Συνάντησα την ηθοποιό Παρθενόπη Μπουζούρη, τον Δεκαπενταύγουστο, σε μια άδεια Αθήνα, σε ένα διάλειμμα από τις διακοπές της. ''Πόσο ύψος έχεις;'' τη ρώτησα σαν την είδα να καταφτάνει ψηλή και εντυπωσιακή, μία επιβλητική σχεδόν φιγούρα. Κι αφού μου διευκρίνισε πως είναι άλλο το ύψος και άλλο το ανάστημα, παραγγείλαμε ένα παγωμένο καφέ και βρεθήκαμε να μιλάμε για ένα σωρό διαφορετικά θέματα που άπτονται - όπως θα διαπιστώσετε - της ευρύτερης φιλοσοφίας της περί ζωής και Τέχνης.
Παρθενόπη, σε συναντώ ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου. Φέρεις και ένα άλλο όνομα της Παναγίας. Αν εμφανιζόταν ένας νέος Τζεφιρέλι και σου ζητούσε να υποδυθείς την Παναγία, ποιες θα ήταν οι ''πηγές'' σου;
Το όνομα αυτό ήταν της γιαγιάς μου, Πόντια, που πέθανε νεότατη και η μάνα μου ήθελε να την τιμήσει. Μόνο μια ξαδέρφη μου λέγεται Παρθενόπη που ζει στη Βραζιλία και δε μιλάει καθόλου ελληνικά. Εγώ πάλι ήθελα να με φωνάζουν με το βαφτιστικό μου όνομα και όχι με το υποκοριστικό. Ήταν ένα τεστ νοημοσύνης. Αν δηλαδή έβλεπα κάποιον να χαμογελάει με το καλημέρα, καταλάβαινα και πως δεν είχα καμία σχέση μαζί του. Στο ερώτημα σου, τώρα, θα το έκανα με μεγάλη χαρά. Σε όλες τις σχολικές παραστάσεις το ρόλο της Παναγίας μού έδιναν. Θεωρώ ότι ωραιότερο έχει γυριστεί για την Παναγία, εκείνη τη σκηνή με τη Μπρούσκου στην τηλεόραση στον ''Δεκαπενταύγουστο'' του Γιάνναρη. Τη βλέπεις και ανατριχιάζεις!
Μια και αναφέρεις τον Γιάνναρη, έχεις παίξει σε δύο ταινίες του νομίζω.
Περάσματα ήταν, όχι ρόλοι, στον ''Δεκαπενταύγουστο'' και στον ''Όμηρο''. Σινεμά δεν έχω κάνει πολύ. Μόνο δύο μικρού μήκους ταινίες και έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην τελευταία ταινία της Αντουανέτας Αγγελίδη, αν τη γνωρίζεις.
Τη γνωρίζω και την εκτιμώ.
Πρόκειται για μία μοναδική και μοναχική καλλιτέχνιδα. ''Κλέφτης ή πραγματικότητα'' λεγόταν η ταινία της. Εύχομαι ολόψυχα να καταφέρει τώρα να πραγματοποιήσει την επόμενη ταινία της, όπως την ονειρεύεται εδώ και καιρό. Κάνει ένα ολόδικό της δοκιμιακό σινεμά η Αντουανέτα.
Με τη μικρή σου εμπειρία, λοιπόν, από το σινεμά και με τη μεγάλη σου από το θέατρο, ποιες είναι οι διαφορές στην ερμηνεία σου;
Δεν είναι το ίδιο, πέραν της προετοιμασίας και του research. Στο σινεμά νιώθεις σαν ο θεατής να έχει κολλήσει το πρόσωπο του σχεδόν στο δικό σου. Ένα γύρισμα, επίσης, σταματάει και ξαναπάει πολλές φορές. Ο θεατής σου είναι η κάμερα μέχρι να βγει η ταινία και να τη δουν όλοι απ' την ίδια οπτική γωνία.
Έχεις συμπληρώσει 25 χρόνια στο θέατρο. Να υποθέσω ότι γι' αυτό το λόγο είχες κατέβει στην Αθήνα από την Ξάνθη;
Κατέβηκα σπαστά, αφού η πρώτη μου κάθοδος για σπουδές ήταν στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Τελείωσα τη γεωπονική κι από κει μετά κατέβηκα στην Αθήνα.
