Η Apologia (των Ελλήνων που δεν παίρνουν από λόγια) της MmeKastell είναι μετάφραση του Apologia (το πρωτότυπο αγγλικά για να με καταλάβει ο Ελβετός Χρηματιστής)
εικόνα: Άνδρας σε Συμπόσιο παίρνει κρασί από οινοχόη, 480-490 π.Χ.Λούβρο

Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010

Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού ―Κάπνισμα και Πολιτική





Στη Μύκονο λόγω του καλού μας του καιρού, την Απαγόρευση δεν την έχουμε αντιληφθεί. Εξ άλλου με μείωση της αστυνομικής δύναμης γενικώς, και εξαφάνιση της Δημοτικής Αστυνομίας, πάλι μόνο γέλια προκαλεί αυτή η κυβέρνηση που όπως και με την επίταξη των φορτηγών, μοιάζει να χτυπιέται σα παιδάκι που διατάζει τα στρατιωτάκια του.

Ας πάρει κάποιος δώρο τον "Ηγεμόνα" του Μακιαβέλλι στον Πρωθυπουργό. Αφού δε μαθαίνει όταν την παθαίνει μήπως είναι οπτικός τύπος και τα μάθει με διάβασμα; Είναι κι αυτό μιά ελπίδα. 
  Διότι μεταξύ άλλων χρήσιμων ο Μακιαβέλλι συστήνει να μη δίνουμε εντολές που δε θα υπακουστούν διότι τότε υπονομεύουμε τον εαυτό μας κι όχι μόνο δεν εφαρμόζεται ο νόμος που ποθεί η καρδιά μας αλλά δημιουργείται και προηγούμενο ανυπακοής. Προηγούμενο που, όπως ξέρει κάθε εκπαιδευτής σκύλων, ανοίγει το δρόμο προς την ανταρσία.
  

       Η Αθήνα πριν λίγες μέρες ήταν μεγάλη έκπληξη. Δεν το περίμενα πως η εφαρμογή του νόμου απαγόρευσης του καπνίσματος θα μου έδινε τόση χαρά. Δεν περίμενα τέτοια ομοψυχία κι αλληλεγγύη μεταξύ ανταγωνιστών (γιατί τι άλλο είναι επιχειρηματίες με παρόμοιες επιχειρήσεις πλάι-πλάι;). Νιώθει κανείς πως ο νόμος δε θα εφαρμοστεί. Ποτέ. Ίσα-ίσα κάνει εκείνους που το έκοβαν να ανάβουν δημοσίως. 
 
  Τα επιχειρήματα πασίγνωστα κι απλά. Περί αυτοδιάθεσης, περί προσωπικών επιλογών κτλ. Βαρεθήκαμε να τα λέμε. Μα πολύ περισσότερο, το τσιγάρο γίνεται σύμβολο. Μιά ακόμα μικροχαρά που μας κόβουν, άλλο ένα κακό που κάνουμε στον εαυτό μας εμείς που φέραμε τη χώρα μας σ΄αυτό το χάλι, άλλο ένα σύμβολο του πόσο βρώμικοι, επιπόλαιοι, αυτοκαταστροφικοί είμαστε εμείς οι “Νεοέλληνες” (τέτοια αυτοκαταστροφική μανία έχουμε που επινοήσαμε και λέξη αρνητικού αυτοπροσδιορισμού για να βρίζουμε τον εαυτό μας χρησιμοποιώντας όρο κατανοητό από τους υπόλοιπους ώστε να επαυξάνουν και να μη στερεύει η κουβέντα).


