Το σπίτι του ΟΧΙ και το ΟΧΙ του σπιτιού

Δεν υπάρχει ελληνόπουλο που να μη γνωρίζει ότι τις πρώτες ώρες της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο Ιταλός Πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι, φέρνοντας ένα τελεσίγραφο, ξύπνησε μέσα στη νύχτα τον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά ο οποίος απάντησε με το βροντερό εκείνο ΟΧΙ το ηρωικό που έβαλε την Ελλάδα στο Β Παγόσμιο Πόλεμο με συνέπεια το έπος της Αλβανίας, την Κατοχή, την Αντίσταση και όσα ακολούθησαν.

Είναι γνωστό από ημερολόγια και αυτοβιογραφίες τι ακριβώς ειπώθηκε στην οδό Δαγκλή στην Κηφισιά, ένα σπίτι που είναι τύχη όλων μας ότι δε γκρεμίστηκε αλλά στέκει ακόμα όπως εκείνο το μοιραίο βράδυ και μάλιστα κατοικείται από τους απογόνους του Ιωάννη Μεταξά που το κρατούν ανοικτό για όποιον θέλει να το επισκεφθεί.

Όμως όχι αύριο. Στην επέτειο κλείνει η πόρτα του. Η κυρία Φωκά-Μεταξά, η εγγονή το αποφάσισε τα τελευταία χρόνια που νεοναζί αποπειράθηκαν να κάνουν τον τόπο προσκύνημα και να την προσελκύσουν. Διότι το ΟΧΙ στο ναζισμό, το «όχι εκείνο, το σωστό», μπορεί να μην το είπε επί λέξει ο Ιωάννης Μεταξάς ― «Alors, c'est la guerre», «Λοιπόν, έχουμε πόλεμο» ήταν τα λόγια του― μα φαίνεται ότι είναι οικογενειακή παράδοση. 

Με μεγάλη ευγένεια η απόγονος απαντά ότι αν ενδιαφέρεστε ευχαρίστως θα σας δεχθεί, μα όχι αύριο.

Σας παρουσιάζω την κυρία Φωκά-Μεταξά,
το ιστορικό σπίτι,
την αφήγηση του Γκράτσι
και
ένα ενδιαφέρον άρθρο του Ιστορικού Θράσου Αβραάμ.

Ο πρέσβης της Ιταλίας Εμμανουέλλε Γκράτσι, από το βιβλίο του «Η αρχή του τέλους - η επιχείρηση κατά της Ελλάδος» γράφει για τη μεγάλη εκείνη στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας: «Μόλις καθίσαμε, και επειδή η ώρα ήταν λίγα λεπτά μετά τις 3, του είπα αμέσως ότι η Κυβέρνησίς μου, μου είχε αναθέσει να το εγχειρίσω προσωπικά ένα κείμενο, που δεν ήτο τίποτε άλλο, παρά το τελεσίγραφον της Ιταλίας προς την Ελλάδα, με το οποίον η Ιταλική Κυβέρνηση απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση των στρατευμάτων της στον Ελληνικό χώρο, από τις 6 π.μ. της 28/10/1940. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Μέσα από τα γυαλιά του, έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο, και με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή μου είπε: «Alors, c'est la guerre» (Λοιπόν, έχουμε πόλεμο).»  