Βρες μου έναν συσχετισμό γεωπονικής και θεάτρου.
Αν θες να βρεις, θα βρεις! Η τριβή με τις θετικές επιστήμες είναι ένα καταπληκτικό background για όλα. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τις θετικές επιστήμες, μαθαίνουν ένα τρόπο να μαθαίνουν. Η επιστήμη σε βάζει σε μία διαδικασία επαλήθευσης των πάντων δια των αισθήσεων. Τίποτα δεν είναι ότι φαίνεται. Υπάρχει μόνο το σωστό και το λάθος. Είμαι δύσπιστη!
Αγνωστικίστρια;
Αγαπημένος μου άγιος είναι ο Θωμάς, που τον θεωρώ κι έναν πρώτο επιστήμονα μέσω της χριστιανικής θρησκείας. Έβαλε το χέρι του κι είπε ''Κύριε, μπορώ να δω;'', θέλησε δηλαδή να αγγίξει και να πειστεί μέσω των δικών του αισθήσεων.
Κάτι βέβαια που ο χριστιανισμός δεν είδε με καλό μάτι κι έτσι έχουμε τον ''προδότη Ιούδα'' και τον ''άπιστο Θωμά''...
Φυσικά. Και κατά την προσωπική μου άποψη είναι υπερτιμημένη η λέξη πίστη.
Το θέατρο είναι μια πίστη;
Θρησκεία είναι το θέατρο! Με τους δικούς της ναούς, τον ασκητισμό της, τις Βίβλους της, τα βιβλία, τα κείμενα της και τους πιστούς της.
Κι είναι και πολλοί οι τελευταίοι.
Ου! Στη χριστιανική θρησκεία παίζεται κάθε Κυριακή το ίδιο έργο στα θέατρα που είναι κοντά στα σπίτια μας. Η ζωή του Χριστού λέγεται το έργο! Στα άλλα θέατρα, τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας, πάλι παίζεται ενός άλλου είδους αφήγηση.
Πρόκειται για ένα παραμύθι και στις δύο περιπτώσεις;
Το θέατρο είναι μύθοι που λένε την αλήθεια, ενώ η θρησκεία είναι μύθοι που απαιτούν να εκλαμβάνονται ως ιστορική αλήθεια. Το κλείσιμο του ματιού στο θέατρο είναι το ότι ''εμείς θα σας πούμε ένα ψέμα, αλλά εσείς θα φύγετε με την αλήθεια που υπάρχει μέσα στο ψέμα''.
Πότε είπες ότι ''εγώ εδώ είμαι κι αυτό θέλω να κάνω'';
Ψαχνόμουν πολύ, ήμουν σωματική, γυμναζόμουν, έκανα πολλά πράγματα. Κακά τα ψέματα, ολόκληρη η γενιά μου χρησιμοποίησε τις σπουδές της για να φύγει από την επαρχία. Για μένα η ζωή ξεκινούσε κάπου μετά τον Νέστο. Ήταν το όριο που από κει και κάτω άνοιγαν διάπλατα οι ορίζοντες. Όλα ήταν πιθανά το διάστημα τέλη '80 - αρχές '90 για την Ελλάδα και για τον κόσμο. Σκέψου ότι δεν είχαμε καν ίντερνετ τότε. Κατεβαίναμε με άγνοια κινδύνου, ανοιχτοί στα πάντα όμως.
Ποιοι ήταν οι κίνδυνοι που δεν είχατε επίγνωση τους;
Πολλοί άνθρωποι της δικής μου γενιάς στραπατσαρίστηκαν και καταστράφηκαν.
Από την αδυναμία να εκπληρώσουν το όνειρο τους;
Έτρεφαν αυταπάτες. Η δεκαετία του '90 ήταν η δεκαετία της αυταπάτης μιας χώρας, ενός ολόκληρου έθνους. Υπήρχαν τα φανταστικά ιδανικά και η φούσκα του life style.