Πάλι το κράτος κάτι βγάζει όπως σε κάθε μας βήμα πια, πάλι νιώθουμε γελοίοι να πρέπει να δηλώσουμε το αυτονόητο, να οργανωθούμε σε λέσχες ως καπνιστές). Όσο πιο πολλοί αντισταθούν, τόσο πιό καλά. Τώρα που τα μαγαζιά που απειλούνται αντί να αλληλοφαγωθούν οργανώθηκαν στο φρέσκο ζωντανό scafebar , με πρόστιμα, με μάζεμα υπογραφών, με συναυλίες ή με κερασμένα ποτά στους καπνιστές, αναστήσαμε ένα σύμβολο που είχε βγει από τη μόδα.


Η σημαντική διάδοση του καπνίσματος ως συμβόλου ατομικής ελευθερίας έγινε στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγα χρόνια πριν ο Χίτλερ ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε να το απαγορεύσει. Οι αξιωματικοί κι οι στρατιωτικοί γιατροί χρησιμοποιούσαν ελεύθερα το άλλο, το δυνατότερο φάρμακο, την Ηρωίνη της BAYER, το  απόλυτο παυσίπονο γιά δεινά ψυχής και σώματος―αλλά αυτό είναι  μακριά κουβέντα γιά άλλη φορά. Το απλό κοινό τσιγάρο οι σύμμαχοι το έστελναν με τα απολύτως απαραίτητα στο ατομικό πακετάκι ανεφοδιασμού κάθε φαντάρου.  
Ο Ελληνικός στρατός δεν ξέρω αν λάβαινε αντίστοιχα πακέτα. Από το "Έπος Της Αλβανίας" μόνο η Φανέλα του Στρατιώτη έμεινε κι οι ανάπηροι που έχασαν μέλη από τα κρυοπαγήματα όταν ανέβαιναν με ενθουσιασμό  νικητές αλλά όχι τροπαιούχοι  σε έναν πολεμικό αυτοσχεδιασμό που εξέπληττε και τρόμαζε την ηγεσία που τουρτούριζε στα μετόπισθεν. Οι στρατιώτες ανέβαιναν στο τραίνο με ελλειπή εξοπλισμό και επέστρεφαν με λειψό σώμα. Κρυοπαγήματα. Στα οποία η επίδραση  του καπνίσματος είναι ολέθρια. Μελέτησε κι έκανε τις συστάσεις του ο ιατρικός σύμβουλος της Κυβέρνησης, ο 'Αγγελος Κατακουζηνός, να σταλούν επειγόντως εντολές στους φαντάρους να κόψουν το κάπνισμα αλλά ο Μεταξάς δεν το τόλμησε.  Η Λητώ Κατακουζηνού γράφει πως του απάντησε πως  χωρίς στολές,  εξοπλισμό και φαγητό άμα στερούσαν και το τσιγάρο από τους στρατιώτες το μέτωπο θα κατέρρεε. (Κύριε Πρωθυπουργέ; Τώρα βρήκατε; Μήπως σχεδιάζετε να μας πάτε και πεζοπορία στα χιόνια, γιά να γλυτώσετε από μάς να κυβερνιέστε μόνοι σας;)
Εν τω μεταξύ, στα κατεχόμενα, το αναγκαστικό ξεμάντρωμα των γυναικών άλλαξε τα ήθη. Η πόρτα της φυλακής άνοιξε γιά πάντα αλλά όχι ίδια γιά όλες. Κι οι γυναίκες χωρίστηκαν σε  νοικοκυρές και "απελευθερωμένες", τα κορίτσια του σπιτιού και τις "αλανιάρες" οι οποίες  σε μιά κοινωνία έτοιμη να τις λιθοβολήσει έκαναν το τσιγάρο λάβαρο, σημάδι αναγνώρισης στη ζωή και την τέχνη.  


