Επιστροφή στη Χώρα της Σφαλιάρας, κορίτσια!

Πολλά θα ειπωθούν και πολλά λέγονται για τη σημερινή αποκάλυψη του τραμπουκισμού των ακροδεξιών. Κι αν είναι για κλάματα το θέαμα του ανάγωγου υπερμάχου χρηστών ηθών να χειροδικεί κατά μεγαλυτέρων του είναι για γέλια το ότι βρισκόταν εκεί ως Εκπρόσωπος Τύπου του κόμματός του― δηλαδή ως ο διαλλακτικός και λεκτικώς ικανότερος τους.

Ο οποίος σήμερα σε μεγάλο κανάλι σε ώρα οικογενειακής θεαματικότητας χτύπησε γυναίκα.

Δεν ήθελα να γράψω πάλι για 'φεμινιστικά' σήμερα αλλά δε γίνεται να αφήσω ασχολίαστο το συμβάν που ξεκίνησε με ένα 'τι πρόβλημα έχεις κοπέλα μου;' που ο τραμπούκος απάντησε εν είδει επιχειρήματος. Αυτή η φράση, κι η απαξιωτική συμπεριφορά που τη συνοδεύει, είναι δείγμα της σεξιστικής συμπεριφοράς που αντιμετωπίζει από τα πρώτα μαθητικά χρόνια κάθε έξυπνη γυναίκα. Αν διαφωνούμε, αν τολμάμε να διαφωνήσουμε, λέει η συγκεκριμένη νοοτροπία είναι επειδή έχουμε κάποιο πρόβλημα, συνήθως σεξουαλικής ή γυναικολογικής φύσεως. Τσούλες ή αγάμητες, πουτάνες πάντα και ενίοτε καριόλες, είμαστε έρμαια ορμονικής διαταραχής όποτε σηκώνουμε κεφάλι και φωνή στον ανεγκέφαλο αφέντη.

Λέτε πως υπερβάλω; Ίσως δεν είδατε το υπερασπιστικό σχόλιο στο 'youtube': 'Η Κανέλλη είναι δηλαδή γυναίκα'; Ή το άλλο: 'έχει αρχίδια πάντως ο Κασιδιάρης' (στο οποίο 'δεν έχει, είναι' θα απαντούσε η μαντάμ αν δεν ήταν κυρία).

Συχνά τον τόπο μας και τον εαυτό μας τα βλέπουμε καθαρότερα μέσα από τα μάτια άλλων. Την Ελλάδα τη γνώρισα όταν έμαθα την Αγγλία και εντρυφώντας σε μιά κουλτούρα αλλιώτικη διέκρινα προκαταλήψεις, ομοιότητες και διαφορές που αλλιώς δε θα είχε παρατηρήσει. Μέσα από τα μάτια και τα λόγια ξένων φίλων είδα πιο καθαρά (κι αγάπησα πιο βαθιά) τις καταβολές μου, όπως μέσα στα μάτια του εραστή καθρεφτιζόμαστε κι εκτιμούμε αληθινά το πρόσωπό μας. Κι όπως μέσα από τη συγκατοίκηση βλέπουμε τα κουσούρια μας, έτσι κι εγώ βοηθήθηκα από τον πολιτισμικό καθρέφτη να ξεχωρίσω και να ονομάσω διάφορα που με ενοχλούσαν.

 Η Αμερικανίδα ποιήτρια και αρθρογράφος Patricia Storace* γράφει στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ταξιδιού της στην Αθήνα πως μια αγάπη σταθερή όσο η πίστη στο 'κακό μάτι' και στα όνειρα είναι σ' εμάς και οι ελληνικές ταινίες. Οι οποίες παίζονται από την τηλεόραση αδιάλειπτα και, παράλληλα με το παρόν, κρατούν ένα ανοιχτό παράθυρο προς ήθη του παρελθόντος χωριάτικα και μικροαστικά και (λέω εγώ) εντόνως ρετουσαρισμένα.

Στην οικογένεια που μεγάλωσα, λόγω επαγγελματικής οικειότητας, δεν υπήρξε ποτέ μύθος γι αυτές τις ταινίες κι η έκφραση 'σαν ελληνική ταινία' ήταν σε μόνιμη χρήση για να περιγραφτεί το παιδαριώδες μελό κι η δραματικά υστερίζουσα συμπεριφορά η συνδυασμένη με ηθικοπλαστικές συντηρητικές αξίες.