Κι εσύ, ενθυμούμενη τον εαυτό σου, ήθελες να πας κόντρα;
Δεν είχα προλάβει να το σκεφτώ, απλά δεν έγινα μέρος αυτού. Πρώτα είχα γνωρίσει στη Θεσσαλονίκη τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη, ο οποίος με τη σειρά του μου γνώρισε την Άντζελα Μπρούσκου. Με είχε καλέσει η Άντζελα σε μια πρόβα τους με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου στην κατάληψη του Κτιρίου των Καλλιτεχνών. Τότε όλοι αυτοί ήταν μαζί και μάλιστα θυμάμαι ότι μετά είχαμε πάει κι από ένα πάρτι που έκανε ο Αλέξης Μπίστικας. Τη στιγμή που μπήκα στην πρόβα δε θα την ξεχάσω όσο ζω! Με το ''Τελευταίο τραγούδι'' του Στράους, είδα δύο άνθρωποι που κινούνταν πολύ αργά στη σκηνή. Ο ένας ήταν δέντρο! Εκεί ήταν που είπα ''Εδώ θέλω να μείνω''!
Σήμερα, με την απόσταση τόσων χρόνων, πως βλέπεις την πορεία σου;
Ήμουν επίμονη και σταθερή. Το '91 είχαμε ξεκινήσει πρόβες με την Άντζελα για τον ''Μισάνθρωπο'' χωρίς να έχω βγάλει κάποια σχολή. Με δική της παρότρυνση, το '92 έδωσα εξετάσεις στη Βεάκη και πέρασα. Το '94 πια, ενόσω φοιτούσα στο δεύτερο έτος, κάναμε την ομάδα μας, το Θέατρο Δωματίου, όπως λέγεται μέχρι σήμερα. Πρώτα όμως, ως βοηθός του Παπαϊωάννου για δυο χρόνια, έμαθα να βάφω σκηνικά και να μεταφέρω καλώδια. Μιλάμε για κατάληψη, όπου ο καθένας μπορούσε να μπει και να κάνει κομμάτια τον κόπο σου.
Σου είχε συμβεί κάτι τέτοιο;
Ναι, τό'χω ζήσει. Μια κοπέλα σε ψυχωτικό επεισόδιο όρμηξε μέσα μ' ένα σκεπάρνι και τα έκανε ρημαδιό. Ένα έπιπλο, μάλιστα, είχε καταλήξει στο κεφάλι της Μπρούσκου. Εντάξει, λίγο γκραν γκινιόλ φάση...
Η οποία όμως ''περνούσε'' στο πλαίσιο της ελευθεριότητας μίας κατάληψης.
Ισχύει με τη μόνη διαφορά ότι εμείς λειτουργούσαμε επαγγελματικά. Εκεί μέσα παίχτηκαν οι πρώτες παραστάσεις του Δημήτρη, οι δικές μας, του Γιάννη Κοντραφούρη, γεννήθηκαν δηλαδή πολύ καινούργια πράγματα. Το '95 κάναμε τις ''Δούλες'' του Ζενέ που για πρώτη φορά έγραψαν μουσική οι Στέρεο Νόβα! Πέραν της νοσταλγίας, για κάθε παράσταση μας έβγαινε η ψυχή για να γίνει. Την ίδια στιγμή - το λέω χωρίς να το κρίνω - κάποιοι συνάδελφοι γύριζαν το ένα σήριαλ πίσω απ' τ' άλλο, έβγαζαν λεφτά και μετά τα εξαργύρωναν και στο θέατρο.
Σε ένα άλλος είδος θεάτρου που εσένα ενδεχομένως δεν σε ενδιέφερε.
Επέλεξα να το κάνω αυτό. Δεν έκανα το Θέατρο Δωματίου γιατί δεν είχα δουλειά ή προτάσεις απ' το άλλο θέατρο. Έκανα το Θέατρο Δωματίου ακριβώς για να μην είμαι στο άλλο θέατρο.
Έτσι εντυπωσιακή που σε βλέπω και με τα βορειοευρωπαϊκά χαρακτηριστικά σου, σκέφτομαι ότι θα είχες πέραση στο λεγόμενο εμπορικό θέατρο.
Καταρχάς εγώ δεν ξεχωρίζω το θέατρο σε εμπορικό και ποιοτικό.
Ε πώς, είναι άλλο η Μαντάμ Σουσού και άλλο η Έντα Γκάμπλερ.
