Φόλες: οι πρώτες βοήθειες

Οι κυνηγοί λένε πως αυξάνονται οι φόλες στην περίοδο κυνηγιού, Κυριακές και ημέρες εορτών ή ζευγαρώματος για να αποδεκατιστούν οι αγέλες. Η δική μου εμπειρία με κάνει να φοβάμαι την Άνοιξη και παραμονές Πάσχα, εποχές που κάποιοι νομίζουν πως 'καθαρίζουν' τον τόπο.

Αδέσποτα δεν υπάρχουν. Στην ανθρώπινη κοινωνία όλα τα ζώα είναι δεσποζόμενα κι όσα δεν έχουν κηδεμόνα, κατά το νόμο  ανήκουν στο Δήμο που έχει χρέος να τα προστατεύει και να τα φροντίζει. Αν σας ενοχλεί μια αγέλη στη γειτονιά σας δε σκοτώνετε τα ζώα μα πιέζετε το Δήμο σας ή απευθύνεστε στη Φιλοζωική Οργάνωση της περιοχής σας. Η δολοφονία δεν είναι λύση, είναι έγκλημα.

Δυστυχώς συχνά οι Δήμοι δεν κάνουν άλλο από το να επιδοτούν με ψίχουλα κάποια ντόπια Φιλοζωική Οργάνωση. Για τις φόλες ποτέ δεν είδαμε δημοτική αστυνομία να επεμβαίνει ενώ αντίθετα είναι πολλές οι φήμες για δημοτικούς υπαλλήλους που σκορπούν φόλες σε λιμάνια εν όψει τουριστικής περιόδου.

  

Την έζησα τρεις φορές την τραγική εμπειρία να επιστρέψει εντός λεπτών σκυλί μου αφρίζοντας και να μου πεθάνει σφαδάζοντας. Ένα πολύ νέο προλάβαμε και το σώσαμε. Για μέρες σερνόταν σα φίδι με παράλυτα τα πίσω πόδια κι έκλαιγε  με μάτια λυπημένα και μόνη παρηγοριά τα χάδια.

Να μη σας τύχει εύχομαι.

Γι αυτό και τώρα που έρχεται η Άνοιξη ελπίζω να οργανωθούμε για να αντιμετωπίσουμε τους δολοφόνους.

Ο κ. Παύλος Πέζαρος, κτηνίατρος στη Σαλαμίνα, απαντά σε βασικές ερωτήσεις για την ύπουλη δηλητηρίαση από τα φυτοφάρμακα και τα ποντικοφάρμακα, που στην ουσία καίνε τα σωθικά των πιστών τετράποδων συντρόφων, οδηγώντας τους στον τάφο πριν από την ώρα τους.

Στις εκδρομές δεν ξεχνάμε ότι πρέπει να έχουμε πάντα μαζί για το σκύλο μας ένα ενημερωμένο φαρμακείο. Καλό είναι να το φτιάξουμε σε συνεργασία με τον κτηνίατρό μας. 

Το φαρμακείο αυτό πρέπει να έχουμε τα απαραίτητα εμετικά (Filtalon), τα αντίδοτα (ατροπίνη/βιταμίνη Κ) και ακόμη:

• Αποστειρωμένες σύριγγες.

• Επιδέσμους.

• Κορτιζονούχα ένεση για τσιμπήματα φιδιών, εντόμων κ.λπ.

• Αλοιφές για δερματικά εξανθήματα.

• Καθαρό οινόπνευμα.

• Ιώδιο.

Τι εννοούμε με τον όρο «φόλα»;

Είναι το προϊόν της διαδικασίας, όπου κάποιος κακοπροαίρετα και με σκοπό να θανατώσει ένα ζώο τοποθετεί μέσα στην τροφή ουσίες που προκαλούν το θάνατο. Οι φόλες αλλάζουν με βάση την εποχή και το βιοτικό επίπεδο των δολοφόνων. Στην Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως το τριμμένο γυαλί, ο γύψος, τα ποντικοφάρμακα, τα φυτοφάρμακα, τα σαλιγκαροκτόνα, το κυανιούχο κάλιο, τα υγρά μπαταρίας και τέλος η στρυχνίνη, που όμως δεν κυκλοφορεί ευρέως στη χώρα.