Τα δραματικά αυτά ηθογραφήματα με το άφθονο δάκρυ των άτυχων λαϊκών παιδιών είχαν πολύ στενή γκάμα θεμάτων εξ αιτίας της λογοκρισίας και της επίμονης παραποίησης που σχημάτισε την  επίσημη Ιστορία. Το ιστορικό ρετούς όμως που αποκρύπτει φυλακές και εξορίες όσο και εξωτερική τουαλέτα, απλυσιά, αιμομιξία ή παράνομες εκτρώσεις, δεν απέκρυψε την ενδοοικογενειακή βία που πανταχού παρούσα ήταν τόσο συνηθισμένη ώστε η σφαλιάρα να αποτελεί κωμικό κλισέ για σίγουρο γέλιο όπως σήμερα τα 'toilet jokes' χρησιμοποιούνται σε ώρα ανάγκης από τους χολυγουντιανούς σεναριογράφους.

Στην Patricia Storace διάβασα την ενδιαφέρουσα παρατήρηση πως σε κάθε δράμα αυτών των ταινιών έτρωγε κι ένα χαστούκι μια γυναίκα. Ξαφνιάστηκα. Κι ύστερα διαπίστωσα πως έχει δίκιο και πως το ίδιο ακριβώς συμβαίνει σήμερα στα τουρκικά σίριαλ. Αργά ή γρήγορα το Καλό Παιδί δε θα μπορέσει να συγκρατήσει τη δίκαιη οργή του και θα ρίξει τα χαστούκια στην 'Ατιμη.

Στις χώρες που έχουν ιπποτικό  αντί για οθωμανικό παρελθόν το θέαμα σοκάρει όπως κι η ευκολία με την οποία οι Έλληνες (κι οι Τούρκοι κι οι Βαλκάνιοι) αφήνουν γυναίκες να σηκώνουν βάρη δίχως να τους περνά από το νου να σηκωθούν για να τις βοηθήσουν. Θα θυμάστε ίσως τη μαυρόασπρη φωτογραφία της γυναίκας της Πίνδου που φορτωμένη με ένα τεράστιο δεμάτι ξύλα ακολουθεί τον άνδρα της καμαρωτό πάνω στο γαϊδούρι. 'Ετσι θα κάνει το γύρο του κόσμου και το σημερινό και ίδιο αποτροπιασμό θα προκαλέσει.

Το πρωινό επεισόδιο με καθήλωσε και (παρά τη συνήθειά μου να γράφω στον κήπο ή πλάι στη θάλασσα) όλη μέρα είδα πολλές τηλεοπτικές  αντιδράσεις.

Ως τώρα που τελειώνω αυτό το κείμενο άκουσα παρουσιάστρια να σχολιάζει πως 'δεν έχει καμιά σημασία που είναι γυναίκα' η Λιάνα Κανέλλη. Έχει, Κυρία Παρουσιάστριά μου, έχει. Διότι δεν είναι καθόλου τυχαίο που από το μικτό πάνελ ο συγκεκριμένος επετέθη στις δύο γυναίκες. Είναι παράδοση. Αφού, μαζί με τους μετανάστες, τους άστεγους, τους 'ναρκομανείς', τους ομοφυλόφιλους και κάθε μειονότητα όπως τους ανάπηρους ή τους αρρώστους είναι ίδιον των νταήδων και των προβληματικών παλικαράδων η επιλογή αδύναμων στόχων. Κι ως κατώτερη η γυναίκα, γι αυτούς, ανήκει στις μειονότητες.

 Όπως κι άλλη μια ομάδα που επίσης φρίττω που τα ελληνικά Μ.Ε. δεν διέκριναν. Ποια; Των μεγαλύτερων. Προς τους οποίους φέρεται με αυθόρμητο σεβασμό κάθε άνθρωπος με στοιχειωδώς καλή αγωγή, όπως, δίχως να το  σκεφτεί, σηκώνεται για να προσφέρει τη θέση του. Και με σόκαρε που σα να μη σόκαρε κανένα που η θρασεία αυτή επίθεση εξαπολύθηκε από νεώτερο κατά μεγαλύτερου, πράγμα που, όσο και το ότι χτυπήθηκε δημοσίως μια γυναίκα, σας εγγυώμαι πως θα αηδιάσει τον πολιτισμένο κόσμο όσο κι η εικόνα εκείνης της παλιάς μαυροντυμένης τσεμπερούς της Πϊνδου.