Εμένα μια ζωή με ενδιέφερε το πως θα μιλήσω μέσω της τέχνης. Αν φτιάξαμε ομάδα με τη Μπρούσκου ήταν επειδή αναζητούσαμε μια νέα γλώσσα για τα πράγματα, δεν μας ενδιέφερε η τρέχουσα γλώσσα. Δε μπορώ, λοιπόν, να κατηγορήσω ή να σνομπάρω το εμπορικό θέατρο, εφόσον βλέπω συναδέλφους μου να κάνουν κι εκεί εξόχως τη δουλειά τους. Σέβομαι τον καθένα καλλιτέχνη και τις επιλογές του.
Έχεις όμως την ελευθερία να κρίνεις τον καθένα και εκ του αποτελέσματος.
Σαφώς! Υπάρχουν πράγματα που μ' αφορούν και πράγματα που δεν μ' αφορούν.
Από το ''Blasted'' της Σάρα Κέιν μέχρι την ''Έντα Γκάμπλερ'', νιώθεις ότι συνδιαλέγεσαι με προσωπικά σου θέματα κάθε φορά;
Από τον εαυτό μας και από την εμπειρία μας αντλούμε πάντα πράγματα. Πολλά από τα βιώματα μας έχουν ήδη αποτυπωθεί στο ''σκληρό δίσκο'' μας ως σωματοποιημένα συμπτώματα. Ποτέ όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιείς εν θερμώ τα υλικά σου παρά μόνο όταν έχουν ψυχράνει.
Εξήγησε το μου λίγο καλύτερα αυτό.
Το νευρικό μας σύστημα αντέχει ένα συγκεκριμένο φορτίο. Δεν θα χρησιμοποιήσεις υλικό απ' αυτό που σε πονάει. Έχεις την τεχνική και την εμπειρία να παρουσιάζεις τα πράγματα επί σκηνής χωρίς να σε πονάνε.
Μια μορφή ψυχοθεραπείας, θες να πεις.
Το αντίθετο! Καθόλου ψυχοθεραπεία! Στην ψυχοθεραπεία αφηγείσαι για να γίνεις καλά. Στο θέατρο αφηγείσαι αφού έχεις γίνει καλά.
Δεν την έχουν όλοι οι συνάδελφοι σου αυτή την αυτογνωσία.
Αμ δεν λύνονται έτσι τα θέματα τους! Πάνω στη σκηνή πρέπει να πασχίσεις για να αφορά τους άλλους αυτό που κάνεις. Να μετακινήσεις το θεατή εκεί που εσύ έχεις πρόθεση να τον μετακινήσεις. Θα σου πω τη μαγική λέξη που λέω στους μαθητές μου: ''Πάλι, κάν'το πάλι''. Πόσο ψυχοθεραπεία μπορεί νά'ναι κάτι που κάνεις πέντε βράδια τη βδομάδα; Εδώ είσαι ένας καλλιτέχνης, όπως ένας μουσικός παίζει κάθε βράδυ την ίδια παρτιτούρα. Πρέπει να είσαι πρωτίστως το όργανο καθ'αυτό και μετά ο εκτελεστής του. Πρόκειται για μία δυσκολότατη τέχνη.
Εκτός της Μπρούσκου, υπάρχουν παραστάσεις που δεν έχεις περάσει καλά;
Ναι, υπάρχουν.
Και τι κάνεις εκεί;
Τη δουλειά μου.
Υπομονή δηλαδή;
Αποστασιοποιούμαι και έχω στα χέρια τη βαλίτσα με τα υλικά μου, προσπαθώντας να υπηρετήσω όσο γίνεται καλύτερα το όραμα του σκηνοθέτη. Αλήθεια είναι όμως πως, επειδή αγαπώ πολύ τη σκηνή, πάντα θα βρω πράγματα για να μου δώσουν χαρά, ακόμη κι αν παίζω τον πιο τραγικό και οδυνηρό ρόλο.
Σε είχα δει πέρσι στα ''Οργισμένα νιάτα'' που κάνατε με την Κίρκη Καραλή και σε θυμάμαι ως μία ''ανεβαστική'' παρουσία μέσα στο έργο.
