Παναγιά Εγκυμονούσα κι η σχισμή του μύθου

 

Συνέβαιναν κι αυτά καμιά φορά στα γυναικεία μοναστήρια. Δεν το λέει μόνο ο Ροΐδης κι άλλοι αφορεσμένοι. Ανακαλύφθηκε σε γυναικείο μοναστήρι  της Γεωργίας εικόνα με την Παναγία εγκυμονούσα. 

Μικρή μα σημαντική προσφορά της γυναικείας οπτικής του κόσμου, σπάνιας διότι παράδοση, μύθοι και διδασκαλία ήταν πάντα η εκδοχή από το πρίσμα των ανδρών.

Ο μύθος είναι δυνατός, πανανθρώπινος. Πάνω στο γαϊδουράκι η ετοιμόγεννη μικρή προσφυγοπούλα η παντρεμένη με το γέρο μαραγκό αγωνιά να βρεθεί ένας τόπο να σταθούν. 

Τα λίγα που ξέρουμε τα έχουμε από το Ματθαίο. Δε λέει πολλά μα αναφέρει (ετεροχρονισμένα, έγραψε κι 70 χρόνια μετά εξ άλλου) τον Ηρώδη τον αγαπητό της Ρώμης παρανοϊκό δολοφόνο που σκότωσε τα ίδια του τα παιδιά κι έκανε πολλά εγκλήματα, όλα όμως καταγεγραμμένα εκτός από την περιβόητη σφαγή νηπίων* που δεν αναφέρεται πουθενά. Το παραμύθι εμπλουτίστηκε από ψαλμούς και ερμηνείες τρελοκαλόγερων ή πυλώνων της κοινωνίας, ανδρών βεβαίως που διακατέχονται από τον αταβιστικό φόβο για το γυναικείο σώμα το μυστήριο, το ζωώδες, το μαγνητιστικό. 

Διότι είναι οι γυναίκες το ακατανόητο μυστήριο: αιμορραγούν κάθε μήνα δίχως να πεθαίνουν ενώ το εύθραυστο σώμα τους παράγει τροφή (γάλα) κι ανθρώπους. Συγχρόνως όμως αυτά τα ίδια σώματά τους που με τις ζωώδεις λειτουργίες τους μοιάζουν ακάθαρτα και μιαρά έχουν τη δύναμη να σκλαβώνουν γεννώντας πόθους αξεπέραστους στις καρδιές και κατακλύζοντας με γλύκα ανείπωτη είτε τα παιδιά στην αγκαλιά τους είτε όσους βουτήξουν μέσα τους.

Αυτό το δέος μεταμφιεσμένο σε αποστροφή το συναντάμε από την αρχαιότητα στο δίπολο μύθων με μαινάδες και σαρκοβόρες μάγισσες ή πάμπολλες παρθένες μάνες και αγνές θεές όπως η πάναγνη κυνηγός η Άρτεμις αλλά και η Αθηνά, που μάλιστα απ’ ό,τι θυμάμαι, τώρα το δεκαπενταύγουστο πέφτουν τα γενέθλιά της. Η Αθηνά της σοφίας, που ήταν τόσο παρθένα, που με αηδία σκούπισε το σπέρμα του Ήφαιστου που είχε πέσει το αγνό της μπούτι κι έτσι δι αντιπροσώπου απέκτησε μέσω της γης τον Ερεχθόνιο.τόσο δίχως τα γυναικεία σιχαμερά και τρομακτικά μας όργανα που τεκνοποιούσε απ’ το κεφάλι.*

 

Είπαμε, ο μύθος είναι δυνατός, πανανθρώπινος. Η ετοιμόγεννη προσφυγοπούλα δεν έχει τόπο να σταθεί να γεννήσει κι ο γέρος άντρας της ακολουθεί ανήμπορος. Η εικόνα είναι δυνατή, μα είναι στο μυαλό μας, στη διήγηση. Όταν γίνεται ζωγραφιά δεν είναι ορατή η εγκυμοσύνη ή η τραυματική γέννα εκεί στη φάτνη των αλόγων. Η εικαστική αφήγηση προχωρά κατ’ ευθείαν στη Βρεφοκρατούσα Παναγιά, αγαπημένη των ζωγράφων και  αγιογράφων.

Της παράδοσης δηλαδή. Που χτίστηκε από  άνδρες. 

