Αν διάβαζαν ο άνθρωποι που κυβερνούν.. (Μιά Δήλωση διδακτική)

  

Ο Σεφέρης, Πρέσβης και έμπειρος πολιτικά παρότι δήλωνε εκτός κομμάτων κι ας ήταν η αδελφή του παντρεμένη με τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, όταν έγινε η Χούντα δε μίλησε.

Είχε πάρει το Νόμπελ το 1963 κι όταν ταξίδευε πιεζόταν από δημοσιογράφους να εκφέρει γνώμη για την κατάσταση στην Ελλάδα.

Δε θα μιλήσω εναντίον της πατρίδας μου σε ξένους απάντησε. Επέστρεψε, έγραψε τη γνωστή ανοιχτή επιστολή και πρωί-πρωί κάθισε στου Ζωναρά περιμένοντας να συλληφθεί.

Δε συνελήφθη βέβαια, θα ήταν πολύ κακή δημοσιότητα για τους δικτάτορες η φυλάκιση ενός Νομπελίστα Ποιητή. Έχασε απλώς το διπλωματικό του διαβατήριο (συνταξιούχος Πρέσβης επί τιμή, ήταν).

Τρία χρόνια θυμάμαι αυτή την ιστορία σχεδόν καθημερινά κι έχω γράψει αλλού για το θέμα όταν το δικό μας εκλεγμένο παλικάρι διέσχισε τη γη (με δικά μας έξοδα) φωνάζοντας 'Σας κλέψαμε, σάς κλέψαμε!'.

Η στάση του Σεφέρη ήταν μάθημα ήθους αλλά, γνωρίζουμε, τέτοια μαθήματα δεν προλαβαίνουν να τα περάσουν οι πολιτικοί ή, όπως ωραιότατα το είπε ο Τσώρτσιλ: 'Αν οι άνθρωποι που κυβερνούν διάβαζαν όσα απαιτούνται για να κυβερνήσεις δε θα είχαν το χρόνο να κυβερνήσουν'.

____________

Η Δήλωση του Σεφέρη, 28 Μαρτίου 1969

«Πάει καιρὸς ποὺ πῆρα τὴν ἀπόφαση νὰ κρατηθῶ ἔξω ἀπὸ τὰ πολιτικὰ τοῦ τόπου. Προσπάθησα ἄλλοτε νὰ τὸ ἐξηγήσω. Αὐτὸ δὲ σημαίνει διόλου πὼς μοῦ εἶναι ἀδιάφορη ἡ πολιτικὴ ζωή μας. Ἔτσι, ἀπὸ τὰ χρόνια ἐκεῖνα, ὡς τώρα τελευταῖα, ἔπαψα κατὰ κανόνα νὰ ἀγγίζω τέτοια θέματα· ἐξάλλου τὰ ὅσα δημοσίεψα ὡς τὶς ἀρχὲς τοῦ 1967 καὶ ἡ κατοπινὴ στάση μου - δὲν ἔχω δημοσιέψει τίποτα στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τότε ποὺ φιμώθηκε ἡ ἐλευθερία - ἔδειχναν, μοῦ φαίνεται, ἀρκετὰ καθαρὰ τὴ σκέψη μου.

Μολαταῦτα, μῆνες τώρα, αἰσθάνομαι μέσα μου καὶ γύρω μου, ὁλοένα πιὸ ἐπιτακτικά, τὸ χρέος νὰ πῶ ἕνα λόγο γιὰ τὴ σημερινὴ κατάστασή μας. Μὲ ὅλη τὴ δυνατὴ συντομία, νὰ τί θὰ ἔλεγα:

Κλείνουν δυὸ χρόνια ποὺ μᾶς ἔχει ἐπιβληθεῖ ἕνα καθεστὼς ὁλωσδιόλου ἀντίθετο μὲ τὰ ἰδεώδη γιὰ τὰ ὁποῖα πολέμησε ὁ κόσμος μας καὶ τόσο περίλαμπρα ὁ λαός μας στὸν τελευταῖο παγκόσμιο πόλεμο. Εἶναι μία κατάσταση ὑποχρεωτικῆς νάρκης, ὅπου ὅσες πνευματικὲς ἀξίες κατορθώσαμε νὰ κρατήσουμε ζωντανές, μὲ πόνους καὶ μὲ κόπους, πᾶνε κι αὐτὲς νὰ καταποντιστοῦν μέσα στὰ ἑλώδη στεκούμενα νερά. Δὲ θὰ μοῦ ἦταν δύσκολο νὰ καταλάβω πῶς τέτοιες ζημιὲς δὲ λογαριάζουν πάρα πολὺ γιὰ ὁρισμένους ἀνθρώπους.

Δυστυχῶς δὲν πρόκειται μόνον γι᾿ αὐτὸ τὸν κίνδυνο. Ὅλοι πιὰ τὸ διδάχτηκαν καὶ τὸ ξέρουν πὼς στὶς δικτατορικὲς καταστάσεις ἡ ἀρχὴ μπορεῖ νὰ μοιάζει εὔκολη, ὅμως ἡ τραγωδία περιμένει ἀναπότρεπτη στὸ τέλος. Τὸ δράμα αὐτοῦ τοῦ τέλους μᾶς βασανίζει, συνειδητὰ ἢ ἀσυνείδητα, ὅπως στοὺς παμπάλαιους χοροὺς τοῦ Αἰσχύλου. Ὅσο μένει ἡ ἀνωμαλία, τόσο προχωρεῖ τὸ κακό.

Εἶμαι ἕνας ἄνθρωπος χωρὶς κανένα ἀπολύτως πολιτικὸ δεσμὸ καί, μπορῶ νὰ τὸ πῶ, μιλῶ χωρὶς φόβο καὶ χωρὶς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τὸν γκρεμὸ ὅπου μᾶς ὁδηγεῖ ἡ καταπίεση ποὺ κάλυψε τὸν τόπο. Αὐτὴ ἡ ἀνωμαλία πρέπει νὰ σταματήσει. Εἶναι ἐθνικὴ ἐπιταγή.

Τώρα ξαναγυρίζω στὴ σιωπή μου. Παρακαλῶ τὸ Θεὸ νὰ μὴ μὲ φέρει ἄλλη φορὰ σὲ παρόμοια ἀνάγκη νὰ ξαναμιλήσω».

__________________

εικόνες: Αεροπλάνο και Βαλίτσες του Αλέξη Ακριθάκη