Με την Κίρκη λέγαμε καιρό να συνεργαστούμε και μας έκατσε σ' αυτό. Ήταν μια χαρούμενη συνάντηση, καθώς μου είναι ιδιαίτερα αγαπητή η Κίρκη. Η ομάδα όλη είχε πολλή πλάκα, όλοι τους καλά παιδιά και καλοί ηθοποιοί. Το έργο ήταν λίγο ξεπερασμένο, αλλά εμείς βρήκαμε κάτι να το κάνουμε.
Είναι κλασικούρα τα ''Οργισμένα νιάτα'';
Όχι, κλασικούρα με την έννοια του κλασικού είναι αυτό που μπορεί να σταθεί και στο σήμερα. Η Κίρκη προσπάθησε πολύ να το ''φέρει'', αλλά το έργο ως κείμενο και ως λόγος ήταν ξεπερασμένο κατά τη γνώμη μου.
Η Άντζελα Μπρούσκου είναι μία σημαντική σκηνοθέτις, μέντορας και δασκάλα σου. Θα ήθελα εσύ να μου πεις τα στοιχεία που την κάνουν ξεχωριστή.
Η Άντζελα κι εγώ είμαστε πια το Θέατρο Δωματίου, ένας κρίκος αδιάσπαστος, στον οποίο μπαίνουν κι άλλοι συνεργάτες, μόνιμα σχεδόν: Η Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου, ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, η Αμαλία Μουτούση, η Όλια Λαζαρίδου - άνθρωποι που έρχονται και παρέρχονται. Επίσης η Nalyssa Green που δεν είναι απλή μουσικός, αλλά και performer, στέκεται κανονικά στη σκηνή. Πιστεύω ότι η Μπρούσκου είναι ξεχωριστή γιατί είναι συναισθηματικά ιδιοφυής!
Η διαφορά μεταξύ συναισθηματικής και εγκεφαλικής ιδιοφυΐας;
Εννοώ ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο με πάρα πολύ υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη. Η Άντζελα μπαίνει πάρα πολύ εύκολα στη θέση του άλλου και μπορεί να νιώσει ότι νιώθει ο άλλος! Μεγάλη σημασία έχει βέβαια, πρωτίστως ως καλλιτέχνιδα εικαστικός, πως το αποτυπώνει όλο αυτό στο έργο της.
Προσδοκάς έναν κόσμο περισσότερο συναισθηματικό;
Προσδοκώ έναν κόσμο που οι άνθρωποι θα έχουν μεγαλύτερη συμπόνια μέσα τους. Συναισθηματικοί είναι, τι να το κάνω; Για την πάρτη τους μόνο;
Μίλησε μου τότε για τα κοινωνικά αντανακλαστικά σου.
Αν ήταν άνθρωπος η Ελλάδα, θα ήταν κομπλεξικός! Ένας άνθρωπος με πολλά συμπλέγματα κατωτερότητας, περιχαρακωμένος και κλειστός γύρω από το άτομο του. Ένας άνθρωπος φοβικός που προσπαθεί να περισώσει ότι μπορεί, γιατί φοβάται ότι δεν θα τα καταφέρει. Το ίδιο κάνει αυτή τη στιγμή ολόκληρη η χώρα, περιχαρακωμένη πίσω από τον εθνικισμό. Και ο εθνικισμός σε μεγάλη κλίμακα είναι ο ατομικισμός, ο εγκλεισμός μέσα σε μία επική αφήγηση. Να νομίζεις ότι είσαι κάτι σπουδαίο ενώ δεν είσαι!
Μπορείς να καταλάβεις έναν καλλιτέχνη που θέλει να εγκαταλείψει τη χώρα;
Πολύ καλά! Κι όχι μόνο καλλιτέχνη, αλλά και επιστήμονα! Μέχρι και τον 20ο αι. οι πόλεμοι γίνονταν για τα εδάφη και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές. Ήταν επικερδές: Πήγαινες σε μια άλλη χώρα, την κατακτούσες, έπαιρνες τη γη της, έστηνες αποικίες. Τώρα δεν έχεις λόγο να επεκταθείς, τα μυαλά σού χρειάζονται. Το κεφάλαιο είναι οι μορφωμένοι άνθρωποι. Ακριβώς αυτό συμβαίνει τώρα, όλη η γνώση διαρρέει στο εξωτερικό. Αυτή είναι η φτώχεια μας!
