Κυρία, όχι Γιαγιά: Δεν είναι παιδιά οι ηλικιωμένοι.

#ageism #manners

Από την αδελφή μου, ένα θέμα που κι εμένα με νευριάζει πάρα πολύ.

«Δεν είναι παιδιά οι ηλικιωμένοι.»

Ας εισακουστεί.

Elissavet Chronopoulou

Απ’ τα πολλά που δοκιμάζουν τα νεύρα μας αυτές τις μέρες μου’ χει κάτσει πολύ βαριά και το έλασσον: το να αποκαλούνται και να προσφωνούνται οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας «παππούδες» και «γιαγιάδες». Χρόνια τώρα μ’ ενοχλεί. Μ’ ευαισθητοποίησε αρχικά η δική μου γιαγιά, πριν πολλά χρόνια, όταν μου εξομολογήθηκε ότι την ενοχλεί πολύ που στα ψώνια της, στη λαϊκή, στον δρόμο, την προσφωνούν «γιαγιά» διάφοροι άγνωστοι ή και γνωστοί, ακόμα και προσφιλείς γείτονες που όμως ΔΕΝ είναι η γιαγιά τους. Η γιαγιά μου πρωτοέγινε γιαγιά στα πενήντα της, απέκτησε πέντε εγγόνια και χαιρόταν και καμάρωνε όταν τη φωνάζαμε γιαγιά. Μεγαλώνοντας, πού και πού τη φωνάζαμε Νότα, τ’ όνομά της, και τότε δυσφορούσε. Γιαγιά, να με λες, μου έλεγε, δεν είμαστε ξαδερφάκια, άκου Νότα, Νότα μ’ έλεγε ο άντρας μου, εσείς θα με λέτε γιαγιά. Εμείς. Όχι οι άλλοι. «Δεν θέλω να με φωνάζουν γιαγιά στον δρόμο, θέλω να με φωνάζουν κυρία». Στην αρχή ξαφνιάστηκα. Ήταν ξεκάθαρο πως στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν επρόκειτο για φιλαρέσκεια σχετιζόμενη με την ηλικία, όποιος την ήξερε θα γελούσε και μόνο με τη σκέψη. Δεν ήταν ο τύπος κοκέτας ούτε νέαζουσας, ήταν η κλασική γιαγιά που όλοι έχετε στο μυαλό σας. Με τον τραχανά και τα παραμύθια. Τότε τι την ενοχλούσε; 

«Δεν με σέβονται» μου είπε. Δεν το εξήγησε ποτέ παραπάνω. Κατάλαβα. Η έκπτωση απ’ το «κυρία» στο «γιαγιά» σημαίνει την έκπτωση απ’ τον ενήλικα στο παιδί, απ’ τον κηδεμόνα στον κηδεμονευόμενο, απ’ το κύρος στην απώλεια κύρους, απ’ τον καταλογισμό στο ακαταλόγιστο. Γερνώντας η γιαγιά μου έχανε σωματικές δυνάμεις και χρειαζόταν την συνδρομή μου για να υποκαταστήσει τις απώλειες, δεν έχανε όμως ούτε τις πνευματικές ούτε τις ψυχικές δυνάμεις της. Για παράδειγμα, χρειαζόταν την βοήθειά μου για να τηλεφωνήσω στον υδραυλικό επειδή δεν άκουγε πολύ καλά και δυσκολευόταν στο τηλέφωνο αλλά αυτό δεν νομιμοποιούσε κανέναν να της στερήσει το δικαίωμα να ενημερωθεί η ίδια, κι όχι εγώ, για την βλάβη στον νεροχύτη της, ν’ αποφασίσει αν και πώς θέλει να επιδιορθωθεί, πόσα και πώς θα πληρώσει. Ο υδραυλικός ωστόσο, μιλούσε για όλ’ αυτά σε μένα, μπροστά της, σαν να ήταν απούσα, στο δικό της σπίτι κι απλώς πριν φύγει έλεγε: γεια σου Γιαγια. Στον ενικό. Επειδή η έκπτωση απ’ το «κυρία» στο «γιαγιά» συνοδεύεται κι απ’ τη έκπτωση απ’ τον πληθυντικό στον ενικό. Απ’ το «τι να σας βάλω κυρία Νότα;» του χασάπη, πάμε στο «τι να σου βάλω, γιαγιά;» κι η διαφορά είναι τεράστια. Για να μη μιλήσω για επίσκεψη στον γιατρό ή στο νοσοκομείο, όπου εσύ, η εγγονή, απλώς συνοδεύεις, συνδράμοντας στην βιολογική αδυναμία και καταλήγεις να σου μιλάει ο γιατρός σαν να μην είναι καν μπροστά ο «κηδευομενόμενος» ασθενής, να συζητάει μαζί σου την προτεινόμενη θεραπεία του λες και είναι ανήλικος. Όχι, αυτή η οικειότητα, η «τρυφερότητα» που μας επιτρέπεται και ίσως επιβάλλεται όταν προσεγγίζουμε παιδιά, δεν μας επιτρέπεται στην κοινωνική μας επαφή με μεγαλύτερους από μας ανθρώπους. Δεν είναι παιδιά οι ηλικιωμένοι. Είναι ενήλικοι μεγαλύτεροι από μας. Είναι κύριοι και κυρίες όπως ήταν σε όλη την ενήλικη ζωή τους. Έχω γίνει άπειρες φορές η τρελή του χωριού, η εκκεντρική, η σπαστική με ηλικιωμένους ανθρώπους μου που χρειάστηκε να υπερασπιστώ απέναντι σ’ αυτή την μείωση της αξιοπρέπειάς τους. Και τρέμω την ώρα που θα’ ρθει η σειρά μου.