Φυτοφάρμακα: Πρόκειται για ουσίες που συνήθως χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των σκουληκιών. Εχουν κυρίως δράση στο νευρικό σύστημα. Επιφέρουν το θάνατο ή λόγω καταστολής των πνευμόνων και της καρδιάς ή λόγω καταστολής των αναπνευστικών μυών. Φυσικά όλα αυτά μπορεί να παρουσιαστούν μαζί.

Ποντικοφάρμακα: Κυρίως ανταγωνίζονται τη βιταμίνη Κ, που είναι απαραίτητη για την πήξη του αίματος. Το αποτέλεσμα είναι να προκαλούνται θανατηφόρες αιμορραγίες. Τα μοντέρνα ποντικοφάρμακα χτυπούν κι αυτά το νευρικό σύστημα του ζώου, αλλά είναι για ακριβά... γούστα.

Συμπτώματα

Φυτοφάρμακα: Υπάρχει υπερδιέγερση, σπασμοί των μυών, αφροί απ' το στόμα, σιελόρροια, διάρροια, ενώ μικραίνει η κόρη του ματιού. Ολα αυτά γίνονται απότομα ή 1-2 ώρες από τη λήψη του δηλητηρίου. Στη συνέχεια το σκυλί πέφτει σε κώμα. Εάν δεν διακομιστεί γρήγορα στο κτηνιατρείο και έχει καταναλώσει αρκετό δηλητήριο επέρχεται ο θάνατος.

Ποντικοφάρμακα: Καλό είναι να μη συμβεί, γιατί οι ιδιοκτήτες το καταλαβαίνουν την τελευταία στιγμή. Προκαλεί αιμορραγίες στον εγκέφαλο, στα μάτια, στο στόμα, διάρροια με αίμα και γενικότερα αιματηρές εκκρίσεις. Αν φτάσουμε σε όλα αυτά, ο θάνατος είναι δυστυχώς από πιθανός έως και βέβαιος.

Εάν ο κτηνίατρος παραλάβει ένα ζώο που διατηρεί τις αισθήσεις του και δεν είναι σε κωματώδη κατάσταση, τότε υπάρχουν πολλές πιθανότητες να το σώσει. 

Τα 3 βήματα βοήθειας

πρέπει να γίνουν στο αυτοκίνητο πηγαίνοντας προς το κτηνιατρείο, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα. Οι πρώτες βοήθειες είναι το 90% της σωτηρίας του ζώου και μόλις το υπόλοιπο 10% είναι η δουλειά του γιατρού. Αν δοθούν σωστά και έγκαιρα οι πρώτες βοήθειες, είμαι σίγουρος ότι ένα σκυλί μπορεί πολύ πιο εύκολα να σωθεί», δηλώνει ο κτηνίατρος.

Βήμα 1ο: 

Εφόσον ο σκύλος διατηρεί τις αισθήσεις του, πρέπει να του προκαλέσουμε έμετο εκτός εάν έχει καταπιεί ποντικοφάρμακο, που τότε κάνουμε το 1ο και το 2ο βήμα μαζί. Μπορούμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο -αν και είναι δύσκολο- χορηγώντας του χλιαρό νερό και αλάτι ή μουστάρδα αραιωμένη με νερό. 

Υπάρχει άλλος ένας τρόπος που λειτουργεί ως «δίκοπο μαχαίρι»: Μπορούμε να του δώσουμε 1-2 κουταλάκια του γλυκού από σιρόπι ιπεκουάνας. Αν όμως του χορηγήσουμε κάτι τέτοιο, πρέπει οπωσδήποτε να προκληθεί έμετος, ειδάλλως το ίδιο το σιρόπι προκαλεί προβλήματα στην καρδιά. 

Φυσικά, πρέπει να τονίσουμε πως υπάρχουν εμετικά σε όλα τα κτηνιατρεία και δίνονται στους ιδιοκτήτες σκύλων για τέτοιες περιπτώσεις. Οι περισσότεροι κτηνίατροι προτείνουν την απομορφίνη (Filtalon) που προκαλεί μέσα σε 15 δευτερόλεπτα έμετο.