..... για πολλά χρόνια, το σπίτι ήταν ανοιχτό από τις 10 έως τις 6 μμ. Τους επισκέπτες υποδέχτηκε και ξενάγησε η αρχαιολόγος Ιωάννα Φωκά-Μεταξά, εγγονή του Ιωάννη Μεταξά. Φέτος όμως, η οικία δεν θα ανοίξει για το κοινό όπως ανακοίνωσε η ίδια χτες βράδυ μέσω Facebook: Σχολιάζει ο Αλικάκος: «Στη λιτή ανακοίνωση δεν αναφέρονται οι λόγοι αυτής της απόφασης. Αλλά νομίζω ότι τους γνωρίζω, καθώς παρακολουθώ τα τεκταινόμενα στην οικία, κάθε 28η Οκτωβρίου, τα τελευταία 20 χρόνια. (...) Το θέμα δεν είναι ο Μεταξάς, που "αναπαύεται" στην κρίση της ιστορίας, αλλά ο τόπος και η στιγμή. Δηλαδή η μνήμη ενός καθοριστικού ιστορικού γεγονότος. Και δυστυχώς, η Ελλάδα της μεταπολίτευσης έκανε την επιλογή της. 
Έστρεψε αλλού το πρόσωπό της, πέταξε τη μνήμη στα σκουπίδια. 
Αναγκαία το ιστορικό σπίτι –που δεν "έφταιγε" σε τίποτα- φορτίστηκε, και μοιράστηκε μεταξύ της λατρείας και του μίσους δυο άκρων. 
Όμως το σπίτι είναι ιδιωτικό. Ζουν και μεγαλώνουν εκεί παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Τους ρώτησε κανείς αν επιθυμούν να βλέπουν "θυμωμένα ξυρισμένα κεφάλια" μέσα στην αυλή τους; Μέσα στο σαλόνι τους; Εγώ τους ρώτησα παλιότερα. "Δεν θέλουμε" απάντησαν. 
Βέβαια εδώ μπαίνει ένα θέμα που έχει να κάνει με την επικοινωνιακή διαχείριση του σπιτιού του Μεταξά. Οι δημοκρατικές ευαισθησίες των απογόνων του (βεβαιωμένο) δεν μπόρεσαν να κάνουν την διάκριση «οικία-μουσείο» και «παππούς Μεταξάς». Η επιλογή "αγχώδους" ανάδειξης του δεύτερου, υπονόμευσε την ιστορική αξία του πρώτου. Το κοινό λοιπόν προβλέψιμο, και η κόπωση αναμενόμενη.» 
Διαβάζοντας αυτά δεν συμπάθησα περισσότερο τον δικτάτορα που είπε όχι στον Φασισμό (όταν ο ίδιος ως φασίστας εσωτερικού είχε καταλύσει τη δημοκρατία) αλλά με ιντριγκάρισε η αναφορά στην εγγονή του. 
Την γνώριζα ως βραβευμένη συγγραφέα και εικονογράφο του εξαιρετικού παιδικού βιβλίου Βασίλισσα Βερενίκη (ένα Αλεξανδρινό παραμύθι) για το οποίο τιμήθηκε το 2002 με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου Γνώσεων. 

Σε ανύποπτο χρόνο, η κα Ιωάννα Φωκά-Μεταξά είχε μιλήσει έξω απ' τα δόντια για ένα σωρό ζητήματα. Κυρίως μίλησε υπέρ των μεταναστών. «Πάντα η Ελλάδα ήταν ανοιχτή, να φανταστείτε ότι στην Κρήτη στα χρόνια του Μίνωα υπήρχαν 36 φυλές!» είπε, κατακεραυνώνοντας την ελληνική ακροδεξιά.   Όταν κάτι προ-χρυσαυγίτες, παπάδες και ο Παττακός πήγαν στον τάφο του Μεταξά την περασμένη δεκαετία, έξαλλοι που μερικοί ξένοι κρατούσαν τη σημαία στις παρελάσεις, αυτή βγήκε στην τηλεόραση για να υποστηρίξει τους νόμους: «Ναι, μπορούν να κρατούν τη σημαία και άνθρωποι που δεν γεννήθηκαν Έλληνες» είπε, αρνούμενη να γίνει το poster girl των ρατσιστών.  
"Η εγγονή του Ιωάννη Μεταξά, Ιωάννα Φωκά, απαντά στα φασιστοειδή περί της σημαίας στις παρελάσεις και την καπηλεία του παππού της από ακροδεξιες οργανώσεις." Στα σχόλια του YouTube διάφοροι εθνικιστές την χαρακτηρίζουν ζόμπι που ατίμασε τη μνήμη του παππού της... Κι όμως παρά τις απειλές, η γενναία κα Φωκά δεν μασάει τα λόγια της. 
   