Και τι θα κάνουμε;
Ειλικρινά δεν ξέρω (γέλια). Αν ήμουν νεότερη μπορεί κι εγώ να έφευγα, αν και θα το κάνω με την πρώτη επαγγελματική ευκαιρία. Ιδανικά θα ήθελα η δουλειά μας με τη Μπρούσκου να μπορεί να περιοδεύει έξω.
Πως και δεν το έχετε καταφέρει; Εδώ υπάρχουν ερασιτεχνικές ομάδες που πάνε έξω.
Δεν είναι τόσο απλό. Εγώ είμαι καλλιτέχνης. Το πώς θα γίνει μία τουρνέ είναι μία πολύ συγκεκριμένη δουλειά, την οποία δεν ξέρω να την κάνω. Δυστυχώς ακόμη δεν έχουμε βρει τον άνθρωπο που να μπορέσει να την κάνει. Επίσης, δεν υπάρχει η αντίστοιχη κρατική υποδομή. Θα έπρεπε η χώρα να έχει φτιάξει το δικό της δίκτυο με παραστάσεις που θα γυρνάνε επισήμως μέσα και έξω απ' αυτήν.
Συμμετείχες στο Φεστιβάλ Αθηνών, στο φετινό, στο περσινό κλπ. Μίλησε μου για την εμπειρία σου.
Θεωρώ ότι έχουμε ένα Φεστιβάλ Αθηνών που χωρίζεται προ Λούκου και μετά Λούκου. Έχουμε δύο πολύ συγκεκριμένες καταστάσεις. Πρώτα είχαμε μόνο Επίδαυρο και Ηρώδειο μέσω συγκεκριμένων ατζέντηδων. Ήρθε ο Λούκος κι έστειλε τους ατζέντηδες στα σπίτια τους! Ανοίχτηκαν χώροι άλλοι και μυαλά, αλλάξανε νοοτροπίες με τον Γιώργο Λούκο. Ήταν ένας άνθρωπος με ιδρυτική και όχι ιδρυματική διάθεση και, όπως θα ξέρεις, δεν είναι καλλιτέχνης, αλλά πολιτιστικός διπλωμάτης. Ζούσε το μισό χρόνο στο εξωτερικό, άρα δεν είχε κανενός είδους διαφθορά. Αναδιαμόρφωσε έναν καλλιτεχνικό θεσμό που ήταν μπλοκαρισμένος. Εξ αιτίας του αρχίσαμε να βλέπουμε στην Επίδαυρο Μαρμαρινό, Μπρούσκου κι ένα σωρό άλλους που δεν θα τους βλέπαμε ποτέ! Τώρα για τον Θεοδωρόπουλο δεν έχω άποψη, προσπαθεί να υπηρετήσει το δικό του όραμα, παίρνοντας όμως έναν θεσμό έτοιμο και στημένο. Όπως θα έπρεπε να είναι και το ελληνικό κράτος, γιατί το δύσκολο είναι να φτιαχτεί ο μηχανισμός.
Είχες πρωτοστατήσει στις αντιδράσεις για τον ερχομό του Φαμπρ στη διεύθυνση του Φεστιβάλ
Φυσικά. Ο Φαμπρ ήρθε και έστησε ένα πρόγραμμα, απ' το οποίο έλειπαν οι Έλληνες. Είχε φέρει την ομάδα του μαζί με όλες τις βελγικές παραστάσεις χορού και θεάτρου και έλειπαν οι Έλληνες. Αυτό το καταλάβαμε ή χρειάζεται να πω και τίποτα άλλο;
Να και μια φάση στην κουβέντα που προτάσσεις το εθνικό σου φρόνημα.
Μα λέγεται Ελληνικό Φεστιβάλ! Καθόλου εθνικά δεν το βλέπω, αλλά πρόκειται για το πιο μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού στη χώρα μας. Γίνεται για να μπορούν πρωτίστως να ''ομιλούν'' οι Έλληνες δημιουργοί.
Υπάρχουν, λες, μύθοι στην Ελλάδα του 2018;
Όχι.
Άσχημο δεν ακούγεται;
Όχι, γιατί η αφήγηση άλλαξε μαζί με τις εποχές. Υπήρχαν μύθοι στην τέχνη, στην πολιτική, γιατί οι άνθρωποι είχαν ανάγκη να κατασκευάζουν μύθους.