Κι έτσι ήταν ως τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα που το έκανε μόδα, σύμβολο απελευθέρωσης και κομψότητας γιά γυναίκες και άνδρες. Ώσπου συσσωρεύτηκαν οι αποδείξεις γιά τις βλαβερές συνέπειες του καπνού, ώσπου οι ασφαλιστικές εταιρίες βρήκαν ένα παραθυράκι γιά να ξεγλιστρούν από την υποχρέωση να καλύψουν νοσήλια γιά καρκίνο του πνεύμονος, ώσπου κάποιοι Αμερικανοί (αφού η ασφάλεια δεν πλήρωνε)  σκέφτηκαν ως παθητικοί καπνιστές να μηνύσουν τους εργοδότες τους που τους εξέθεσαν πριν χρόνια σε καπνούς παρά τη θέλησή τους. Κι αφού ό,τι δεν πληρώνει ο ιδιώτης το πληρώνει, με τον ένα ή άλλο τρόπο, το κράτος, οι κυβερνήσεις απαγόρευσαν την ουσία.

Αφού πρώτα αύξησαν τη φορολογία. Κι αφού οργάνωσαν πολύχρονη καμπάνια κατά του καπνίσματος. Απαγορεύτηκε το τσιγάρο στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στα μέσα ενημέρωσης, σβήστηκε το τσιγάρο στις παλιές φωτογραφίες της Μάρλεν Ντίτριχ και του Τζέιμς Μποντ.
Σε όλο τον κόσμο. Ως εμάς σήμερα. Πέρσι δε νομίζω να υπήρχε καπνιστής που να μην παραδεχόταν πως θα ήθελε να το κόψει. Κι η κυβέρνηση αύξησε το φόρο και περιμένει έσοδα 1,13 δισεκατομμυρίων ευρώ. Που δε θα τα πάρει. Διότι ως ελληνική κυβέρνηση που είναι φέρεται ελληνικά, δηλαδή αυτοκαταστροφικά. Κι όπως οι πολίτες υπονομεύουν την υγεία τους συνεχίζοντας το κάπνισμα έτσι κι η κυβέρνησή τους υπονομεύει την εφαρμογή των σχεδίων της επιμένοντας στην απαγόρευση του προϊόντος από το οποίο περιμένει κέρδη.

Και ξαναφέρνοντας στη μόδα το προϊόν που σκοπεύει να απαγορεύσει το κάνει πάλι σύμβολο αντίστασης στη μιζέρια, σύμβολο επανάστασης και προάσπισης της ατομικής ελευθερίας και καταφέρνει αυτό που κάθε κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει, τη συσπείρωση οργισμένων πολιτών εναντίον της. Η οποία γίνεται με αφορμή κάτι που γιά άλλους λαούς θα ήταν μηδαμινό κι ασήμαντο πρόβλημα μιάς μειοψηφίας διότι οι υπόλοιποι ως χθες ίσως να το  θεωρούσαν χρέος των πολιτικών, εν τη σοφία τους,  να κάνουν νόμους γιά να τους προστατέψουν από τους αδαείς εθισμένους εαυτούς τους. 

Αλλά αυτή η συσπείρωση αγανακτισμένων πολιτών, όσο κι η επιβολή περισσότερων απαγορεύσεων σε μιά εποχή στερήσεων κι εκπτώσεων καθένας το βλέπει πως είναι επικίνδυνη και καθόλου καλή ιδέα.

Που αναρωτιέμαι πόσο θα κρατήσει. Δηλαδή πότε επιτέλους θα παραιτηθεί αυτή η κυβέρνηση από τη γελοία της προσπάθεια να μας κάνει αλλιώτικους γιά να της ταιριάξουμε να μας κυβερνήσει;
___________
Ενημερωθείτε γιά σύννομη αντίσταση: ΠΑ.Σ.ΚΕ.ΔΙ.

Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2010

Apologia: This goes to you my Swiss Stockbroker Friend







A dark starry night last week, I had drinks with friends by the sea and, half joking, Ι asked where would you invest my money (if I had any). Your drink sort of evaporated like smoke through your ears and, in your perfect English with your Tserman accent gave me a lecture. I am not a spoil sport. Too considerate for that (although Greek, my dear), so I listened politely while I was addressed as a naughty child and a whole nation simultaneously.
Which has been happening a lot around here lately and it does not help at all, as we are not much into guilt, nor remorse and regret either. But it is getting annoying. Being bullied by the big boys, especially if you know that you wont grow that big to beat them up (at their game, I mean), ever

So. This is my answer to you, my Swiss Stockbroker; you, our lecturer; even to you, our current Prime-Minister; and, all you who think that we are all primitive little Zorbas abandoned in  drink and dance and any unlawfulness we can lay our tanned hands on. And maybe we are. And maybe some smarter than me never pay their taxes. And maybe some even smarter make millions. Good for them, I tell you.
And this is why: Important historical reasons have given Greeks a certain mentality. Why pay taxes, why trust a law, why even build a good road when, regularly  every now and then, for more than 2000 years now, some tyrant or invader changes all?

National mentality is a very complex thing. Cannot be altered by laws (unfortunately maybe). It is carried in our language, our customs, the food and the architecture. It is carried through genes that may be ruining our luck by making us misbehave like a breed of dog that is so high maintenance  and  so useless that no one wants to keep it (the whole breed, because the only institution here is the Family). We can't change, even if we wanted it. We are too blasės.
That was the thesis.
To prove it I add the Facts, as only a few are familiar with Greek Recent History (last 1000 years), so  small briefing follows:
Even after the Byzantine times this land was invaded by Italian city-states (Genoa/Venice), the Franks, the Ottomans and, (of course) pirates. And the Slavs. And those were in wartimes. In peace  arrived the  Sephardic Jews invited by the Sultan during the Spanish Inquisition, the Armenians evading the Sultan and  even some Russians with a few navy boats to protect all others from each other.
Only last century we have been invaded by Bulgaria, Italy, Albania, Germany (twice). Also we have been helped  (by bombing and  interference) by the British forces +we have had  2 dictatorships that changed even the written language. Political jails were full. Socialist governments devaluated our currency (remember drachmas from your gap year, maybe?) which caused further distrust and a carelessness for saving up -for…what, our old age? – No,  no, we can not plan that far in such a state .    
Socialist ministers became filthy rich in a few years... It felt like a breeze to have plain thieves instead of mental murderers. In fact 2-3 families govern us the last 60 years. Would YOU trust them? Would not this make YOU corrupt?  Would YOU build a house of stone in such a place or put up a tent and go fishing until your black market passport comes?
All that past has created a national mentality (carried for generations through language and individual, albeit similar, family histories) which gives us a deep distrust and insecurity that in your eyes makes every Greek a rebel at heart (if not a cad and  thief).. And maybe you are right. And maybe as a very old nation in a very new state we are not mature and developed enough to stand by you (in times of peace and prosperity). We drag you  down like an old impoverished relative who is all past with no future.
 But maybe also, -or was this only MY impression- that was the EEC idea. To create a modern civilized commonwealth not only RESPECTING but encouraging and treasuring every single country’s individuality, mentality, special needs, under the common shared ideals of personal freedom, not toleration of violence, accepting each other’s identity etc. etc
And, unfortunately this identity, this relative’s special needs, are not always to our liking although they may not be entirely their fault. So, please, my rich Friend next time I buy you a drink have the decency of not pointing out how expensive it must be for me, accept it or accept it not, but do, please do, spare me the lecture.
  _______________

The Picture:
Banqueter reaches into a krater with an oenochoe to replenish his kylix with wine, c. 490–480 BCE, Louvre .
More on the subject:
 Yanis Varoufakis on a wireless program at the ABC Radio National which delved into issues related to the Greek character and identity in the light of the Crisis. (Featuring also Greek-Australian author Angelo Loukakis). Click here for the audio and here for the website.

________
2012, και ιδού που τα λένε κι άλλοι τώρα πια:guardian.co.uk/europe-betraying-greece
⎈