ΠΡΟΣΟΧΗ αν το σκυλί έχει δηλητηριαστεί με υγρά μπαταρίας ή οξέα, δηλαδή δηλητήρια που όταν επιστρέψουν στο στόμα του σκύλου, μπορεί να γίνει εισρόφηση στον πνεύμονα. «Οταν καταλάβουμε ότι έχει καταπιεί κάτι τέτοιο το σκυλί μας, είναι προτιμότερο να το αδρανοποιήσει ο κτηνίατρος μέσα στο στομάχι», συμπληρώνει ο κ. Πέζαρος.

Βήμα 2ο: Το επόμενο που πρέπει να κάνουμε είναι να βρούμε το κατάλληλο αντίδοτο, αν ξέρουμε τι είδους δηλητήριο έχει καταπιεί ο σκύλος μας. Τα πλέον διαδεδομένα αντίδοτα είναι η ατροπίνη για τα φυτοφάρμακα και η βιταμίνη Κ για τα ποντικοφάρμακα. Τα αντίδοτα κυκλοφορούν σε ενέσιμες μορφές και γίνονται ανάλογα με το βάρος του ζώου όποτε το σκυλί μπορεί να χρειαστεί παραπάνω από μια ένεση.

Βήμα 3ο: Δίνουμε στο ζώο που έχει ήδη κάνει έμετο, και έχει σταματήσει να βγάζει ό,τι μπορεί να βγάλει, ενεργό άνθρακα (δηλαδή καρβουνάκι που το βρίσκουμε στο φαρμακείο) και τρέχουμε για να βρούμε ιατρείο!

«Προσωπικά θα έλεγα πως όλα αυτά πρέπει να γίνουν στο αυτοκίνητο πηγαίνοντας προς το κτηνιατρείο, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τη ζωή του τετράποδου φίλου μας. Οι πρώτες βοήθειες είναι το 90% της σωτηρίας του ζώου και μόλις το υπόλοιπο 10% είναι η δουλειά του γιατρού. Αν δοθούν σωστά και έγκαιρα οι πρώτες βοήθειες, είμαι σίγουρος ότι ένα σκυλί μπορεί πολύ πιο εύκολα να σωθεί», δηλώνει ο κτηνίατρος. 

Πιο αναλυτικά

ΦΟΛΑ ΜΕ ΟΡΓΑΝΟΦΩΣΦΟΡΙΚΑ

Η συνηθέστερη δηλητηριώδης ουσία που συναντάται στις φόλες είναι τα οργανοφωσφορικά φυτοφάρμακα (ζιζανιοκτόνα).

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Συνήθως, η δηλητηριώδης ουσία δρα άμεσα (εντός λίγων μόλις λεπτών). Το ζώο εμφανίζει τρέμουλο, που θυμίζει επιληπτική κρίση ή πάρκινσον. Η κάτω γνάθος εκδηλώνει φρενήρεις σπασμούς, με αποτέλεσμα το σάλιο να ανακατεύεται με τον αέρα και να σχηματίζεται αφρός στο στόμα του σκύλου. Η κόρη του οφθαλμού μικραίνει σαν κουκίδα (ιατρικά αυτό ονομάζεται «μύση»). Συχνά εκδηλώνεται διάρροια ή εμετός. Επειδή η ουσία δρα αστραπιαία και απορροφάται ταχύτατα, το ζώο αδυνατεί να σταθεί άλλο όρθιο και πέφτει στο πλάι. Ταυτόχρονα εκδηλώνει έντονους σπασμούς με μικρές παύσεις ηρεμίας. Σε αυτές τις παύσεις που ο σκύλος δείχνει ήρεμος, παρατηρούνται μεμονωμένα τινάγματα (μυϊκές συσπάσεις), σαν να διαπερνά ηλεκτρικό ρεύμα το δέρμα του. Όλη αυτή την ώρα, το ζώο είναι κάθιδρο και η θερμοκρασία του αυξημένη. Αν το δόλωμα περιέχει ισχυρό δηλητήριο ή δηλητήριο σε μεγάλη ποσότητα, τότε ο θάνατος επέρχεται πολύ γρήγορα. Αν η ποσότητα είναι μικρή, τότε τα συμπτώματα εμφανίζονται μεν αλλά ηπιότερα. Ο χρόνος σε τέτοια επεισόδια παίζει σπουδαίο ρόλο και κρίνει την ίδια τη ζωή του σκύλου.