Το ότι το κόμμα του επέλεξε ένα ψευτοπαλικαρά (και κοινό ληστή απ' ό,τι μαθαίνω) για εκπρόσωπο Τύπου του λέει πολλά γι' αυτό το κόμμα. Ο τρόπος που θα χειριστούμε το επεισόδιο κι οι αντιδράσεις μας όμως χαρακτηρίζουν όλους εμάς. Γι αυτό και με εξοργίζει η όποια δικαιολογία του ασυγχώρητου. Από τις πολλές ανυπόστατες, δε γίνεται να μην ξεχωρίσω το 'τον προκάλεσαν' αφού ακόμα κι οι κατήγοροί του ονομάζουν την επίθεσή του 'απρόκλητη'. Ξεχνούν το Σύνταγμα, ξεχνούν την ελευθερία του λόγου; Πρέπει να το εξηγήσουμε; Ιδού λοιπόν το  παραδειγματάκι:

Ελευθερία του Λόγου σημαίνει ότι έχω δικαίωμα να πω, να γράψω, κι όσο θέλω να φωνάξω: "Όλοι οι βουλευτές πρέπει να πεθάνουν" (ή, πιο επίκαιρα, "Θάνατος στον Κασιδιάρη!". Ελεύθερα. Διαπράττω παρανομία όμως, και για να συλληφθώ και να καταδικαστώ δε χρειάζεται να βάλω βόμβα στη Βουλή (ή να χτυπήσω τον Κασιδιάρη) αλλά αρκεί και η παραμικρή ενέργεια που θα έκανε Πράξη τα Λόγια. Που σημαίνει ότι για να ζήσουμε σε πολιτισμένο κόσμο  η χειροδικία  πρέπει να καταδικάζεται πάντα και παντού ανεξαρτήτως 'πρόκλησης'. Αλλιώς παίρνουμε τον άλλο δρόμο τον προς τα πίσω, που θυμίζει εκείνες τις δύστυχες συγχισμένες γυναίκες που όταν τις χτυπούσε ο αφέντης (σύζυγος, πατέρας ή  αδελφός) τον δικαιολογούσαν απαντώντας 'έφταιγα όμως κι εγώ που τον προκάλεσα' κι επωμίζονταν μελανιασμένες την ευθύνη  αφού, μ' άλλα λόγια, όπως λένε κι οι βιαστές, 'γυρεύοντας πήγαιναν' και 'τα ήθελαν'.

___________________________________________________________

Ως πειστήριο όσων λέω θυμίζω  πως 'Το Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο' αρχές του 1960 κι ο Τζανετάκος έκανε πολυετή καριέρα ως καρπαζοεισπράκτρας ως τη δεκαετία του '70 αλλά κι ο Βέγγος δεν άφησε ασχολίαστο το χαρακτηριστικό αυτό των ελληνικών ηθών αφού το 1976 έκανε το 'Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας' (σκηνοθεσία Κατσουρίδη -Γλυκοφρείδη). Στο πρώτο μέρος σατυiρίζει τη δικτατορία του Μεταξά, στο δεύτερο τη Χούντα.

__________________

*Patricia Storace: Dinner with Persephone: Travels in Greece 

**  Στο Σύνταγμα της Ελλάδος, Άρθρο 14: 1. Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του..... '2. Ο τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται..

Με μια περίεργα γιουγκική συγχρονικότητα πρόσφατα σάς έλεγα πως το Αγαπητό Παιδί μού έφερε το 'Χαστούκι' (The Slap) του Χρήστου Τσιόλκα, Έλληνα της Αυστραλίας που περιγράφει πώς ταράζονται τα νερά στον κόσμο μια παρέας και βγαίνουν στην επιφάνεια διακρίσεις και προκαταλήψεις, όταν ένας αγανακτισμένος Έλληνας γονιός  ρίχνει στο κακομαθημένο παιδί Αυστραλού ένα Χαστούκι. 

___________