Πρόπερσι, με αφορμή την επέτειο, η κα Φωκά είπε για άλλη μια φορά όχι στον νεοναζισμό και τον νεοφασισμό κλείνοντας ουσιαστικά την πόρτα της οικίας σε χρυσαυγίτες και λοιπούς ακροδεξιούς με την παρακάτω ενδιαφέρουσα ανάρτησή της στο Facebook.       Αγαπητοί Φίλοι, Με το σημείωμα αυτό επιθυμούμε να σας ενημερώσουμε, όλους τους επισκέπτες και φίλους, που τιμάτε το "ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΦΑΣΙΣΜΟ ΚΑΙ ΝΑΖΙΣΜΟ", όπως αυτό εκφράστηκε την 28η Οκτωβρίου του 1940, από τον Εθνικό Κυβερνήτη Ιωάννη Μεταξά, για λογαριασμό όλου του Ελληνικού Λαού, ότι κατά την φετινή επέτειο του εορτασμού της 28ης Οκτωβρίου, η οικία του Ιωάννη Μεταξά στην Κηφισιά, Στρατηγού Δαγκλή 10, ως σύμβολο αυτής της μεγάλης ιστορικής ώρας, θα παραμείνει επισκέψιμη 10 πμ – 6 μμ. (...)  Παράλληλα θέλουμε να επισημάνουμε την αγανάκτησή μας για την προσβολή της ιστορικής αυτής ημέρας μνήμης του ΟΧΙ, όπως και της οικογενειακής μας ιστορίας, όταν πολιτικά κόμματα, επιδιώκουν να ιδιωτικοποιηθούν και εκμεταλλευτούν το μεγαλείο της ιστορικής στιγμής, για να προάγουν το πολιτικό τους όφελος, και να προβάλουν τους εαυτούς ως συνεχιστές της ιστορικής μνήμης των ιδεών του Ιωάννη Μεταξά, ή της ηρωικής αντίστασης των Ελλήνων ενάντια στους εχθρούς της Ελλάδας, που μάλιστα η στάση τους και τα αποτελέσματα από αυτήν φανερώνουν το ακριβώς αντίθετο.  Θέλουμε επίσης να ελπίζουμε ότι, στους δύσκολους καιρούς που περνάμε, η πολιτεία θα αναγνωρίσει την επιτακτική ανάγκη να προστατεύσει, με υψηλό φρόνημα και δημοκρατικές και ανθρωπιστικές πεποιθήσεις, τις πολύτιμες ιστορικές μνήμες του Έθνους μας, που η πλειοψηφία του Ελληνικού Λαού σέβεται και τιμά, και να σταθεί ως αρωγός με πράξεις στην μνήμη και την αληθινή ιστορία αυτών των ημερών και των ανθρώπων, που με προετοιμασία και αυτοθυσία έχτισαν την τιμή μας, την ανεξαρτησία μας, αντιστεκόμενοι σε αυτούς που πράγματι απείλησαν τη χώρα μας.lifo.

28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940. Το ΟΧΙ και η ιστορική αλήθεια

 Θράσος Αβραάμ,Κοινωνικός Ανθρωπολόγος-Ιστορικός

Η  σημερινή επέτειος του ΟΧΙ μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1940 στον δικτάτορα που έφερε τίτλο Πρωθυπουργού, Ιωάννη Μεταξά. Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940.

Είναι αλήθεια, όμως, αυτό που έχουμε διδαχθεί ή ακούσει ότι ο Μεταξάς είπε «Όχι» το 1940; Το δικό του «Όχι» γιορτάζουμε σήμερα; Ή μήπως ήταν αλλιώς τα πράγματα; Ας δούμε ποια είναι η ιστορική αλήθεια για την περίοδο.

Ο Μεταξάς δεν συμβιβάστηκε ποτέ με την ιστορική συγκυρία που τον εμπόδιζε να εγκαταστήσει κλασικό φασιστικό καθεστώς στη χώρα. Διέλυσε τις προηγούμενες ελληνικές φασιστικές οργανώσεις (μεταξύ τους την «Τρία Έψιλον» και τα αιματοβαμμένα τάγματα εφόδου της, τους «Χαλυβδόκρανους») μόνο και μόνο για να δημιουργήσει από την αρχή ένα μαζικό φασιστικό κίνημα που θα του επέτρεπε να έχει το πάνω χέρι στη «συγκυβέρνηση» με τον Γεώργιο Β’.