Σε περίπτωση που η πρόσβαση στον κτηνίατρο είναι δύσκολη ή υπάρχει καθυστέρηση, μπορείτε να κινηθείτε ως εξής:

Άμεση χορήγηση αντιεμετικής ένεσης με σκοπό να αποβληθεί όσο δηλητήριο βρίσκεται στο στομάχι του σκύλου και δεν έχει προλάβει ακόμα να απορροφηθεί. Για παράδειγμα: ένεση Filtalon. Αυτό το σκεύασμα χορηγείται μόνο αν ο σκύλος έφαγε το δόλωμα μέσα στο τελευταίο ημίωρο (το πολύ μία ώρα) και μόνο αν έχει ακόμα τις αισθήσεις του και είναι όρθιος. Διαφορετικά, αν ο σκύλος πέσει κάτω και κάνει σπασμούς, τότε το έμεσμα μπορεί να καταλήξει στην αεροφόρο οδό (τραχεία, πνεύμονες) και ο σκύλος να πνιγεί. Στην περίπτωση, λοιπόν, που ο σκύλος έχει ήδη πέσει στο πλάι, δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά μόνο να τον προσέχουμε να μην τραυματιστεί από τους συνεχείς και έντονους σπασμούς.

Χορήγηση ατροπίνης

Η ατροπίνη είναι το αντίδοτο που δρα κατά των οργανοφωσφωρικών. Έχει αντιχολινεργικές ιδιότητες και στη φύση απαντάται σε διάφορα φυτά όπως η μπελαντόνα και ο μανδραγόρας. Χορηγείται υποδόρια (κάτω από το δέρμα), ενδομυϊκά ή ενδοφλέβια. Υπάρχουν διάφορα σκευάσματα στην αγορά. Φροντίστε να συμβουλευτείτε τον κτηνίατρο που παρακολουθεί τον σκύλο σας, ώστε να σας δώσει ακριβείς οδηγίες για τον τρόπο χορήγησης και τη δόση. Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε, είναι ότι ΚΑΙ η ατροπίνη είναι δηλητήριο αλλά στην περίπτωση της φόλας, η ατροπίνη χρησιμοποιείται ως αντίδοτο στα οργανοφωσφορικά, γιατί προκαλεί τα ακριβώς αντίθετα συμπτώματα. Επιδρά στο νευρικό σύστημα και επηρεάζει ταυτόχρονα ΟΛΑ τα όργανα και τα συστήματα του οργανισμού. Αποτέλεσμα χορήγησης ατροπίνης: επιταχύνει την ένταση και τον ρυθμό της καρδιακής λειτουργίας (ταχύπνοια, γρήγοροι παλμοί), αυξάνει την πίεση του αίματος, μειώνει τις εκκρίσεις (ξηροστομία), επηρεάζει τη λειτουργία του στομάχου και των εντέρων, της μήτρας και της ουροδόχου κύστης.

Όταν ο κτηνίατρος έρχεται αντιμέτωπος με έναν σκύλο δηλητηριασμένο με φόλα, ΔΕΝ γνωρίζει το όνομα του συγκεκριμένου οργανοφωσφορικού την ποσότητα του δηλητηρίου που έφαγε ο σκύλος και πόσο ακριβώς δηλητήριο έχει περάσει στο αίμα του σκύλου. Γιαυτό τον λόγο, ο κτηνίατρος χορηγεί μικρές ποσότητες ατροπίνης, περιμένει και αν χρειαστεί χορηγεί εκ νέου μέχρι να πάψουν τα συμπτώματα (η διαδικασία αυτή ονομάζεται «τιτλοποίηση»).

Αν παρατηρήσετε τα προαναφερθέντα συμπτώματα και δεν έχετε χρόνο ή πρόσβαση σε κτηνίατρο, χορηγήστε μόνοι σας την Ατροπίνη.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΕΣ

Ατροπίνη: 1 ml = 1 αμπούλα ανά 10 κιλά βάρους του σκύλου. Κάνετε ένεση στον μυ ή στο σβέρκο. Μετά από 10 λεπτά θα πρέπει να μειωθούν τα συμπτώματα. Αν, όμως, παραμένουν, επαναλαμβάνετε την ίδια δόση. ΠΡΟΣΟΧΗ: αν οι κόρες των ματιών έχουν διασταλεί, μη χορηγείτε άλλη δόση.

Υπενθυμίζουμε ότι η ατροπίνη αυξάνει τον αριθμό των σφύξεων.

