Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2012

Για τη δική μου Ελιά και για τους ελαιώνες των αιώνων





Σήμερα με τον καλό καιρό μαζέψαμε τις ελιές  μας. Στις χειμωνιάτικες ζέστες απολαμβάνω το μάζεμα πλάι στους ανθισμένους ναρκίσσους ('αβιόλες' στα Μυκονιάτικα, στα οποία αβιόλες λέγονται κι οι πασχαλινές βιολέτες).

 Ένα δέντρο έχουμε που βγάζει τις μικροσκοπικές ελιές που πρωτοείδα στο Αιγαίο και ως μεζέ της τσικουδιάς στην Κρήτη. Δεν τις μαζεύω πολύ προσεκτικά, πολλές χάνονται, γίνονται λίπασμα ή τροφή των πουλιών που φιλοξενούμε μόνιμα στον κήπο. Κι όμως, παρά τη φύρα των άσχετων παιδιών της πόλης που δεν έχουν μάθει στην οικονομία, οι ελιές που φτιάχνουμε κάθε χρόνο κρατούν για μάς και για αμέτρητα δώρα σε φιλικά τραπέζια.
Αέναοι ρυθμοί αυτοί της γης που επαναλαμβάνουμε κρατώντας επαφή με τους αιώνες. Και φέρνει θλίψη να τους σπάμε.

Τι έχουν πάθει οι άνθρωποι και καταστρέφουν την κληρονομιά μας; Έτυχε  μήπως να συναντήσετε κι εσείς το νέο ρεύμα γερο-Κρητικών που ξεριζώνουν ελιές για να βάλουν αλόη; Ναι, αλόη: Αυτοφυές κακτοειδές που δε θέλει κόπο και ―λένε― θα τους δίνει €40.000 το χρόνο. Δεν πάει ο νους τους όμως πως δεν τρώγεται και θα τα δίνει όχι το ίδιο μα συγκεκριμένη βιομηχανία που μόλις βρει φθηνότερα θα τους αφήσει με την αλόη τους σε γυμνές αναβαθμίδες που δε θα συγκρατούν ούτε το χώμα από τη βροχή.
     Πριν λίγα χρόνια, δεν το ξέρουν, αντίστοιχη μανία παρατηρήθηκε στη Σικελία. Δεν ήταν η βιομηχανία αλλοο-ούχων εκεί αλλά πλούσιοι του Μπέβερλυ Χιλς που αγόραζαν γέρικες ελιές για τους κήπους τους. Κι αποδεκάτισαν αρχαίους ελαιώνες που σήμερα είναι ξερά οικόπεδα.


   Το προσπαθώ πολύ να μην πέσω στη συνομωσιολογία. Βλέπω όμως να μοιράζονται καρποί δίχως σπόρο ενώ την ίδια ώρα ξεριζώνονται οι παλιές ελιές κι οι αμπελώνες και νιώθω πως κάτι στραβό συμβαίνει.

Δεν το περίμενα πως θα χρειαζόταν ποτέ μου να το εξηγώ ότι η Ελιά, 'του ήλιου η θυγατέρα' κατά τον Παλαμά, είναι η ευλογία της Μεσογείου που έσωσε τους ανθρώπους από λιμούς πολέμων και δυσβάστακτες φορολογίες τυράννων. 
Δεν πίστευα πως θα χρειαζόταν ποτέ να υπενθυμίσω πως μιά Ελιά και μιά Λεμονιά ισοδυναμούν με βάσεις επιβίωσης και πως συμβολικά ή πρακτικά όποιος ξεριζώνει ελιά ξεριζώνει τη ρίζα, δηλαδή το μέλλον του.


_________________________
εικόνες 
Aπό τον κήπο μου, σήμερα.
Νύχτωσε και δεν έχω βγάλει την Αλόη που όπως όλοι οι ελληνικοί κήποι έχει κι ο δικός μας. Τη χρησιμοποιώ πολύ για τσιμπήματα κι εγκαύματα και ―δε θα σας πω λεπτομέρειες αλλά είναι δοκιμασμένα θαυματουργή για ουλές μετά από εγχείριση. Θαυματουργή ναι, αλλά όχι και σημαντικότερη της Ελιάς ή του αμπελιού όμως. 
Κάτω: σχέδια του Πικάσο με κλαδί ελιάς και περιστέρι. Σας Ισπανός της είχε μεγάλη αδυναμία και χρησιμοποίησε πολύ το συμβολισμό με την αγαπημένη του paloma blanca.
___________




Λίγα από τα πολλά:

Υπολείμματα λαδιού ελιάς βρέθηκαν στο σπήλαιο Γερανίου (Ρέθυμνο), ηλικίας 6000 ετών.

 Οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν ευρέως το λάδι ελιάς.

 Αγλαόκαρπος, χλοερά τηλεθόωσα και τανύφυλλος χαρακτηρίζεται η Ελιά από τον Όμηρο και λέγεται 'Ιερή', εκείνη που στη ρίζα της κάθισε ο Οδυσσέας με την Αθηνά.
Η ελαιοστεφής θεά φυτεύει ελιά στην Ακρόπολη και σηματοδοτεί ένα νέο στάδιο πολιτισμού που μετατρέπει τον άνθρωπο από τροφοσυλλέκτη σε γεωργό με μόνιμη εγκατάσταση και ενασχόληση με την καλλιέργεια.
Στην Ακαδημία ήταν οι 12 ιερές ελιές αι μορίαι και ο ιερός ελαιώνας από τον οποίο προερχόταν το λάδι που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές των Παναθηναίων. 


Με κλαδί ελιάς ήταν στεφανωμένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Ολυμπίου Διός του Φειδία.
Με τις αποικίες τους οι Αρχαίοι Έλληνες μετέδωσαν  την καλλιέργεια της ελιάς στην υπόλοιπη Μεσόγειο μέχρι την Ιβηρική. 
Τις ελιές των Αθηναίων κατέστρεψαν οι Σπαρτιάτες στον Πελοποννησιακό πόλεμο. 
"Φωτιά και  τσεκούρι" στους ελαιώνες διέταξε κι ο Ιμπραήμ για να καταπνίξει την ελληνική επανάσταση.


'Καλλιστέφανος' η ελιά των Ολυμπιονικών.
Κλαδί ελιάς ως σύμβολο ειρήνης, Λάδι και στα μυστήρια της Εκκλησίας.


«…….Σαν γαληνός αστερισμός από σπίτι ο λυχνοστάτης  και το τραπέζι με λινών ευωδιαστών εστρώθη,
επάνω του χλωρός κρασί  και απάνω του η κερήθρα

Κι η ελιά γλυκιά στα στόματα καθώς το φως στα μάτια…»
 (Άγγελος Σικελιανός)
κι ακόμα Ρίτσος, Λορέντζος Μαβίλης, Ελύτης, Πρεβελάκης, Μυριβίλης και όποιος έζησε και αγάπησε στη Μεσόγειο.
Αιωνόβιες τις λέμε αλλά μιά ελιά μπορεί να ζήσει και 1.500 χρόνια.


___________________


9 σχόλια:

  1. !!!
    Το χωριό μου είναι ο Αχλαδόκαμπος.
    Εχω μαζέψει ελιές μία-μία χειμωνιάτικα στο κάμπο και στα κατσάβραχα και το λαδικό είναι το βασικό μου καθημερινά στο τραπέζι,για να μην σου πω οτι μου αρέσει να κολυμπάω στο λάδι τρώγοντας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ετσι! Ελιά η ευλογημένη! Η ποικιλία είναι Κορωνέικη, βγάζει το καλύτερο λάδι. Αργά τις μαζέψατε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εγώ προσωπικά καλλιεργώ τις ποικιλίες τσουνάτη και λιανολιά στα Χανιά, φέτος δεν είχαμε παραγωγή καλή, του χρόνου σίγουρα θα είναι αυξημένη.
    Επίσης έχουν διακηρυχθεί ως μνημεία της φύσης 9 υπεραινόβια ελαιόδεντρα σε όλη την Κρήτη από το ΤΕΙ Κρήτης και καλό θα ήταν να εξαπλωθεί αυτή η προσπάθεια παντού.
    Όποιος έχει ελιές και τις ξερριζώνει για ένα εφήμερο κέρδος είναι τυφλός, μπορεί η ελαιοσυλλογή να είναι κάπως κουραστική και η γενικότερη φροντίδα απαιτητική, όμως έχεις δικό σου λάδι και δεν αγοράζεις τα βρωμόλαδα των βιομηχανιών.
    Άλλωστε το λάδι έχει χαρακτηριστεί ως ο ελληνικός χρυσός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Συμφωνω μαζι σου Δαφνη!!!με την ευκαιρια καλη χρονια! (απο εδω καθως αποτοξινωνομαι λιγο καιρο απο το φεις)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. habilis & για μένα τίποτε πιο νόστιμο.
    ellinida ναι, έλειπα & όπως είπα δεν έχω (ακόμα) το φειδωλό σεβασμό του αγρότη―μα πού θα μου πάει.. Προς το παρόν προσφέρω στα πουλιά όσο & σε φίλους,
    Ιάκωβε θα ήθελα να έβλεπα φωτογραφίες τους. Χθες άκουσα μιά παροιμία: Βάλε ελιά για τα παιδιά σου και μηλιά για τη χαρά σου.
    Γιάννη ναι, χάθηκες. Ελπίζω να είσαι καλά & να πήρες τις ευχές μου που με την ευκαιρία σου ξαναδίνω από καρδιάς: Πολλές χαρές με αναρτήσεις κι εκδιαφέρουσες κουβέντες!
    Καί, σε όλους μας Καλές σοδιές! Εμείς τουλάχιστον δε χάσαμε τα μυαλά μας μπροστά σε εφήμερα κέρδη..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Να ευχηθώ καλή χρονιά με υγεία, αγάπη και ευκολία στα δύσκολα φίλη μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Απίστευτο να ξεριζώνουν τις ελιές. Πώς όταν έχεις ζήσει ένα δέντρο, ειδικά σαν αυτό, που τις περισσότερες φορές υπάρχει και πριν από εσένα εκεί, μπορείς να το ξεριζώσεις;
    Έχω φυτέψει δύο και προσπαθώ με νύχια και με δόντια να τις κάνω να μεγαλώσουν που τις ταλαιπωρεί ο αέρας.. η αλόη δεν καταλαβαίνει τίποτα. Ας τις φύτευαν στα βράχια θα έβγαινε.
    Εκτός των άλλων, όλοι καταλάβαμε πια πως εδώ που φτάσαμε μας οδήγησαν και αυτές οι τακτικές. Την αυτάρκειά μας πρέπει να ξαναβρούμε όχι να χάσουμε και ότι μας έχει μείνει..

    Καλό ξημέρωμα Δάφνη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. κι εδώ, στο Πήλιο, ξεπάτωσαν τα φιρίκια, τα μικρά μηλαράκια που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού.
    κέρδος γαρ.
    είναι μεγάλη πολυτέλεια να είναι κανείς αυτάρκης και τα δώρα της φύσης πρέπει πολύ προσεκτικά να τα φροντίζουμε και να σκεφτόμαστε δυο φορές τί είναι χρήσιμο και τί όχι.
    εξάλλου έχουμε απέναντι σε κάποια πράγματα και μια ιστορική ευθύνη...
    ελιές πατσαστές γκουρμέ γευσούλες!
    καλημέρα Δάφνη Δάφνη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ευχαριστώ τη μπλογκεροαγάπητη Αχτίδα για την επίσκεψη.
    Margo θα αντέξουν και θα τις χαρείς. Όσο για αλόη ποιός δεν έχει; Κι όχι πως δεν είναι χρήσιμη για ουλές κι εγκαύματα μα αν πεινάς αυτά δεν πολυμετράνε. Μα πού μυαλό!
    Summertime γράψε μας γι αυτά―ξέρω δεν είναι το στυλ σου τέτοιες αναρτήσεις μα αξίζει. Ω Πήλιο χώρα των Κενταύρων. Πόσο το έχω επιθυμήσει. Πλάι στην πίτα μας έλαμπαν κόκκινα κεράκια―ξέρεις εσύ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Το Blogger με ενημερώνει ότι δε μου επιτρέπει να απαντώ στα σχόλια στο ίδιο μου το blog- λόγω κάποιας ρύθμισής μου για cookies (την οποία δε θυμάμαι) .

Ψάχνω για να διορθώσω
μα εν τω μεταξύ ΣΑΣ ΖΗΤΩ ΣΥΓΓΝΩΜΗ που δεν απαντώ πάντα
και ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ που σχολιάσατε.
Μου δίνετε μεγάλη χαρά όταν κάνετε τον κόπο- ακόμα κι αν διαφωνούμε.