Πρόκειται για την ΕΟΝ – την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας – η οποία ιδρύθηκε, στελεχώθηκε και οργανώθηκε στη βάση των πιο σκληρών φασιστικών νεολαιίστικων οργανώσεων. Το «όραμά» της ήταν ο Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός (το Τρίτο Ράιχ σε ελληνική εκτέλεση) που θα ήταν χιλιόχρονος (όπως και το κατά τον Γκαίμπελς Ράιχ!). Οι στολές, η εκπαίδευση της ΕΟΝ ήταν παραστρατιωτικές και το πρόσχημα για την κατεπείγουσα δημιουργία της ήταν η ανάγκη προάσπισης του ελληνικού πολιτισμού απέναντι στην κομμουνιστική επιθετικότητα που μόλις είχε εκδηλωθεί στην Ισπανία (τον Ιούλη του 1936 έγινε το πραξικόπημα των εθνικιστών στρατηγών ενάντια στη δημοκρατική κυβέρνηση της Ισπανίας και ξεκίνησε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος).

Όμως ο ηγέτης του «Εθνικού Κράτους» και του «Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού», δεν κυβερνούσε μόνος του. Πραγματικό κέντρο εξουσίας του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου ήταν το Παλάτι και το «βαθύ κράτος», που υπάκουε πρωτίστως στο βασιλιά. Και ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ ήταν απόλυτα αφοσιωμένος στη Βρετανία, τη «θετή και πνευματική του πατρίδα», σύμφωνα με τον άγγλο πρεσβευτή Ρέτζιναλντ Λίπερ.

Παρά το θαυμασμό του ίδιου του Μεταξά, πολλών διανοουμένων και των περισσότερων εφημερίδων της εποχής για τη ναζιστική Γερμανία, δεν έμπαινε ζήτημα σε ποια πλευρά θα στρατευόταν η Ελλάδα σε περίπτωση εμπλοκής της στον Β΄ Παγκόσμιο. Ο Μεταξάς προσπάθησε να κρατήσει την Ελλάδα έξω από τον πόλεμο. Όπως εξήγησε στους δημοσιογράφους αμέσως μετά την ιταλική επίθεση (30.10.1940), ήταν υποχρεωμένος να απορρίψει το ιταλικό τελεσίγραφο για στρατιωτική κατάληψη κάποιων (μη προσδιορισμένων) στρατηγικών σημείων της χώρας απ’ τον ιταλικό στρατό, καθώς στην αντίθετη περίπτωση θα επενέβαινε στρατιωτικά η Αγγλία, με αποτέλεσμα τη διχοτόμηση της Ελλάδας και τη μετατροπή του συνόλου της ελληνικής επικράτειας σε πεδίο μάχης.

Ούτε ο ίδιος ο Μεταξάς, ούτε ο στρατάρχης Παπάγος πίστευαν σε μια επιτυχή απόκρουση της ιταλικής επίθεσης. Ο Παπάγος δήλωνε σε υφισταμένους του (συγκεκριμένα στον επιτελάρχη του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας συνταγματάρχη Γεωργούλη) ότι «θα ρίξωμεν μερικές τουφεκιές διά την τιμήν των όπλων», ο δε Μεταξάς σημείωνε στις 29 Οκτωβρίου 1940 στο ημερολόγιό του ότι «τον ανησυχεί η υπεραισιόδοξος κοινή γνώμη» που είχε πάρει τον πόλεμο στα σοβαρά.

Η στρατιωτική προετοιμασία

Σε όλα τα υπόλοιπα πεδία, ο ελληνικός στρατός βρέθηκε στοιχειωδώς μόνο προετοιμασμένος, παρ’ όλες τις υπέρογκες στρατιωτικές δαπάνες της δικτατορίας. Τα αποθέματά του σε πυρομαχικά, καύσιμα και τρόφιμα δεν υπερέβαιναν (σύμφωνα με την επίσημη ιστορία του ΓΕΣ) τους 1-2 μήνες κατά περίπτωση, κάλυπτε μόλις το 8% των αναγκών του σε αυτοκίνητα (600 αντί για 7.000), ενώ η αεροπορία, για την οποία είχαν γίνει άπειροι έρανοι και κατασχεθεί οι τραπεζικές καταθέσεις χιλιάδων μικροαποταμιευτών, διέθετε μόνο κάποια δευτεροκλασάτα και ψιλοαπαρχαιωμένα αεροσκάφη PZL πολωνικής κατασκευής.