Ώσπου μια Γεωργιανή  καλόγρια τολμά να δείξει την κοιλιά κι ανοίγει μια χαραμάδα κι από την ιερή σχισμή φωτίζεται για μια στιγμή πώς θα ήταν ο μύθος αν κι εμείς είχαμε φωνή όλες τις χιλιετηρίδες που μιλούν για μας.

 

Χαρείτε τη 
και Χρόνια Πολλά σε Μαρίες, Μάριους, Παναγιώτες, Παναγιώτηδες και,

από εμένα, σπέσιαλ αφιερωμένα και σε κάθε Αθηνά του κόσμου τούτου.

_____________________________________________

Σημειώσεις

Χαρακτήρισα την εικόνα σπάνια όχι μοναδική. Γι αυτό, μια και το έψαξα για να γράψω προσθέτω και μια ακόμα  'Παναγιά Εγκυμονούσα' από την Ιερά Μονή Κίτρους, Κατερίνης, Πλαταμώνος (άγνωστου καλλιτεχνη άρα μπορώ να ελπίζω πως ίσως είναι έργο καλλιτέχνιδος). Η εικόνα έχει προσφερθεί σε  μόνιμο προσκύνημα στην Καλλιθέα Αττικής: 

* Προφανώς το Ματθαίο μπορείτε να τον βρείτε ακόμα κι αν δεν έχετε Βίβλο στο σπίτι σας, γι αυτό επαυξάνω επιλέγοντας τη στήριξη ιστολόγιου ενός φανατικού : 

 π.Δμ Αθανασίου

 .....είναι γεγονός ότι πουθενά στα ιερά κείμενα των Ευαγγελίων δεν καταγράφεται συγκεκριμένος αριθμός «αναιρεθέντων νηπίων». Η αναφορά στη σφαγή «χιλιάδων όντων δεκατεσσάρων» αρρένων τέκνων προέρχεται αντίθετα από την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας – από το εορτολογικό Συναξάρι της συγκεκριμένης ημέρας- και μάλιστα με την επισήμανση ότι τα νήπια αυτά εντάσσονται στο χώρο των Μαρτύρων της Εκκλησίας και θεωρούνται ως οι πρώτοι ανώνυμοι και «αναρίθμητοι» μάρτυρες της χριστιανικής πίστης. Αυτό ακριβώς το στοιχείο προσδίδει, επομένως, στο όλο ζήτημα παράλληλα προς την ιστορική και μία ιδιαίτερη «συμβολική» παράμετρο, που καθιστά απαραίτητη τη θεολογική ερμηνευτική προσέγγιση.https://fdathanasiou.wordpress.com/2012/12/29/η-σφαγή-των-νηπίων-κατά-την-καινή-διαθή/

*Ζητώ συγγνώμη από τους πρώτους αναγνώστες: αδίκησα τον Ερεχθόνιο  και μπέρδεψα τη γέννα της ίδια της Αθηνάς (απ το κεφάλι του Δία) με τη γέννα του γιού της. Διόρθωσα, μα ευχαριστώ τον Βαγγέλη Πελέκη για την παρατήρησή του που με βοήθησε να διορθώσω το λάθος μου.

____________________________________________________________________

ΠΡΟΣΘΕΤΩ

Η κοινοποίηση της ανάρτησης αυτής είχε μεγάλη ανταπόκριση που έφερε και παρεξηγήσεις. Άλλοι μπέρεδεψαν την εγκυμοσύνη με το θηλασμό και προσέτρεξαν να μου φέρουν τις αμέτρητες  Βρεφοκρατούσες, με το δεξί στήθος έξω, τις οποίες είχα ήδη αναφέρει. Άλλοι μου έδωσαν χαρά αναφέροντας κι άλλες εγκύους. Δίνω το σύνδεσμο με τις πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες και υπενθυμίζω ότι και βέβαια δεν υποστήριξα ότι σας δίνω τη μόνη ωστόσο το θέμα μου είναι η ορατή εγκυμοσύνη, όχι η εξαγνισμένη ιδέα της, και τέτοιες, ορατές, έχουμε πολύ σπάνιες.

Ακολουθεί, κατά την πάγια συνήθειά μου, και τον αντίλογο (χαρακτηριστικά από άνδρες).

Ιδού τα ενδιαφέροντα: https://www.facebook.com/daphne.chronopoulou.9/posts/10224221299534679