Ενώ σήμερα δεν έχουν την ίδια ανάγκη;
Μπορεί να έχουν την ανάγκη προτύπων, όχι όμως της παραμυθίας.
Επιμένω πως αυτή η ανάγκη είναι πιο επιτακτική στην εποχή που ζούμε.
Ας δούμε τι μπορεί να κάνει ο καθένας στη ζωή του, τη μικρούλα και την ασήμαντη. Εγώ διδάσκω σε δύο σχολές αυτή τη στιγμή, στου Εθνικού και στου ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας. Προσπαθώ να είμαι το παράδειγμα για τα παιδιά, αυτό που τους δείχνω με τη στάση μου και τη δουλειά μου να είναι περισσότερο απ' αυτό που τους λέω με λόγια στα μαθήματα. Προσπαθώ δηλαδή να είμαι το ίδιο το μάθημα. Δεν έχουμε ανάγκη, λοιπόν, από μύθους. Έχουμε ανάγκη απ' το να ανακαλύψουμε και να παράξουμε την όσο το δυνατόν καλύτερη πλευρά του εαυτού μας.
Στη ''μικρούλα και ασήμαντη ζωή'' του καθενός, χωράει η υστεροφημία;
Εξαρτάται από το πόσο ελαφριά ή βαριά αφήνεις το αποτύπωμα σου στον κόσμο αυτό. Τη θες, μα δε μπορείς να την ελέγξεις την υστεροφημία. Η τέχνη ευτυχώς ή δυστυχώς δεν αφήνει τίποτα πίσω της. Το θέατρο υφίσταται απ' την ώρα που θα ξεκινήσει και θα τελειώσει μία παράσταση. Η τέχνη είναι μία σπουδή στη θνητότητα.
Μπορεί κάποιος όμως να σε έχει δει κάποτε στη σκηνή και να σε μνημονεύει για χρόνια.
Ναι, μπορεί και να τού'χεις αλλάξει τη ζωή. Και πάλι όμως δεν αποτυπώνεται αυτό, όπως η μουσική ή η ζωγραφική. Μιλάμε για μία και μοναδική βραδιά στο θέατρο.
Σε συναντώ εν μέσω ενός δύσκολου καλοκαιριού. Τι κάνεις αυτόν τον καιρό;
Ξεκουράζομαι μετά από έναν μαραθώνιο, που δεν θα ήθελα να τον ξανακάνω. Το έκανα, ok, αλλά έρχεται η περίοδος που το σώμα σου στα ''σκάει''. Το σώμα σου έχει συγκεκριμένη αντοχή και ανοχή στα πράγματα. Πολύ σωστά κόλλαγαν παλιά στους ηθοποιούς βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα.
Κάποτε ένας μεγάλος σκηνοθέτης πίεσε μία ηθοποιό του σε μια δύσκολη σκηνή. ''Δεν μπορώ, κύριε τάδε, να το κάνω'' του είπε. ''Άκουσε'' της απάντησε, ''κάνεις το πιο αναξιοπρεπές επάγγελμα. Αν θες νά'σαι ηθοποιός, θα το κάνεις''! Εσύ τι θά'λεγες στον σκηνοθέτη αυτό;
Θα του έλεγα ''Αν με κάνεις εσύ να νιώθω αναξιοπρεπής, δεν θα το κάνω! Αν σου είναι αναγκαίο, να το κάνω, αλλά νά'ναι και για μένα αναγκαίο''! Το επάγγελμα μας, έχετε υπ' όψιν, αγγίζει το φάσμα της πορνείας μέχρι αυτό της αγιότητας. Είναι τεράστιο το άλμα! Στο Βυζάντιο, ηθοποιός και πόρνη ήταν το ίδιο. Ο ηθοποιός ερεθίζει τους δακρυγόνους αδένες, ενώ μια πόρνη τους ''από κάτω'' αδένες. Κι ο ένας κι ο άλλος κάτι ''πουλάνε''. Ο ηθοποιός μπορεί να έχει κύρος και φήμη, ενώ η πόρνη να βρίσκεται στον απόπατο της κοινωνίας.
Ωραία τα λες, Παρθενόπη. Ας κλείσουμε συμβατικά με τα μελλοντικά σου πλάνα.
