Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2020

Άλκη Ζέη ― rip



Άλκη Ζέη 
15 Δεκεμβρίου 1923 -, 27 Φεβρουαρίου 2020 

Σώπασε κι η «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» η Άλκη  Ζέη που είχε το θάρρος να αφηγηθεί την περιπέτεια του αναγκαστικού ξενιτεμού στον ουτοπικό παράδεισο της φαντασίας που αποδείχθηκε ρεαλιστικότατη Κόλαση. Κόλαση όπως κι η επιστροφή στη διχασμένη πατρίδα όπου κανείς δεν ήθελε να μάθει και να ακούσει. 
«Ήρθε η Τασκένδη» ακούει τους νέους να σχολιάζουν καθώς μπαίνει σε ένα καφενείο. Τασκένδη, αυτό είναι το παρατσούκλι της στην επιστροφή. Και καταλαβαίνει πως η ιστορία της πλέον δεν ενδιαφέρει.

Πολλά έγραψε η Άλκη Ζέη όμως αυτό με συγκλόνισε κι από αυτό κυρίως θα τη θυμάμαι. Αν και σήμερα είναι γνωστότερη για τα παιδικά της, αυτό συστήνω. 
Την αποχαιρετάμε μα δε θα την ξεχάσουμε.




Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα . Ο πατέρας της, Ζήνων Ζέης, ήταν τραπεζικός υπάλληλος, μεγαλωμένος στην Κρήτη, αλλά με καταγωγή από την Άνδρο και η μητέρα της, Έλλη Σωτηρίου, ήταν από τη Σάμο και είχε περάσει τα παιδικά της χρόνια στη Σμύρνη. Η Άλκη Ζέη έζησε ως παιδί στη Σάμο, μαζί με τη μεγαλύτερή της αδελφή, ενόσω η μητέρα της ανάρρωνε από φυματίωση σε σανατόριο στην Πάρνηθα. Επιστρέφοντας στην Αθήνα οικογενειακώς το 1937, φοίτησε αρχικά στην ιδιωτική Ιόνιο Σχολή, όπου γνώρισε τη φίλη της και μετέπειτα συγγραφέα Ζωρζ Σαρή, αλλά τα τελευταία τρία χρόνια του γυμνασίου πήγε στην επίσης ιδιωτική Σχολή Αηδονοπούλου. Εκείνη την περίοδο ο θείος της, Πλάτων Σωτηρίου (αδελφός της μητέρας της), παντρεύτηκε τη γνωστή συγγραφέα Διδώ Σωτηρίου, η οποία βοήθησε την Άλκη Ζέη να ασχοληθεί με τη συγγραφή.  Ενώ ήταν μαθήτρια στη Σχολή Αηδονοπούλου συμμετείχε στον όμιλο κουκλοθεάτρου της σχολής της που διεύθυνε η καθηγήτρια τέχνης Ελένη Περράκη-Θεοχάρη. Τότε ξεκίνησε να γράφει έργα για κουκλοθέατρο και ένας από τους χαρακτήρες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε μετέπειτα ένας από τους κυριότερους ήρωες του κουκλοθεάτρου Αθηνών "Μπάρμπα Μυτούσης" που ίδρυσε η Περράκη-Θεοχάρη.
Κατοχή και εξορία
Κατά την περίοδο της κατοχής έχει δηλώσει πως είχε ενταχθεί στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από την Διδώ Σωτηρίου. Παράλληλα σπούδασε φιλοσοφία του θεάτρου στην Φιλοσοφική του πανεπιστημίου των Αθηνών και υποκριτική στη δραματική σχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990), με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945.  Το 1948, ύστερα από την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη.
Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά την συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων.[  Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού έμεινε για καιρό στην Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Απέκτησαν δυο παιδιά,την Ειρήνη (1956-) και τον Πέτρο (1959-). Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε και στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με τον ερχομό της Χούντας —αυτή τη φορά για το Παρίσι— και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή δικτατορία.
Συγγραφικό έργο[
Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην ΕΣΣΔ συνέχισε το γράψιμο και μια σειρά παιδικών διηγημάτων της δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό για τους νέους Νεανική Φωνή, που είχε ως συντακτική επιτροπή τον Μάριο Πλωρίτη, τον Τάσο Λιγνάδη και τον Κωστή Σκαλιώρα. Το πρώτο της μυθιστόρημα, το αυτοβιογραφικό Το καπλάνι της βιτρίνας, γράφτηκε το 1963 ενώ ήταν στη Μόσχα. Αποτελεί έργο-σταθμό στην ελληνική παιδική λογοτεχνία, όντας το πρώτο ίσως παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές, πιο συγκεκριμένα στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.
Το 1971 και ενώ ήταν εξόριστη στο Παρίσι, έγραψε τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, αυτή τη φορά με θέμα την Κατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.
Μαζί με τη Ζωρζ Σαρή, με την οποία γνωρίζονταν από τα σχολικά τους χρόνια, καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος. Το εφηβικό μυθιστόρημα Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της κέρδισε το 2003 το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (ελληνικό τμήμα της IBBY), ενώ το 2004 η Ζέη ήταν υποψήφια για το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και το βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν λογοτεχνίας. Το Βραβείο Mildred L. Batchelder της απονεμήθηκε για τις εκδόσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες των έργων της  Το καπλάνι της βιτρίνας, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου και Κοντά στις ράγες. Συνολικά τα έργα της Ζέη έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες. 
Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.[ 
Tο 2014 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για να τιμηθεί με τον τρόπο αυτό η προσφορά και το έργο της, ιδίως στην παιδική λογοτεχνία. Αναγορεύτηκε ομοίως επίτιμη διδάκτωρ, το 2012 από τη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, και το 2015 από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
ΘάνατοςΗ Άλκη Ζέη έφυγε από τη ζωή το βράδυ της 27ης Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 97 ετών. 
Ενδεικτική εργογραφία
Άλλα βιβλία της συγγραφέως είναι:
•Το καπλάνι της βιτρίνας διήγημα (1963)
•Κοντά στις ράγες παιδικό μυθιστόρημα (1966)
•Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου μυθιστόρημα (1971)
•Αρβυλάκια και γόβες παιδικό μυθιστόρημα(1975)
•Ο θείος Πλάτων μυθιστόρημα(1975)
•Κοντά στις ράγες διήγημα (1977)
•Μια Κυριακή του Απρίλη διήγημα (1978)
•Τα παπούτσια του Αννίβα μυθιστόρημα (1979)
•Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (για ενηλίκους) διήγημα (1987)
•Η μωβ ομπρέλα μυθιστόρημα (1989)
•Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων παιδικό μυθιστόρημα (1990)
•Ο Ψεύτης Παππούς παιδικό διήγημα (1992)
•Ματίας παιδικό διήγημα [Α' Κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας το 2001](1993)
•Σπανιόλικα Παπούτσια διήγημα (1994)
•Γατοκουβέντες παιδικό μυθιστόρημα (1996)
•Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα.. παιδικό μυθιστόρημα (1998)
•Νεανική Φωνή Ο τιμωρός μυθιστόρημα (1999)
•Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της παιδικό μυθιστόρημα (2002)
•Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο (2013)
•Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά; (2017)
•Ένα παιδί από το πουθενά (2019)

Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών η σπουδαία συγγραφέας Αλκη Ζέη.
Η κηδεία της θα γίνει την Τρίτη από το Α΄Νεκροταφείο, όπου αναπαύεται και ο σύζυγος της Γιώργος Σεβαστίκογλου
Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που πέθανε το 1991. Απέκτησαν δύο παιδιά.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας.
Από το 1954 έως το 1964 έζησε σαν πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1964 επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα, για να ξαναφύγουν πάλι όλοι μαζί με τον ερχομό της Χούντας το 1967. Αυτήν τη φορά ο τόπος διαμονής τους είναι η Γαλλία, και συγκεκριμένα το Παρίσι, απ’ όπου επιστρέφουν μετά τη δικτατορία.
Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με το γράψιμο. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα-Μυτούσης», εμπνεύστρια του οποίου ήταν η Ελένη Θεοχάρη-Περάκη. Πρώτο της μυθιστόρημα είναι Το καπλάνι της βιτρίνας (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, και το 2017 το Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά.
Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.
Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της Άλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό. Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα , Το καπλάνι της βιτρίνας και Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
Το Καπλάνι της βιτρίνας, το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο - σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Η Άλκη Ζέη αποτελεί πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία.
Το 2012 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου. Το 2014 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Πανεπιστήμιο Πατρών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.
Τον Ιανουάριο του 2015 έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres).

____________________________________

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το Blogger με ενημερώνει ότι δε μου επιτρέπει να απαντώ στα σχόλια στο ίδιο μου το blog- λόγω κάποιας ρύθμισής μου για cookies (την οποία δε θυμάμαι) .

Ψάχνω για να διορθώσω
μα εν τω μεταξύ ΣΑΣ ΖΗΤΩ ΣΥΓΓΝΩΜΗ που δεν απαντώ πάντα
και ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ που σχολιάσατε.
Μου δίνετε μεγάλη χαρά όταν κάνετε τον κόπο- ακόμα κι αν διαφωνούμε.