Filtalon: 0,2 ml (αντιστοιχούν σε 1/10 του περιεχομένου της αμπούλας) ανά 10 κιλά σωματικού βάρους του σκύλου. Κάνετε υποδόρια ένεση. Για την ακριβή δοσολογία να έχετε μαζί σας μια σύριγγα του 1 ml. ΠΡΟΣΟΧΗ: χορηγείται άπαξ ανεξαρτήτως αποτελέσματος.

ΦΟΛΑ ΜΕ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ

Τα αντιπηκτικά είναι χημικές ενώσεις που ονομάζονται κουμαρίνες. Συνηθέστερη είναι η βαρφαρίνη. Αυτές οι αντιπηκτικές ουσίες χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά για την αντιμετώπιση θρόμβων στους ανθρώπους και προληπτικά σε άτομα με τάση για εγκεφαλικό και έμφραγμα. Οι κουμαρίνες χρησιμοποιούνται και ως ποντικοκτόνα και με αυτή τη χρήση κυκλοφορούν ελεύθερα στην αγορά.

Κάποιες φορές, ο σκύλος δεν θα παρουσιάσει συμπτώματα για 2 – 3 μέρες. Η συμπτωματολογία περιλαμβάνει κόκκινες, μοβ ή σκούρες μπλε κηλίδες στο σώμα ή στα ούλα, ενδεικτικές εσωτερικής αιμορραγίας. Τα ούλα εμφανίζονται πολύ αναιμικά. Η Βαρφαρίνη καταστρέφει τον μηχανισμό πήξεως του αίματος και έτσι το ζώο μπορεί να αιμορραγεί εσωτερικά αλλά και εξωτερικά: από τη μύτη, το στόμα και τα γεννητικά όργανα.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Το αντίδοτο στις αντιπηκτικές φόλες είναι το Κονάκιον (Βιταμίνη Κ), το οποίο συμβάλλει στην πήξη του αίματος.

ΦΟΛΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ

Οι φόλες μηχανικού τραύματος είναι τροφές που περιέχουν αιχμηρά αντικείμενα, όπως τριμμένο γυαλί. Αν τα τρίμματα του γυαλιού είναι αρκετά ψιλοκομμένα, τότε τα συμπτώματα θα εμφανιστούν κατά την πέψη, δηλαδή εντός μισής - μίας ώρας. Αν μεταφερθεί το ζώο στον κτηνίατρο ίσως γίνουν προσπάθειες για να καθαριστεί το στομάχι και το έντερό του. Αλλά συνήθως το θύμα πεθαίνει από εκτεταμένα εσωτερικά τραύματα. Επειδή συνήθως δεν έχει καλό τέλος ένα τέτοιο περιστατικό, θεωρείται η πιο επικίνδυνη φόλα. 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ:

Το δηλητηριασμένο ζώο είναι πανικοβλημένο και υποφέρει. Αν έχει δηλητηριαστεί από εντομοκτόνα ή αν έχει φάει φόλα με τριμμένο γυαλί, τότε το φως και ο θόρυβος θα το ενοχλούν. Φροντίστε κατά τη μεταφορά του σε κτηνίατρο να το έχετε σκεπασμένο και σε ήσυχο περιβάλλον (πχ. μέσα στο αυτοκίνητο με κλειστά τζάμια για να μην ακούει τον θόρυβο του δρόμου).

_____________________________________

Για τις φόλες είχα σκοπό να γράψω λόγω Άνοιξης. Τουλάχιστον εμείς τα σκυλιά μας έχουμε ελπίδα να τα σώσουμε από τους δολοφόνους. Τα άγρια ζώα όμως είναι απροστάτευτα, πεθαίνουν μόνα κι αβοήθητα σαν τιν αλεπουδίτσα που, ποιος ξέρει με ποια δικαιολογία στο άρρωστο μυαλό του, κάποιος μπήκε στο δάσος, στο περιβάλλον της και τη φόλιασε.

Φρέσκια η εικόνα, χθεσινή, από το αγαπημένο blog  eyrytixn του Ευρυτάνα Ιχνηλάτη .

___________________________________________

Πηγές

kynigetikes.selides και .cavalierking.gr

Ζώα ― Νόμοι, Δικαιώματα, πρώτες βοήθειες