Μοναδική σχεδόν αμυντική μέριμνα του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου ήταν η οχύρωση των συνόρων με τη Βουλγαρία με στατικά οχυρά, προορισμένα ν’ αποκρούσουν ενδεχόμενη βουλγαρική επίθεση. Ήταν η περίφημη «Γραμμή Μεταξά». Τα οχυρά αυτά βοήθησαν στην εξαιρετικά βραχύβια απόκρουση της γερμανικής επίθεσης τον Απρίλιο 1941 επί τριήμερο, στάθηκαν ωστόσο ανίκανα ν’ αποτρέψουν την είσοδο των γερμανικών τανκς από την (αφύλακτη) κοιλάδα του Αξιού, μέσω Γιουγκοσλαβίας τις αμέσως επόμενες μέρες.

Η 28η Οκτωβρίου 1940

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας τα χαράματα της 28ης Οκτώβρη 1940 ήταν ένας θαυμαστής του Μουσολίνι, του Χίτλερ και αυλόδουλος. Ως τέτοιος έπρεπε με μισή καρδιά να πολεμήσει τα ινδάλματά του γιατί ο βασιλιάς ήταν σύμμαχος των Άγγλων. Έτσι εκείνα τα χαράματα και όταν ο Γκράτσι του επέδωσε το τελεσίγραφο του απάντησε στην γαλλική γλώσσα, γιατί δεν ήξερε Αγγλικά και γιατί η Γαλλική ήταν η γλώσσα της διπλωματίας. Δεν είπε «ΟΧΙ», πρώτον γιατί η λέξη «ΟΧΙ» δεν υπάρχει στην διπλωματία, υπάρχουν οι λέξεις «ίσως», «να δούμε», «άρα εννοείτε τι ακριβώς;» και διάφορες τέτοιες υπεκφυγές αλλιώς δεν θα λεγόταν διπλωματία και δεύτερο γιατί έγραψε ο ίδιος ο Μεταξάς τι του απάντησε στο περίφημο «Ημερολόγιό» του. Η απάντηση ήταν ερώτηση και ήταν η ακόλουθη: Alors est que c’est la guerre; «Δηλαδή έχουμε πόλεμο;».

Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και η αστική τάξη της Ελλάδας ήταν όχι μόνο φιλοναζιστική αλλά έπαιρνε και πρωτοβουλίες δυναμώματος της ναζιστικής κυριαρχίας μόλις αυτή εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα με την Κατοχή. Ο αντιπρόσωπος της εταιρείας Siemens στην Ελλάδα,  Ιωάννης Βουλπιώτης, ήταν ένας από τους ιδρυτές των «Ταγμάτων Ασφαλείας», της χειρότερης ελληνικής ναζιστικής οργάνωσης την περίοδο της Κατοχής.

Μετά την Κατοχή το μετεμφυλιακό Κράτος που θέσπισε την 28η Οκτωβρίου σαν γιορτή στελεχώθηκε από αυτούς ακριβώς τους συνεργάτες των Ναζί. Η χώρα μας γιορτάζει μια επέτειο έναρξης πολέμου. Ενός πολέμου στον οποίο η ηγεσία της χώρας και η οικονομική ελίτ σύρθηκε από τη μύτη εξαιτίας συμμαχικών υποχρεώσεων και που αμέσως μετά την ήττα μας συνεργάστηκαν οι ελίτ της κοινωνίας ολόθερμα με τους Ναζί και η ίδια χώρα ποτέ δεν τιμώρησε τους συνεργάτες αυτούς και ποτέ δεν θα γιορτάσει το τέλος του πολέμου και τη στρατιωτική ήττα του Ναζισμού.

Μετά από αυτά η απάντηση στο αρχικό ερώτημα για το ποιος είπε το ΟΧΙ προκύπτει αβίαστα. Το ΟΧΙ το είπε ο ελληνικός λαός, ένας λαός που δεν συμβιβάστηκε με την ήττα, αλλά αντιστάθηκε σε βουνά και πόλεις μέχρι που έδιωξε τους ναζί κατακτητές. Τα ΟΧΙ τα λένε και τα υποστηρίζουν οι λαοί και όχι Μεταξάδες.nea lesvou.gr

________
http://nealesvou.gr/28i-oktovriou-1940-ochi-ke-istoriki-alithia/

Ιωάννα Φωκά-Μεταξά @ioannismetaxas.g